Alfa Centauri

Alfa Centauri A
α¹ Cen
Ilustracja
Zdjęcie wykonane przez Europejskie Obserwatorium Południowe
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Centaur

Rektascensja

14h 39m 36,4951s

Deklinacja

−60° 50′ 02,308″

Paralaksa (π)

0,75481 ± 0,00411[1]″

Odległość

4,37 ly
1,34 pc[2]

Wielkość obserwowana

0,01[1]m

Ruch własny (RA)

−3679,25 ± 3,89[1] mas/rok

Ruch własny (DEC)

473,67 ± 3,24[1] mas/rok

Prędkość radialna

−21,40 ± 0,76[1] km/s

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

gwiazda ciągu głównego

Typ widmowy

G2 V

Masa

1,14 M☉

Promień

1,1 R☉

Metaliczność [Fe/H]

0,179

Wielkość absolutna

4,37m

Jasność

1,52[3] L☉

Temperatura

5900 K

Alternatywne oznaczenia
Cordoba Durchmusterung: CD−60°5293A
Katalog Gliesego: GJ 559 A
Katalog Henry’ego Drapera: HD 128620
Katalog Hipparcosa: HIP 71683
Katalog jasnych gwiazd: HR 5459
Rigil Kentaurus; CPD−60°5483A
Alfa Centauri B
α² Cen
Ilustracja
Porównanie wielkości gwiazd układu ze Słońcem
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Centaur

Rektascensja

14h 39m 35,063s

Deklinacja

−60° 50′ 15,10″

Paralaksa (π)

0,79692 ± 0,02590[4]″

Odległość

4,37 ly
1,34 pc[2]

Wielkość obserwowana

1,33m

Ruch własny (RA)

−3614,39 ± 20,48[4] mas/rok

Ruch własny (DEC)

802,98 ± 19,52[4] mas/rok

Prędkość radialna

−20,7 ± 0,9[4] km/s

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

gwiazda ciągu głównego

Typ widmowy

K1 V

Masa

0,92 M☉

Promień

0,86 R☉

Metaliczność [Fe/H]

0,204

Wielkość absolutna

5,71m

Jasność

0,50[3] L☉

Temperatura

4350 K

Alternatywne oznaczenia
Cordoba Durchmusterung: CD−60°5293B
Katalog Gliesego: GJ 559 B
Katalog Henry’ego Drapera: HD 128621
Katalog Hipparcosa: HIP 71681
Katalog jasnych gwiazd: HR 5460
Toliman; CPD−60°5483B

Alfa Centauri (α Cen, Rigil Centaurus, Toliman) – gwiazda wielokrotna w gwiazdozbiorze Centaura, trzecia pod względem jasności gwiazda widoczna na nocnym niebie. Układ Alfa Centauri zawiera gwiazdy położone najbliżej Ziemi, nie licząc Słońca, a także najbliższą planetę pozasłoneczną; możliwe jest też istnienie innych planet w tym układzie.

Nazwy

Dwa najjaśniejsze składniki tworzące układ Alfa Centauri, dla obserwatora patrzącego okiem nieuzbrojonym wyglądają jak jedna, bardzo jasna gwiazda[5]. Historycznie przypisywano jej różne nazwy, stosowane obok oznaczenia Bayera. Nazwa Rigil Kentaurus jest zlatynizowaną formą arabskiego określenia ‏رجل القنطورس‎ Rijl Qanṭūris, co oznacza „stopa centaura”, przy czym słowo „centaur” Arabowie zapożyczyli od starożytnych Greków (stgr. Κένταυρος kentauros)[6]. Bywa ona skracana do formy Rigil Kent[7]. Inna nazwa Toliman wywodzi się od arabskiego ‏الظلمان‎ al-Ẓulmān, „strusie”[7]. W XIX wieku znana była też nazwa Bungula, zapewne wywodząca się od litery beta (niepoprawnie przypisanej tej gwieździe) i łacińskiego ungula, co oznacza „kopyto” i odnosi się do położenia w gwiazdozbiorze[6].

Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazw Rigil Kentaurus dla określenia Alfa Centauri A oraz Proxima Centauri dla składnika Alfa Centauri C[8]. W 2018 roku nazwę Toliman przypisano gwieździe Alfa Centauri B[9].

Ogólna charakterystyka

Ze względu na bliskość Alfy Centauri, jest ona trzecią pod względem jasności gwiazdą na nocnym niebie (jasność obserwowana układu: −0,27m); jaśniejsze są tylko Syriusz i Kanopus. Znajduje się ona w gwiazdozbiorze Centaura, położonym na południowej półkuli nieba.

Składniki układu

Układ Alfa Centauri tworzą trzy gwiazdy: dwie jasne gwiazdy ciągu głównego, Alfa Centauri A i Alfa Centauri B, tworzące ciasny układ podwójny oraz okrążający je po dalekiej orbicie czerwony karzeł o nazwie Proxima Centauri[10], czasem oznaczany Alfa Centauri C, który może być powiązany grawitacyjnie z dwoma pozostałymi[11].

Elipsa orbity składników A i B ma mimośród 0,52, minimalna odległość między gwiazdami to 11,2 au (porównywalna ze średnią odległością Saturna od Słońca), średnia 23,7 au (większa niż odległość Urana od Słońca), a maksymalna 35,6 au (średnia odległość Plutona od Słońca). Okres obiegu składników jest równy 79,9 roku[12][13]. Podczas największej separacji dwie gwiazdy można rozróżnić w niewielkim amatorskim teleskopie, a nawet przez dobrą lornetkę.

Alfa Centauri A, większa z dwóch gwiazd, jest bardzo podobna do Słońca. Ma taki sam typ widmowy G2 V, ale nieco większą masę (1,09 masy Słońca) i przez to jest o połowę jaśniejsza. Alfa Centauri B ma masę 0,90 M☉[14], typ widmowy K0-1 V i jasność o połowę mniejszą niż Słońce. W 2007 masy składników szacowano na 1,14 M☉ oraz 0,92 M☉, co daje łączną masę układu ok. 2 M☉[15].

Do układu Alfa Centauri zaliczana jest też oddalona od większych składników Proxima Centauri (krąży w odległości ok. 13 000 au, czyli ok. 0,205 roku świetlnego)[16]. Znajduje się ona aktualnie najbliżej Słońca spośród trzech składników (i tym samym spośród wszystkich gwiazd), czemu zawdzięcza swą nazwę; jest odległa o 4,22 roku świetlnego.

Układ planetarny

Podobieństwo składników A i B do Słońca i ich nieco wyższa metaliczność sugerowały od dawna możliwość istnienia planet w tym systemie. Obliczenia teoretyczne wskazywały, że wokół składnika B planety mogą posiadać stabilne orbity w obrębie ekosfery, pomiędzy 0,5 a 0,9 au (bardziej prawdopodobne jest ich istnienie w wewnętrznej części)[17]. Wokół składnika A także dalsze orbity mogą być stabilne, jednak również ekosfera jest położona dalej (ok. 1,2–2,3 au). Brak planet-olbrzymów w układzie może być czynnikiem sprzyjającym rozwojowi planet typu ziemskiego[18].

W 2012 ogłoszono odkrycie planety orbitującej wokół składnika B. Planeta o nazwie Alfa Centauri Bb miała mieć masę około 1,16 masy Ziemi, co wskazywałoby, że jest planetą typu ziemskiego. Miała ona krążyć zaledwie sześć milionów kilometrów od swojej gwiazdy, czyli zbyt blisko, aby na jej powierzchni mogła istnieć ciekła woda i warunki sprzyjające powstaniu życia[19]. Późniejsze analizy wskazują jednak, że sygnał zinterpretowany jako efekt grawitacyjny planety wynikał z błędu obliczeniowego[20].

