Superjednostka
.jpg) Superjednostka w 2019 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | al. W. Korfantego 16−32 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Wysokość całkowita | 61 m |
| Wysokość do dachu | 58 m |
| Kondygnacje | 18 |
| Powierzchnia użytkowa | 37 349 m² |
| Rozpoczęcie budowy | 1967 |
| Ukończenie budowy | 1972 |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′49,217″N 19°01′15,807″E/50,263671 19,021058 | |
Skomasowana Jednostka Mieszkaniowa („Superjednostka”) – jeden z największych wielokondygnacyjnych budynków mieszkalnych w Polsce, usytuowany w Śródmieściu Katowic, przy alei Wojciecha Korfantego, w pobliżu ronda gen. Jerzego Ziętka[1][2]. Przykład architektury brutalizmu[3].
Budynek stoi na żelazobetonowych, antropomorficznych słupach (fr. pilotis), które mają za zadanie nadawać masywnej bryle wrażenia lekkości i ułatwiać przepływ wiatru oraz minimalizować wstrząsy tektoniczne[4][5]. Windy zatrzymują się na co trzecim piętrze (parter, 2, 5, 8, 11, 14). Przejście przez cały budynek możliwe jest tylko na piętrach 2, 8 i 14[6]. Obiekt ma własne zasilanie w wodę i prąd. Blok mieszkalny należy do Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej.
Historia
Superjednostkę zaprojektował Mieczysław Król – jego plany jednak znacznie zredukowano pod względem jakościowym[1]. Pierwotnie architekt zaprojektował duże i dwupoziomowe przeszklenia parteru na obu krótkich elewacjach w podcieniach pod słupami, ale po remoncie pozostały tam tylko szare drzwi na tle szarych ścian. Architekt wyposażył też wszystkie balkony w efektowne szyby zbrojone oddzielające lokatorów od ich sąsiadów, ale po remoncie pozostawiono tam tylko szare płyty, które blokują światło w przeciwieństwie do oryginału[7]. Również został odrzucony przedstawiony przez architekta Mieczysława Króla pomysł przedszkola, świetlicy dla mieszkańców i trzepaka na dachu płaskim wzorem koncepcji Le Corbusiera[8]. W dniu 6 września 1967 roku prezydent Francji Charles de Gaulle, będąc z oficjalną wizytą w Polsce, podczas spaceru po Katowicach z generałem Jerzym Ziętkiem porównał Superjednostkę do modernistycznego bloku marsylskiego z 1952 roku autorstwa Le Corbusiera[9]. Pomimo podobnej architektury katowicki blok poprzez brak dwupoziomowych i dwustronnych mieszkań oraz ogrodu na dachu z basenem jest jednak znacznie uboższą wersją francuskich realizacji idei Le Corbusiera[10]. Ponadto Le Corbusier zawsze[11] instalował w swoich blokach mieszkalnych drzwi balkonowe celowo otwierane tylko na zewnątrz, czyli w stronę balkonów (lub też stosował jeszcze nowocześniejsze okna tarasowe, przesuwne w swoim ostatnim bloku w Firminy, który powstał równocześnie z Superjednostką), aby nie zabierać mieszkańcom cennego miejsca w salonach, a nie instalował ich z możliwością otwierania skrzydeł do środka tak jak w katowickiej Superjednostce[12]. Pierwotnie architekt Superjednostki zaproponował w celu wykonania okien „listwy drewniane, lakier bezbarwny”[13], ale po remoncie wszystkie okna mają już białą stolarkę okienną, której konsekwentnie unikał w swoich blokach mieszkalnych Le Corbusier ze względów praktycznych i estetycznych, będąc zwolennikiem okien dębowych, nie lakierowanych na żaden kolor[12]. Po remoncie Superjednostki usunięto także oryginalną mozaikę z czerwonej terakoty, która wyróżniała wszystkie trzy wejścia do budynku na parterze[13].
Od 1994 roku budynek posiada status osiedla[1]. Od tego czasu na dachu budynku zamiast napisów „NASZE SERCA MYŚLI CZYNY TOBIE SOCJALISTYCZNA OJCZYZNO” oraz herbu Katowic były montowane różne logotypy i neony firm. W 2011 roku zakończono gruntowny remont elewacji budynku[14], zaś w 2014 roku powstał film dokumentalny w reżyserii Teresy Czepiec „Superjednostka”[15].
