Antoni Danysz

Antoni Danysz
Ilustracja
Antoni Danysz (ok. 1920)
Data i miejsce urodzenia

16 stycznia 1853
Poznań

Data i miejsce śmierci

17 grudnia 1925
Poznań

Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: historia kultury
Alma Mater

Uniwersytet Wrocławski

Habilitacja

1895

Profesura

1919

Polska Akademia Umiejętności
Status

członek korespondent

Uczelnia

Uniwersytet Lwowski
Uniwersytet Poznański

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Antoni Danysz (ur. 16 stycznia 1853 w Poznaniu, zm. 17 grudnia 1925 tamże) — polski historyk kultury, teoretyk wychowania, profesor Uniwersytetu Poznańskiego.

Życiorys

Był synem Ignacego (urzędnika ziemskiego, kapitana w powstaniu listopadowym) i Pauliny z domu Rahfeld. Miał trójkę rodzeństwa - Anastazja i Anna Danysz prowadziły wyższą szkołę żeńską pp. Danysz w Poznaniu[1], a Michalina wyszła za mąż za Stanisława Motty'ego, wielkopolskiego działacza społecznego, współzałożyciela Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Antoni Danysz uczęszczał do Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu, a po jego ukończeniu (1871) podjął studia z dziedziny historii literatury na Uniwersytecie Wrocławskim (do 1872); przeniósł się następnie na uniwersytet w Lipsku, gdzie w latach 1872-1876 zgłębiał historię, slawistykę, filologię klasyczną oraz językoznawstwo indoeuropejskie. Obronił w Lipsku pracę doktorską De scriptorum inprimis poetarum Romanorum studiis Catullianis (1876). Po studiach pracował jako nauczyciel języków klasycznych w Gimnazjum Państwowym w Nakle nad Notecią, gimnazjach w Poznaniu i Bydgoszczy (1878-1882), w gimnazjum niemieckim w Międzyrzeczu (1882-1885, utracił posadę za postawę narodową), w szkołach w Rinteln i Nysie (1885-1892), gimnazjum św. Anny w Krakowie (1892-1895). W 1895 obronił pracę habilitacyjną Reforma nauki języków nowożytnych a początkowa nauka języka niemieckiego w szkołach średnich galicyjskich i został docentem w Katedrze Pedagogiki Uniwersytetu Lwowskiego (do 1902); wykładał dydaktykę języków nowożytnych. Był równocześnie nauczycielem języków klasycznych i języka polskiego w III gimnazjum we Lwowie. W latach 1903-1909 był dyrektorem C. K. VI Gimnazjum we Lwowie i kontynuował pracę pedagogiczną.

W 1909 przeszedł na emeryturę i prowadził naukowe badania w dziedzinie polonistyki i pedagogiki; nie przyjął w 1917 Katedry Pedagogiki na Uniwersytecie Warszawskim, ale zdecydował się na podjęcie pracy na Uniwersytecie Poznańskim dwa lata później. Został profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Pedagogiki, w roku akademickim 1919/1920 był prorektorem, a od 1924 profesorem honorowym. Zorganizował Seminarium i Bibliotekę Katedry Pedagogiki. W 1921 został członkiem korespondentem PAU, należał również do Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1892 członek zwyczajny). Był odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta (1925). W Poznaniu mieszkał przy ul. Łukaszewicza.

Praca naukowa

W badaniach naukowych zajmował się teorią wychowania, historią kultury i oświaty, dydaktyką, językoznawstwem. Określił teoretyczne warunki "idealnego nauczyciela" i "idealnego ucznia"; nauczyciela powinny cechować idea wewnętrznej wolności, idea życzliwości i idea społeczna, natomiast ucznia - nienaganność w nauce, prowadzeniu się i karności. Zajmował się pobytem Jana Amosa Komensky'ego w Polsce i jego związkami z Rafałem Leszczyńskim i Krzysztofem Opalińskim. Omówił pierwszy polski podręcznik pedagogiki Erazma Glicznera; przygotował wydanie traktatu Szymona Maricjusza O szkołach czyli Akademiach ksiąg dwoje z 1551 (1925). Miał opinię człowieka życzliwego dla nauczycieli, dla młodzieży serdecznego, ale zarazem surowego.

Dorobek

Był autorem ponad 60 prac, m.in.:

Przypisy

  1. Helena (1863–1916) Rzepecka, Historja pensji Anny i Anastazji Danysz, 1909 [dostęp 2021-12-13] (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Antoni Danysz - filolog.jpg
Antoni Danysz, foto wykonane we Lwowie