W 2016 roku ogłoszono odkrycie planety krążącej wokół Proximy Centauri, nazwanej Proxima Centauri b. Jest to obiekt o masie minimalnej 1,3 M🜨, najprawdopodobniej typu ziemskiego. Planeta krąży siedem milionów kilometrów od gwiazdy, ale Proxima jest znacznie słabsza niż Alfa Centauri B i taka odległość plasuje ją w ekosferze gwiazdy[21].

Europejskie Obserwatorium Południowe planuje modernizację sieci Very Large Telescope na potrzeby poszukiwania planet okrążających gwiazdy systemu Alfa Centauri[22].

Obserwacje

Lokalizacja Alfy Centauri w gwiazdozbiorze Centaura.

Dwa główne składniki układu leżą zbyt blisko siebie, by można je było rozróżnić gołym okiem, gdyż ich odległość kątowa waha się od 2 do 22 sekund kątowych[5], jednak przez większość okresu ich obiegu można je rozróżnić przy pomocy lornetki bądź małego (5 cm) teleskopu[23].

Na półkuli południowej, Alfa Centauri jest zewnętrzną gwiazdą tzw. wskaźników południa[23], których nazwa wynika z faktu, iż linia, poprowadzona na niebie od Alfy Centauri przebiegająca przez gwiazdę Beta Centauri (Hadar)[24], znajdującej się o około 4,5° na zachód[23], wskazuje dokładnie gwiazdę Gacrux w gwiazdozbiorze Krzyża Południa[23]. Dzięki tym gwiazdom można łatwo rozróżnić „prawdziwy” Krzyż Południa od asteryzmu w Gwiazdozbiorze Żagla, zwanego „Fałszywym Krzyżem”[25].

Dwie jasne gwiazdy na dole po prawej to Alfa (z prawej) oraz Beta Centauri (po lewej, nad anteną). Linia, na której leżą obie gwiazdy, wskazuje 4 jasne gwiazdy w Gwiazdozbiorze Krzyża Południa (na prawo od kopuły teleskopu) w Obserwatorium La Silla[26].

Na obszarach, położonych na południe od równoleżnika 29° S, Alfa Centauri jest gwiazdą okołobiegunową i nigdy nie zachodzi za horyzontem[a]. Obie gwiazdy wraz z Krzyżem Południa, znajdują się za daleko na południu aby mogły być widoczne na północy. Podczas lata na półkuli północnej, poniżej szerokości 29° N (m.in. na Półwyspie Synaj w Egipcie, na wyspie Lanzarote oraz w Galveston w Stanach Zjednoczonych) Alfa Centauri znajduje się blisko południowego horyzontu[24]. Do kulminacji gwiazdy dochodzi każdego roku o północy 24 kwietnia lub o godz. 21:00 w dniu 8 czerwca[24][27].

Oglądana z Ziemi, Proxima Centauri znajduje się w odległości 2,2° od składników A oraz B[28]. Jest to w przybliżeniu czterokrotność średnicy kątowej Księżyca w pełni (i prawie połowa odległości między Alfa Centauri AB oraz Beta Centauri). Proxima zwykle jest ciemnoczerwoną gwiazdą o jasności obserwowanej rzędu 13,1m na obszarze o małym zagęszczeniu gwiazd; do jej obserwacji potrzebne są średniej wielkości teleskopy. Nazwana jako V645 Cen w katalogu G.C.V.S. (Wersja 4.2), Gwiazda rozbłyskowa typu UV Ceti może gwałtownie rozjaśnić się o ok. 0,6 magnitudo w świetle widzialnym, natomiast po kilku minutach ponownie słabnie[29]. Niektórzy astronomowie – zarówno amatorzy, jak i profesjonaliści – regularnie próbują namierzyć rozbłyski za pomocą teleskopów optycznych bądź radioteleskopów[30].

