Ulica św. Anny w Krakowie

ulica św. Anny

Stare Miasto
Widok z Plant. Po lewej kościół św. Anny, po prawej Collegium Nowodworskiego, dalej Zaułek Estreichera i Collegium Maius.
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków
Długość	280 m
Plan
Położenie na mapie Krakowa ulica św. Anny
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica św. Anny
Położenie na mapie województwa małopolskiego ulica św. Anny
50,062064°N 19,933504°E/50,062064 19,933504

Ulica św. Anny – ulica w Krakowie na Starym Mieście.

Wytyczona została w czasach lokacji miasta, w 1257 roku. Jej najstarsza nazwa brzmiała: ulica Żydowska, gdyż prowadziła z Rynku do dzielnicy żydowskiej. Tu znajdowały się bożnica, cmentarz, a także łaźnia żydowska do czasów, gdy na początku XV w. przeniesiono Żydów w okolice dzisiejszego placu Szczepańskiego.

Nazwa ulicy św. Anny pojawiła się pod koniec XIV wieku, wzięła się od kościoła św. Anny. Była to ulica uniwersytecka; znajdowały się tu bursy, kolegia, biblioteka^[1]. Zachowało się przy niej do dziś wiele zabytkowych budowli.

Teren przy końcu ulicy, ograniczony murami miejskimi i murem ogrodu należącego do Kolegium Nowodworskiego, zwał się „Na Mennicy”. gdyż w latach 1607-1654 działała tam Mennica Jego Królewskiej Mości (budowla ta istniała już w XVI w.). Był to budynek częściowo drewniany. Działalność produkcyjna w Mennicy ustała prawdopodobnie w połowie XVII w., gdyż w 1661 roku obiekt określa się mianem „Starej Mennicy”. Na omawianym terenie stało 9 drewnianych domów, przylegających do gmachu Kolegium Nowodworskiego i do muru ogrodowego. Około roku 1792 w Starej Mennicy znajdowały się stajnie miejskie. W związku z planami wyburzenia murów miejskich, ok. roku 1814 zaczęto rozbierać wspomniane drewniane domy przy murze ogrodowym, a w latach 1825-1826 przestała prawdopodobnie istnieć również „Stara Mennica”. W połowie XIX w. nastąpiła rozbudowa Kolegium Nowodworskiego. W 1855 roku wzniesiono nowe jego skrzydło od strony Plant. Wiele wskazuje na to, że stanęło ono w miejscu Starej Mennicy^[2].

Między kościołem św. Anny a Plantami wznosiła się niegdyś szkoła parafialna św. Anny. Jej początki sięgają drugiej połowy XIV w., ale pierwsze zachowane wzmianki pochodzą z roku 1450. Pierwotnie była to budowla drewniana. Okazały, murowany budynek szkoły wystawił w 1511 roku Maciej Miechowita. Dotrwał on do roku 1689, kiedy to został zburzony w związku z budową nowego, barokowego kościoła św. Anny, który stanął na miejscu świątyni gotyckiej. Trzeci w kolejności budynek szkoły św. Anny stanął na placu między nowym kościołem a murami miejskimi. Został on zburzony w 1823 roku, a na jego miejscu założono Planty^[3].

Zabudowa

• ul. św. Anny 1 (Rynek Główny 27) - Pałac „Pod Baranami”.

• ul. św. Anny 2 - Kamienica Czeczotki, budynek pochodzi z roku 1561, wzniesiony przez Gabriela Słońskiego i Ambrożego Morosiego, lecz był wielokrotnie przebudowywany. Mieszkał w nim niegdyś burmistrz krakowski – Erazm Czeczotka. Przed II wojną światową mieściła się tu restauracja o wspaniałych secesyjnych wnętrzach, a na I piętrze sławna kawiarnia „Secesja”. Czytano tam prasę, grywano w szachy, dyskutowano o polityce - było to miejsce spotkań socjalistów. Wieczorami gościom przygrywała salonowa orkiestra. Restaurację na parterze prowadził Józef Kuczmierczyk, a jej stałymi bywalcami byli m.in. Franciszek Mirandola i Władysław Orkan^[4]. Z czasów renesansu zachowało się od strony podworca nieco kamiennych detali; widoczne są na nich wpływy włoskich mistrzów.

• ul. św. Anny 5 - Dom Towarzystwa Szkoły Ludowej w Krakowie

• ul. św. Anny 6 - Collegium Kołłątaja (Collegium Physicum) – gmach w stylu klasycystycznym, zbudowany w latach 1791–1826 przez Feliksa Radwańskiego. Budynek ten powstał dzięki połączeniu trzech kamienic, a w 1839 roku dodano czwartą tzw. Bursę Śmieszkowicza, dzięki czemu rozszerzono go w stronę ulicy Gołębiej. Na froncie znajduje się tablica (autor: Konstanty Laszczka) upamiętniająca osiągnięcia fizyków krakowskich: Karola Olszewskiego i Zygmunta Wróblewskiego, którzy w 1883 roku, po raz pierwszy w świecie, skroplili tlen i azot z powietrza.

• ul. św. Anny 8-10 (ul. Jagiellońska 15) - Collegium Maius, najstarsza siedziba Uniwersytetu Jagiellońskiego.

• ul. św. Anny 9 - Dom Izby Rzemieślniczej. Prowadzi do niej masywna brama wejściowa będąca doskonałym przykładem secesyjnej ślusarki, ozdobiona witrażem zaprojektowanym przez Henryka Uziembłę.

• ul. św. Anny 12 - Collegium Nowodworskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, dawna siedziba średniej szkoły założonej przez Uniwersytet w 1586 roku pn. „classes”. W roku 1617 Bartłomiej Nowodworski, kawaler maltański, rotmistrz i sekretarz króla przeznaczył znaczne fundusze na uposażenie tej szkoły. Budynek Kolegium o arkadowym, barokowym dziedzińcu, na miejscu starych budynków zbudował w latach 1639–1643 Jan Leitner. Środki finansowe ofiarował Gabriel Prowancjusz Władysławski, nauczyciel polskich królów Władysława IV i Jana Kazimierza. Fakt ten przypomina tablica fundacyjna wmurowana nad portalem z tarczą herbową Wazów. Przy Kolegium Nowodworskiego znajdowała się niegdyś jedna z trzech mennic krakowskich. Obecnie w budynku mieści się Rektorat Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

• ul. św. Anny 13 - Kościół św. Anny.

• 

  Kościół św. Anny

• 

  Collegium Nowodworskiego UJ

• 

  Zaułek Estreichera

• 

  Portal Collegium Maius

• 

  Widok dziedzińca Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego

• 

  Collegium Kołłątaja UJ

• 

  Kamienica Czeczotki, róg ul. św. Anny i ul. Wiślnej, widok z Rynku Głównego

Przypisy

Źródła

• Elżbieta Supranowicz Nazwy ulic Krakowa, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków 1995, ISBN 83-85579-48-6
• Praca zbiorowa Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków 2000, ISBN 83-01-13325-2