Narodowe Czytanie

Narodowe Czytanie

Logo Naodowego Czytania
Państwo	Polska
brak współrzędnych

Narodowe czytanie Trylogii Henryka Sienkiewicza w Łodzi, wrzesień 2014 r.

Narodowe Czytanie – polska akcja społeczna propagująca znajomość literatury narodowej, w której obszerne fragmenty dzieł odczytywane są publicznie^[1], również w środkach masowego przekazu; zapoczątkowana w 2012^[2].

Historia

Akcję zapoczątkowano w 2012 z okazji 200-lecia Drugiej Wojny Polskiej i najazdu Napoleona na Rosję, podczas którego miał miejsce opisany w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza ostatni zajazd na Litwie. Akcję zorganizował prezydent Polski Bronisław Komorowski, a pomysłodawcą była Agnieszka Celeda, dyrektor Biura Kultura - wcześniej m.in. wicedyrektor TVP Kultura. Pomysłodawcy pragnęli tego, by literatura narodowa nie była tylko przedmiotem nauczania szkolnego, ale by stała się obecna w szeroko rozumianym życiu społecznym. Publiczne czytanie Pana Tadeusza odbyło się 8 września 2012 w dziesiątkach miejscowości z udziałem rzesz słuchaczy. Warszawskie oficjalne czytanie epopei narodowej miało miejsce w Ogrodzie Saskim^[1].

W 2013 w akcji uczestniczyli już mieszkańcy ponad 700 miejscowości. Kancelaria Prezydenta przygotowała specjalną pieczęć oraz plakat, autorstwa Piotra Młodożeńca. Odczytywano fragmenty dzieł Aleksandra Fredry^[3].

Trzecią edycję Narodowego Czytania 6 września 2014 również objął swoim patronatem prezydent Bronisław Komorowski. Odczytywano fragmenty Sienkiewiczowskiej Trylogii^[4]. Akcja ponownie spotkała się z olbrzymim zainteresowaniem Polaków – wydarzenie odbyło się w ponad 1500 miejscowościach^[5].

Czwartą edycję akcji w 2015 objęła swoim patronatem para prezydencka Andrzej Duda i Agata Kornhauser-Duda. Przygotowano specjalną krótszą adaptację Lalki Bolesława Prusa po to, by umożliwić różnym instytucjom organizację publicznych odczytów^[6]. Kancelaria Prezydenta przygotowała też okolicznościową pieczęć, plakat oraz baner^[7]. W akcji uczestniczyło ponad 1600 miejscowości^[2].

Piątą edycję (2016) ponownie objęła swoim patronatem para prezydencka, która wystąpiła w specjalnych spotach emitowanych m.in. w telewizji^[2]. Prezydent wystosował okolicznościowy list do obywateli, zachęcający do udziału w akcji^[8]. Polacy, w drodze głosowania internetowego, sami wybrali dzieło, które odczytywano następnie w całej Polsce. Sienkiewiczowskie Quo vadis wygrało z takimi dziełami literatury narodowej, jak: Chłopi Władysława Reymonta, Wesele Stanisława Wyspiańskiego, Popioły Stefana Żeromskiego oraz Noce i dnie Marii Dąbrowskiej^[9]. Krytyk literacki Tomasz Burek przygotował skróconą adaptację dzieła, którą aktorzy polscy odczytywali w Ogrodzie Saskim w Warszawie^[2]. Transmisję internetową z Narodowego Czytania w Ogrodzie Saskim przeprowadziło Polskie Radio^[10].

Narodowe czytanie „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego w Mińsku, wrzesień 2017 r. Czytają: aktor Narodowego Akademickiego teatru im. Janki Kupały Raman Padaliaka, dziennikarz radia „Swoboda” Janusz Kalinowski, dziennikarz i pisarz Aleh Gruszecki

W szóstej edycji (2017) zaproponowano to, by Polacy po raz kolejny sami wybrali dzieło do publicznego odczytywania. Propozycja Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk obejmowała: Przedwiośnie Stefana Żeromskiego, Pamiątki Soplicy Henryka Rzewuskiego, Beniowskiego Juliusza Słowackiego oraz Wesele Stanisława Wyspiańskiego^[11]. Ostatecznie obywatele wybrali do odczytania podczas szóstej edycji Wesele. Na tę lekturę głosowało prawie 18 tys. obywateli. W sumie oddano 37 tys. głosów^[12]. Dramat autorstwa Stanisława Wyspiańskiego odczytano w wielu miejscowościach w kraju oraz za granicą, m.in. na Litwie, Łotwie, Białorusi, Ukrainie, w Rosji, we Włoszech, we Francji, w Hiszpanii, Portugalii, na Węgrzech, w Niemczech, Danii, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Australii, Nowej Zelandii, Kazachstanie i Japonii^[13].