Odległość

Historyczne szacowania odległości układu Alfa Centauri AB
źródłoParalaksa (mas)Odległość (pc)Odległość (ly)Odległość (pm)Przypis
Henderson (1839)1160 ± 1100,86 +0,09−0,072,81 +0,29 −0,2426,6 +2,8 −2,3[31]
Henderson (1842)912,8 ± 641,10 +0,08 −0,073,57 +0,27 −0,2333,8 +2,5 −2,2[32]
Maclear (1851)918,7 ± 341,09 ± 0,043,55 +0,14 −0,1333,6 +1,3 −1,2[33]
Moesta (1868)880 ± 681,14 +0,10 −0,083,71 +0,31 −0,2735,1 +2,9 −2,5[34]
Gill & Elkin (1885)750 ± 101,333 ± 0,0184,35 ± 0,0641,1 +0,6 −0,5[35]
Roberts (1895)710 ± 501,41 +0,11 −0,094,59 +0,35 −0,3043,5 +3,3 −2,9[36]
Woolley et al. (1970)743 ± 71,346 ± 0,0134,39 ± 0,0441,5 ± 0,4[37]
Gliese & Jahreiß (1991)749,0 ± 4,71,335 ± 0,0084,355 ± 0,02741,20 ± 0,26[38]
van Altena et al. (1995)749,9 ± 5,41,334 ± 0,0104,349 +0,032 −0,03141,15 +0,30 −0,29[39]
Perryman et al. (1997) (A oraz B)742,12 ± 1,401,3475 ± 0,00254,395 ± 0,00841,58 ± 0,08[40][41][42][43]
Söderhjelm (1999)747,1 ± 1,21,3385 +0,0022 −0,00214,366 ± 0,00741,30 ± 0,07[44]
van Leeuwen (2007) (A)754,81 ± 4,111,325 ± 0,0074,321+ 0,024- 0,02340,88 ± 0,22[45]
van Leeuwen (2007) (B)796,92 ± 25,901,25 ± 0,044,09 + 0,14 - 0,1338,7 + 1,3 - 1,2[46]
RECONS TOP100 (2012)747,23 ± 1,17[b]1,3383 ± 0,00214,365 ± 0,00741,29 ± 0,06[15]

Galeria

  • Alfa Centauri po lewej, Proxima zaznaczona czerwonym kółkiem, Beta Centauri po prawej

  • Względna pozycja dwóch głównych składników układu w 2003 roku

    Względna pozycja dwóch głównych składników układu w 2003 roku

  • Zbliżenie gwiazd A i B, zdjęcie Teleskopu Hubble’a
    (c) ESA/Hubble, CC BY 4.0

    Zbliżenie gwiazd A i B, zdjęcie Teleskopu Hubble’a

  • Orbita składnika B wokół składnika A: widoczna z Ziemi (elipsa nachylona) i widziana sponad płaszczyzny orbity

    Orbita składnika B wokół składnika A: widoczna z Ziemi (elipsa nachylona) i widziana sponad płaszczyzny orbity

  • Planeta Proxima Centauri b (wizja artystyczna)

    Planeta Proxima Centauri b (wizja artystyczna)

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Obliczono dla konkretnej szerokości geograficznej, przy znanej deklinacji gwiazdy (δ) i przy użyciu wzoru (90°+ δ). Deklinacja Alfy Centauri wynosi −60°50′, zatem szerokość poniżej której gwiazda będzie okołobiegunową znajduje się na południe od współrzędnych −29°10′S (lub 29°S). Analogicznie, miejsce gdzie Alfa Centauri nigdy nie wschodzi, znajduje się na północ od szerokości (90°+ δ) N, czyli +29°N.
  2. ↑ Paralaksa na bazie obliczeń z pozycji van Altena et al. (1995) oraz Söderhjelm (1999).

