Stanisław Spyra

Stanisław Spyra

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	27 września 1927 Hroszówka
Data śmierci	26 października 2004
Przebieg służby
Lata służby	1943–1945
Siły zbrojne	Armia Berlinga ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	2 Armia Wojska Polskiego: 3 Brygada Pancerna
Stanowiska	kierowca mechanik
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa (front wschodni: bitwa pod Budziszynem, bitwa o Berlin)
Odznaczenia

Stanisław Spyra (ur. 27 września 1927 w Hroszówce, zm. 26 października 2004) – polski szermierz specjalizujący się w szpadzie, trener tej dyscypliny, uczestnik II wojny światowej.

Grobowiec rodziny Spyra

Życiorys

Urodził się 27 września 1927 w Hroszówce. Był synem Jana (1889-1973) i Zofii (1889-1980). Do szkoły podstawowej uczęszczał w rodzinnej Hroszówce (I-III klasa od 1934-1937), w Lisznej (IV) i w Sanoku. Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę, gdy jego rodzinna wieś trafiła na obszar okupacji sowieckiej ziem polskich (prawy brzeg Sanu), 10 lutego 1940 został deportowany wraz z ojcem na Sybir do Krasnouralska. Tam pracował w kuźni jako pomocnik kowala. Po układzie Sikorski-Majski ochotniczo wstąpił do formujących się Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR i został przydzielony do 2 Armii Wojska Polskiego. Został przeszkolony w Sumach i przeszedł kurs w Podoficerskiej Szkole Broni Pancernej w Uljanowsku. Mianowany plutonowym służył jako mechanik kierowca czołgu T-34 w szeregach I batalionu w składzie 3 Brygady Pancernej. Został ciężko ranny w płonącym czołgu podczas bitwy pod Budziszynem w kwietniu 1945.

Po wojnie zatrzymał się tymczasowo w sanockich Olchowcach (nie mogąc powrócić do spacyfikowanej w ramach akcji „Wisła” rodzinnej wsi). Pod koniec 1945 został uznany za niezdolnego do służby wojskowej z uwagi na obrażenia zdrowia. Wyjechał do Warszawy, gdzie pracował jako kierowca przedsiębiorstwa w ramach odgruzowywania stolicy. Wówczas ukończył VI i VII klasę szkoły podstawowej. Latem 1947 postanowił kontynuować edukację w Sanoku. W ramach uruchomionych tam po wojnie szkół mechanicznych w 1949 ukończył Gimnazjum Przemysłowe Państwowej Fabryki Wagonów z tytułem ślusarza, a w 1951 ukończył Państwowe Liceum Mechaniczne z tytułem technika mechanika – technologa (w jego klasach był m.in. Mieczysław Majewski)^[1]. Następnie, po otrzymaniu nakazu pracy, pracował w Fabryce Sprzętu Lotniczego w Mielcu.

Podjął studia na Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, które ukończył w 1955. Podczas studiów rozpoczął uprawianie szermierki, reprezentował barwy AZS-AWF Warszawa i został powołany do kadry Polski w tej dyscyplinie. Został zwycięzcą zawodów o mistrzostwo Warszawy w szpadzie^[2]. Po studiach został asystentem w Katedrze Szermierki AWF w Warszawie. W tym czasie był wykładowcą, uczestniczył w zawodach i zgrupowaniach. Karierę zawodniczą zakończył w 1964. Wówczas został trenerem klubowym^[2]. W 1970 opublikował książkę pt. Metodyka nauczania. Floret – szabla – szpada^[3]. W 1970 otrzymał tytuł trenera klasy mistrzowskiej. Następnie wyjechał za granicę. Był szkoleniowcem reprezentacji Danii w szermierce. Później pracował w Boliwii i Portugalii. Przez ponad trzy dekady działalności jego wychowankami zostało ponad 500 trenerów szermierki II klasy.

W 2000 otrzymał nominację na stopień oficerski podporucznika z nominacji prezydenta RP^[4]. Zamieszkał w sanockiej dzielnicy Olchowce. Zmarł 26 października 2004. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Olchowieckim w Sanoku.

Odznaczenia i wyróżnienia

Cywilne

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Odznaka „Przodownik Pracy” (1952)^[5]
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”

Wojskowe

• Krzyż Walecznych
• Medal „Zasłużonym na Polu Chwały”
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Medal „Za udział w walkach o Berlin”
• Medal za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945 (ZSRR)
• Medal Gen. Władysława Sikorskiego
• Medalice Rekonnaissance
• Dyplom Naczelnego Wodza „za walkę z najeźdźcą”

Przypisy

Bibliografia

• Spośród wielu... Stanisław Spyra. W: Stanisław Dydek: Zespół Szkół Mechanicznych w Sanoku 1946–1996. Brzozów: Oficyna Wydawniczo-Reklamowa „Edytor” w Brzozowie, 1997, s. 157-159. ISBN 83-87450-00-6.
• Andrzej Brygidyn: Żołnierskimi rzuceni losami. Sanok: 1994, s. 215-216. ISBN 83-87282-47-2.