Wymiary i inne dane techniczne
- wysokość: 51 m (15 pięter plus dwupoziomowe „nogi”[5], czyli parter i poziom usługowy oraz poziom techniczny nad nimi)[1][7]
- długość: 187,5 m[1]
- powierzchnia użytkowa: 37 349 m²
- powierzchnia mieszkaniowa: 33 652 m²[16]
- mieszkania: 764[16]
- klatki schodowe: 9 (3 segmenty po 3 klatki schodowe)[1]
- windy: 12
- garaże w podziemiu: 175[16]
Galeria
Widok z lotu ptaka z widoczną w centrum kadru Superjednostką
Widok od strony Spodka na rondo gen. J. Ziętka (kopuła w końcowej fazie budowy) i Superjednostkę
Widok od strony al. W. Korfantego (2022)
![Resztki oryginalnej mozaiki na parterze (grafika nie należy do projektu architekta). Pierwotnie, przed remontem wszystkie wejścia do budynku były wyróżnione mozaiką z czerwonej terakoty zainstalowaną na elewacji do wysokości słupów[13].](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Katowice_-_Superjednostka_-_Street_Art_01.jpg/120px-Katowice_-_Superjednostka_-_Street_Art_01.jpg)
Resztki oryginalnej mozaiki na parterze (grafika nie należy do projektu architekta). Pierwotnie, przed remontem wszystkie wejścia do budynku były wyróżnione mozaiką z czerwonej terakoty zainstalowaną na elewacji do wysokości słupów[13].
Dom handlowy Junior, równoległy do Superjednostki (2022)
Przypisy
- ↑ a b c d e f Tomasz Malkowski: Superjednostka – katowicka maszyna do mieszkania. 1 września 2006. [dostęp 2009-12-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009–03–04)].
- ↑ „Superjednostka w Katowicach. Skomasowana jednostka mieszkaniowa – spotkanie z rzeczywistością” Architektura Murator 29.04.20 https://architektura.muratorplus.pl/szkola-architektury/superjednostka-w-katowicach-skomasowana-jednostka-mieszkaniowa-spotkanie-z-rzeczywistoscia_10443.html.
- ↑ Archipelag Utopii: brutalizm w Polsce https://architectu.pl/artykuly/Archipelag-Utopii:-brutalizm-w-Polsce
- ↑ „Pilotis” 09.10.20 https://www.designingbuildings.co.uk/wiki/Pilotis.
- ↑ a b c Charles Jencks „Le Corbusier” 1973.
- ↑ Bryła, Gazeta Dom „Superjednostka jest SUPER!” 4 marca 2010.
- ↑ a b Miastoprojekt – Katowice Projekt techniczny budynku mieszkalnego „Superjednostka” w Katowicach – elewacja czołowa kolorystyka, inż. Mieczysław Król, KT1524, 1966 Śląska Biblioteka Cyfrowa.
- ↑ Filip Springer „Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u.” Karakter 2012.
- ↑ Panorama 36/1995.
- ↑ Le Corbusier – Oeuvre complete, Vol. 7. Willy Boesiger 1990 http://www.fondationlecorbusier.fr/corbuweb/morpheus.aspx?sysId=13&IrisObjectId=5234&sysLanguage=fr-fr&itemPos=58&itemSort=fr-fr_sort_string1.
- ↑ Wyjątkiem jest blok w Berlinie gdzie już w trakcie budowy dokonano modyfikacji niezgodnych z wolą Le Corbusiera. „Corbusier Re-Renovation Berlin” Philipp Mohr https://www.dwell.com/home/corbusier-re-renovation-berlin-9b8e587d.
- ↑ a b Le Corbusier l’unité d’habitation de Marseille Jacques Sbriglio 2013.
- ↑ a b c Miastoprojekt – Katowice Projekt techniczny budynku mieszkalnego „Superjednostka” w Katowicach – elewacja boczna kolorystyka, inż. Mieczysław Król, KT1524, 1966 Śląska Biblioteka Cyfrowa.
- ↑ Katowicki gigant wreszcie wypiękniał. katowice.gazeta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-30)]. www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2015-03-08].
- ↑ Superjednostka. filmpolski.pl. [dostęp 2019-02-22]. (pol.).
- ↑ a b c KSM – Katowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa, www.ksm.katowice.pl [dostęp 2019-12-15] (ang.).
Bibliografia
- Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice – Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1993, s. 58. ISBN 83-85831-35-5.
- Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, red. Ewa Chojecka, wydawca: Muzeum Śląskie, Katowice 2004, ISBN 83-87455-77-6, s. 452.
- Katowice – Informator, red. S. Adamczyk, wyd. Urząd Miasta w Katowicach, Katowice 1993, s. 26.
- Katowice 1865–1945. Zarys rozwoju miasta. Red. J. Szaflarski, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1978, s. 26.
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
- N: 50.30 N
- S: 50.125 N
- W: 18.885 E
- E: 19.125 E
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
- N: 51.1617 N
- S: 49.2956 N
- W: 17.8872 E
- E: 20.0559 E
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Przykład tzw. street artu na ścianie Superjednostki w Katowicach.
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice, Sokolska 31 (Junior), z prawej Superjednostka
Autor: MichalPL, Licencja: CC BY-SA 4.0
Superjednostka (Katowice, Poland, JAN 2019).
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 2.5
Katowice, parter Superjednostki, w tle spodek
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Superjednostka w Katowicach, widok z południowego wschodu
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Widok na Rondo (kopuła w końcowej fazie budowy), Al. Wojciecha Korfantego w Katowicach.