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Alfa Centauri A w bazie SIMBAD (ang.)
  2. ↑ a b The Sun and Stars. W: John Wilkinson: New Eyes on the Sun. 2012, s. 219–236, seria: Astronomers’ Universe. DOI: 10.1007/978-3-642-22839-1_10. ISBN 978-3-642-22838-4.
  3. ↑ a b Jim Kaler: RIGIL KENTAURUS (Alpha Centauri) with PROXIMA CENTAURI (Alpha Cen C). [w:] STARS [on-line]. 2016-11-07. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
  4. ↑ a b c d Alfa Centauri B w bazie SIMBAD (ang.)
  5. ↑ a b Johannes Ebenhaezer Van Zyl: Unveiling the Universe: An Introduction to Astronomy. Springer, 1996. ISBN 3-540-76023-7.
  6. ↑ a b Centaurus, the Centaur. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 154. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  7. ↑ a b Centaurus Constellation. [w:] Constellation Guide [on-line]. [dostęp 2016-11-30]. (ang.).
  8. ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-06-01. [dostęp 2018-09-24].
  9. ↑ IAU Catalog of Star Names (IAU-CSN). Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-09-07. [dostęp 2018-09-24].
  10. ↑ Alfa Centauri: najbliższy układ gwiezdny. APOD.pl: Astronomiczne zdjęcie dnia, 2011-07-03.
  11. ↑ M. Beech: Alpha Centauri: Unveiling the Secrets of Our Nearest Stellar Neighbor. Nowy Jork: Springer, 2015, s. x-xi.
  12. ↑ W. Hartkopf, D.M. Mason, Sixth Catalog of Orbits of Visual Binaries, United States Naval Observatory, 2008 [dostęp 2017-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2009-04-12].
  13. ↑ Aitken, R.G., „The Binary Stars”, Dover, 1961, s. 236.
  14. ↑ Kim, Y-C. J. Standard Stellar Models; alpha Cen A and B. „Journal of the Korean Astronomical Society”. 32, s. 119, 1999. Bibcode: 1999JKAS...32..119K. 
  15. ↑ a b The One Hundred Nearest Star Systems. [w:] Research Consortium On Nearby Stars [on-line]. Georgia State University, 2007-09-07. [dostęp 2014-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-12)].
  16. ↑ P. Kervella, F. Thévenin, C. Lovis. Proxima’s orbit around α Centauri. „Astronomy & Astrophysics”. 598, s. L7, 2017. DOI: 10.1051/0004-6361/201629930. ISSN 0004-6361. 
  17. ↑ P. Thebault, F. Marzazi, H. Scholl. Planet formation in the habitable zone of alpha Centauri B. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 393, s. L21–L25, 2009. DOI: 10.1111/j.1745-3933.2008.00590.x. arXiv:0811.0673. 
  18. ↑ Elisa V. Quintana, Jack J. Lissauer, John E. Chambers, Martin J. Duncan. Terrestrial Planet Formation in the Alpha Centauri System. „Astrophysical Journal”. 576 (2), s. 982, 2002. DOI: 10.1086/341808. Bibcode: 2002ApJ...576..982Q. 
  19. ↑ Mike Wall: Discovery! Earth-Size Alien Planet at Alpha Centauri Is Closest Ever Seen. space.com, 2012-10-16. [dostęp 2012-10-17]. (ang.).
  20. ↑ V. Rajpaul, S. Aigrain, S. Roberts. Ghost in the time series: no planet for Alpha Cen B. „Oxford Journals”. 456 (1), 2015-10-19. DOI: 10.1093/mnrasl/slv164. arXiv:1510.05598. 
  21. ↑ Odkryto planetę w ekosferze wokół najbliższej gwiazdy. Europejskie Obserwatorium Południowe, 2016-08-24. [dostęp 2016-08-24].
  22. ↑ VLT będzie szukać planet w układzie Alfa Centauri. Europejskie Obserwatorium Południowe, 2017-01-09. [dostęp 2017-01-13].
  23. ↑ a b c d E.J. Hartung, David Frew, David Malin, Astronomical Objects for Southern Telescopes, Cambridge University Press, 1994.
  24. ↑ a b c Norton, A. P., Ed. I. Ridpath: Norton’s 2000.0: Star Atlas and Reference Handbook. Longman Scientific and Technical, 1986, s. 39–40.
  25. ↑ Jacquelin Mitton: The Penguin Dictionary of Astronomy. Penguin Books, 1993, s. 148.