W 2018 akcja Narodowe Czytanie miała specjalny charakter. W nawiązaniu do jubileuszu 100-lecie odzyskania niepodległości przez Polskę Para Prezydencka zaproponowała lekturę Przedwiośnie Stefana Żeromskiego. Dodatkowo przez cały rok czytano Antologię Niepodległości, specjalnie przygotowany z tej okazji wybór utworów z kanonu polskiej literatury patriotycznej. Przedwiośnie podczas finału akcji było czytane w prawie 3000 miejsc na całym świecie, w tym w 33 krajach i 134 miejscach poza granicami Polski^[14].

W 2019 r. wybrano „Osiem lektur na ósme Narodowe Czytanie”, czyli „teksty, których wspólnym mianownikiem jest polskość w połączeniu z treściami uniwersalnymi, refleksją nad człowiekiem i społeczeństwem”. Utwory te reprezentują różne epoki i style, a „łączy je to, co najważniejsze: są na trwałe wpisane w historię polskiej literatury”^[15]. Ósmej odsłonie akcji towarzyszyły plansze komiksowe, autorstwa Marka Oleksickiego i Tobiasza Piątkowskiego, które posłużyły jako elementy scenografii podczas czytania nowel w Ogrodzie Saskim w Warszawie. Kancelaria Prezydenta RP opublikowała także specjalne wydanie nowel w alfabecie Braille’a, które zostało wysłane do ośrodków dla osób niewidomych w całej Polsce^[16].

Baner Narodowego Czytania w 2020 roku

Na dziewiątą edycję Narodowego Czytania, która odbyła się 5 września 2020 roku, wybrano Balladynę, sztukę Juliusza Słowackiego. Wybrano dzieło Słowackiego ze względu na jego wybitność pośród innych dzieł polskiego romantyzmu. Rękopis cudem ocalał w czasie II wojny światowej, odnaleziony w Tyrolu, w 1946 roku trafił do Biblioteki Narodowej. Balladyna ma odwołania do polskiej tradycji, folkloru oraz, jak to powiedział w swoim okolicznościowym przemówieniu prezydent Andrzej Duda w Ogrodzie Saskim, „do mitycznych początków państwa polskiego”^[17].

Dziesiąta edycja odbyła się 4 września 2021 roku. Wybranym tekstem była Moralność pani Dulskiej, dramat autorstwa Gabrieli Zapolskiej. Dzieło Zapolskiej wzbogaciło literaturę polską o ważną refleksję społeczną. Liczne inscenizacje i adaptacje świadczą o popularności Moralności Pani Dulskiej. W swym okolicznościowym liście prezydent Andrzej Duda jako jeden z powodów organizowani akcji wymienił czerpanie radości z „bycia razem przy wspólnej lekturze”^[18]. Na stronie prezydenckiej organizatorzy akcji udostępnili tekst proponowanej lektury^[19].

W 2021 roku zapowiedziano przedmiot lektury Narodowego Czytania w 2022 roku – Ballady i romanse Adama Mickiewicza z okazji dwusetnej rocznicy ich opublikowania^[20]. Akcje zorganizowano w sobotę 3 września 2022 roku. Para prezydencka tradycyjnie przyłączyła się do Narodowego Czytania w Ogrodzie Saskim w Warszawie. W oficjalnym słowie podsumowującym skierowanym do zebranych zwrócono uwagę na pracę tłumaczy języka migowego oraz służb medycznych. Podziękowano współorganizatorom, szczególnie dyr. Tomaszowi Makowskiemu z Biblioteki Narodowej za przygotowanie okolicznościowej wystawy „Ballady i romanse – inspiracje i recepcja”. Do akcji dołączyli się Polacy w 70 miejscach na Ukrainie, m.in. w Kijowie, Irpieniu, Chersoniu i Charkowie^[21].

Edycje

W czasie kolejnych edycji akcji Narodowe Czytanie odczytywane były następujące dzieła polskich literatów:

• 8 września 2012 – Pan Tadeusz Adama Mickiewicza^[1]
• 7 września 2013 – dzieła Aleksandra Fredry^[3]
• 6 września 2014 – Trylogia Henryka Sienkiewicza^[4]
• 5 września 2015 – Lalka Bolesława Prusa^[6]
• 3 września 2016 – Quo vadis Henryka Sienkiewicza^[2]
• 2 września 2017 – Wesele Stanisława Wyspiańskiego
• 8 września 2018 – Przedwiośnie Stefana Żeromskiego^[14]
• 7 września 2019 – nowele polskie^[15]:
  • Dobra pani – Eliza Orzeszkowa
  • Dym – Maria Konopnicka
  • Katarynka – Bolesław Prus
  • Mój ojciec wstępuje do strażaków (ze zbioru Sanatorium pod Klepsydrą) – Bruno Schulz
  • Orka – Władysław Reymont
  • Rozdzióbią nas kruki, wrony... – Stefan Żeromski
  • Sachem – Henryk Sienkiewicz
  • Sawa (z cyklu Pamiątki Soplicy) – Henryk Rzewuski
• 2020 – Balladyna Juliusza Słowackiego^[22]
• 2021 – Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej
• 2022 – Ballady i romanse Adama Mickiewicza
• 2023 – Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej^[23]

Przypisy