  26. ↑ Our Nearest Star System Observed Live. [dostęp 2016-01-27].
  27. ↑ James, Andrew: 'The '„Constellations: Part 2 Culmination Times”'. Southern Astronomical Delights, Sydney, New South Wales. [dostęp 2008-08-06].
  28. ↑ Matthews, R. A. J, Gilmore, Gerard. Is Proxima really in orbit about α Cen A/B?. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 261, s. L5, 1993. DOI: 10.1093/mnras/261.1.l5. Bibcode: 1993MNRAS.261L...5M. 
  29. ↑ G. Fritz Benedict i inni, Proxima Centauri: Time-resolved Astrometry of a Flare Site using HST Fine Guidance Sensor 3, ASP Conf. Ser. 154, The Tenth Cambridge Workshop on Cool Stars, Stellar Systems and the Sun, 1998, s. 1212, Bibcode: 1998ASPC..154.1212B.
  30. ↑ Page, A.A. Mount Tamborine Observatory. „International Amateur-Professional Photoelectric Photometry Communication”. 10, s. 26, 1982. Bibcode: 1982IAPPP..10...26P. 
  31. ↑ Henderson, H. On the parallax of α Centauri. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 4 (19), s. 168–169, 1839. DOI: 10.1093/mnras/4.19.168. Bibcode: 1839MNRAS...4..168H. 
  32. ↑ T. Henderson, The Parallax of α Centauri, deduced from Mr. Maclear’s Observations at the Cape of Good Hope, in the Years 1839 and 1840, t. 12, Memoirs of the Royal Astronomical Society, 1842, s. 370–371, Bibcode: 1842MmRAS..12..329H.
  33. ↑ T. Maclear, Determination of the Parallax of α1 and α2 Centauri, from Observations made at the Royal Observatory, Cape of Good Hope, in the Years 1842-3-4 and 1848, t. 20, Memoirs of the Royal Astronomical Society, 1851, s. 98, Bibcode: 1851MmRAS..20...70M.
  34. ↑ C.G. Moesta, Bestimmung der Parallaxe von α und β Centauri (Determining the parallax of α and β Centauri), wyd. 8, t. 71, Astronomische Nachrichten, 1868, s. 117–118, DOI: 10.1002/asna.18680710802, Bibcode: 1868AN.....71..113M (niem.).
  35. ↑ David Gill, W.L. Elkin, Heliometer-Determinations of Stellar Parallax in the Southern Hemisphere, t. 48, Memoirs of the Royal Astronomical Society, 1885, s. 188, Bibcode: 1885MmRAS..48....1G.
  36. ↑ Alex W. Roberts, Parallax of α Centauri from Meridian Observations 1879–1881, wyd. 12, t. 139, Astronomische Nachrichten, 1895, s. 189–190, DOI: 10.1002/asna.18961391202, Bibcode: 1895AN....139..177R.
  37. ↑ R. Woolley i inni, Catalogue of stars within 25 parsecs of the Sun, „Royal Observatory annals”, 5, Royal Greenwich Observatory, 1970, Bibcode: 1970ROAn....5....1W [dostęp 2014-05-09].
  38. ↑ W. Gliese, H. Jahreiß: Gl 559. [w:] Preliminary Version of the Third Catalogue of Nearby Stars [on-line]. Astronomische Rechen-Institut, 1991. [dostęp 2014-05-09].
  39. ↑ W.F. Van Altena, J.T. Lee, E.D. Hoffleit: GCTP 3309. Wyd. czwarte. Yale University Observatory, 1995, seria: The General Catalogue of Trigonometric Stellar Parallaxes. [dostęp 2014-05-09].
  40. ↑ Perryman et.al: HIP 71683. [w:] The Hipparcos and Tycho Catalogues [on-line]. 1997. [dostęp 2014-05-09].
  41. ↑ Perryman et.al: HIP 71683. [w:] The Hipparcos and Tycho Catalogues [on-line]. 1997. [dostęp 2014-05-09].
  42. ↑ Perryman et.al: HIP 71681. [w:] The Hipparcos and Tycho Catalogues [on-line]. 1997. [dostęp 2014-05-09].
  43. ↑ Perryman et.al: HIP 71681. [w:] The Hipparcos and Tycho Catalogues [on-line]. 1997. [dostęp 2014-05-09].
  44. ↑ Staffan Söderhjelm: HIP 71683. [w:] Visual binary orbits and masses post Hipparcos [on-line]. 1999. [dostęp 2014-05-09].
  45. ↑ Floor van Leeuwen: HIP 71683. [w:] Validation of the new Hipparcos reduction [on-line]. 2007.
  46. ↑ Floor van Leeuwen: HIP 71681. [w:] Validation of the new Hipparcos reduction [on-line]. 2007.

Bibliografia

  • Tablice fizyczno-astronomiczne. Wyd. IV. Warszawa: Adamantan, 2005. ISBN 83-7350-065-0.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Best image of Alpha Centauri A and B.jpg
(c) ESA/Hubble, CC BY 4.0
The closest star system to the Earth is the famous Alpha Centauri group. Located in the constellation of Centaurus (The Centaur), at a distance of 4.3 light-years, this system is made up of the binary formed by the stars Alpha Centauri A and Alpha Centauri B, plus the faint red dwarf Alpha Centauri C, also known as Proxima Centauri.

The NASA/ESA Hubble Space Telescope has given us this stunning view of the bright Alpha Centauri A (on the left) and Alpha Centauri B (on the right), flashing like huge cosmic headlamps in the dark. The image was captured by the Wide Field and Planetary Camera 2 (WFPC2). WFPC2 was Hubble’s most used instrument for the first 13 years of the space telescope’s life, being replaced in 2009 by WFC3 during Servicing Mission 4. This portrait of Alpha Centauri was produced by observations carried out at optical and near-infrared wavelengths.

Compared to the Sun, Alpha Centauri A is of the same stellar type G2, and slightly bigger, while Alpha Centauri B, a K1-type star, is slightly smaller. They orbit a common centre of gravity once every 80 years, with a minimum distance of about 11 times the distance between the Earth and the Sun. Because these two stars are, together with their sibling Proxima Centauri, the closest to Earth, they are among the best studied by astronomers. And they are also among the prime targets in the hunt for habitable exoplanets. Using the HARPS instrument astronomers already discovered a planet orbiting Alpha Centauri B. 24 August 2016 astronomers announced the discovery of an Earth-like planet in the habitable zone orbiting the star Proxima Centauri.
Centaurus constellation PP3 map PL.svg
Autor: Szczureq, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gwiazdozbiór Centaura. Mapa została stworzona przy pomocy programu PP3 autorstwa Torstena Brongera. Wersję wektorową stworzył Szczureq według wzoru z wersji rastrowej, której autorem jest BlueShade.
Alpha Centauri relative sizes.svg
Autor: , Licencja: CC-BY-SA-3.0
A comparison of the sizes and colors of the stars in the Alpha Centauri system with the Sun.
Alpha centauri.jpg
Autor: ESO, Licencja: CC BY 4.0
Position of Alpha Centauri and Alpha Centauri B. (Proxima Centauri is not visible)
Orbit Alpha Centauri AB arcsec.png
Autor: SiriusB, Licencja: CC BY-SA 3.0
Trajectory of Alpha Centauri B relative to A (fixed to the coordinate origin) as seen from the Earth (inclined ellipse) and face-on (horizontal ellipse). The orbit parameters are taken from Pourbaix et al. (2002). The graph has been created with gnuplot based on data generated by solving Kepler's equation.

Note 1: The time stamps refer to the motion as seen from Earth, i.e. delayed with respect to the true motion by the travel of light by about 4.4 years. North is down, as usual in many astronomical charts. Note 2: For simplicity, the points refer to steps of 1/80 of an orbit rather than to exact 1-year steps (which would be 1/79.91 of an orbit).

Note 3: The ascending node is the point where B (with respect to A) penetrates the celestial plane and becomes more distant to Earth than A.
Artist’s impression of Proxima Centauri b shown hypothetically as an arid rocky super-earth.jpg
Autor: ESO/M. Kornmesser, Licencja: CC BY 4.0
Artist's impression of the exoplanet Proxima Centauri b shown as of a arid (but not completely water-free) rocky Super-Earth. This appearance is one of several possible outcomes of current theories regarding the development of this exoplanet, while the actual look and structure of the planet is known in no ways at this time. Proxima Centauri b is the closest exoplanet to the Sun and also the closest potentially habitable exoplanet as well. It orbits Proxima Centauri, a red dwarf with a surface temperature of 3040 K (thus hotter than light bulbs and therefore whiter, as depicted here). The Alpha Centauri binary system is shown in the background.
The bright star Alpha Centauri and its surroundings.jpg
Autor: ESO/DSS 2, Licencja: CC BY 4.0
This wide-field view of the sky around the bright star Alpha Centauri was created from photographic images forming part of the Digitized Sky Survey 2. The star appears so big just because of the scattering of light by the telescope's optics as well as in the photographic emulsion. Alpha Centauri is the closest star system to the Solar System.
Our Nearest Star System Observed Live.jpg
Autor: Y. Beletsky (LCO)/ESO, Licencja: CC BY 4.0
In the sky above ESO's La Silla Observatory, the Southern Cross is clearly visible just to the right of the dome of the Danish 1.54-metre telescope, and to the lower right of the image, two stars sparkle in the amazingly dark sky. From right to left, these are Alpha and Beta Centauri. Alpha Centauri is a multiple star, the nearest star system to Earth.

A little closer to Earth than the bright components of Alpha Centauri, and invisible to the naked eye, is Proxima Centauri, the third star belonging to this multiple star system. It is our closest neighbour, at a distance of just 4.2 light-years. Previous observations have provided tantalising, but subtle, hints of a small companion orbiting this red dwarf star. An observing campaign that started in January 2016 will make a more sensitive search for the telltale wobbles in the dwarf star’s orbital motion that might reveal the presence of an Earth-like orbiting planet: the Pale Red Dot campaign.

HARPS, the High Accuracy Radial velocity Planet Searcher instrument, which is attached to ESO’s 3.6-metre telescope at La Silla will be used to search for a potential new planet. Measurements with HARPS will be complemented by observations at the Las Cumbres Observatory Global Telescope Network (LCOGT) and the Burst Optical Observer and Transient Exploring System (BOOTES).

As well as giving the public the chance to follow the scientific observations as they arrive, the Pale Red Dot outreach campaign will reveal the often unseen side of planet hunting in background articles and through social media. An array of blog posts on many topics — including planet-hunting techniques, ESO’s European Extremely Large Telescope (E-ELT), and the lives of stars — are planned. They will be written by the astronomers, scientists and engineers from the observatories involved, as well as by science writers, observers and other experts in the field.
Alpha, Beta and Proxima Centauri (1).jpg
(c) Skatebiker z angielskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
The two bright stars are (left) Alpha Centauri and (right) Beta Centauri, both binaries. The faint red star in the center of the red circle, to the lower left from the center point between Alpha and Beta, and southwest of Alpha, is Proxima Centauri, intensely red, smaller in size, weaker in brightness and a distant third element in a triple star system with the main close pair forming Alpha Centauri. Taken with Canon 85mm f/1.8 lens with 11 frames stacked, each frame exposed 30 seconds.