Branice (województwo opolskie)

Artykuł

50°3′5″N 17°47′41″E

- błąd

39 m

WD

50°3'N, 17°47'E

- błąd

2327 m

Odległość

874 m

Branice
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

głubczycki

Gmina

Branice

Liczba ludności (2022)

1996[1]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-140[2]

Tablice rejestracyjne

OGL

SIMC

0491742

Położenie na mapie gminy Branice
Mapa konturowa gminy Branice, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Branice”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Branice”
Położenie na mapie powiatu głubczyckiego
Mapa konturowa powiatu głubczyckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Branice”
Ziemia50°03′05″N 17°47′41″E/50,051389 17,794722

Branice (cz. Bránice, niem. Branitz[3]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie głubczyckim, w gminie Branice, której jest siedzibą, na Płaskowyżu Głubczyckim (wchodzącym w skład Niziny Śląskiej) u podnóża południowo-wschodniej części Gór Opawskich (Sudety Wschodnie).

W Branicach znajduje się m.in. szpital psychiatryczny założony przez biskupa Józefa Natana.

Geografia

Między miejscowościami Branice i Boboluszki znajduje się wzniesienie Plechowa Góra (328 m n.p.m.; niem. Plechowa Berg albo Blechberg[4]), najwyższa góra Płaskowyżu Głubczyckiego, na której wcześniej stała wieża triangulacyjna.

Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[5].

Nazwa

Na przestrzeni lat praktycznie zmieniał się jedynie zapis nazwy (Branicz, Brenicz, Branitz itd.). Nazwa jest patronimiczna i może pochodzić od imienia Bran, ale też od czeskiego słowa brana (polskie brama), lub od czasownika braniti, czyli bronić[6].

Historia

Historycznie miejscowość leży na tzw. polskich Morawach, czyli na obszarze dawnego wikariatu generalnego branickiego. Po raz pierwszy wzmiankowane zostały w 1278 roku jako Branicz[6], kiedy to należało do wydzielonego w 1269 z Margrabstwa Moraw czeskiego księstwa opawskiego, które to co najmniej od końca XV wieku było już uważane za część Górnego Śląska.

Po wojnach śląskich znalazła się w granicach Prus i powiatu głubczyckiego. Pierwotnie była zamieszkała przez tzw. Morawców, z czasem coraz większa część mieszkańców była niemieckojęzyczna. W 1910 już tylko 18% mieszkańców posługiwało się czeskimi gwarami laskimi[3].

Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnione były w Branicach 2072 osoby, z czego 1540, ok. 74,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 1454, ok. 70,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 2037 głosów (ok. 98,3% uprawnionych), w tym 2037 (100%) ważnych; za Niemcami głosowały 2032 osoby (ok. 99,8%), a za Polską 5 osób (ok. 0,2%)[7].

W granicach Polski od końca II wojny światowej. Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946[8]. Po drugiej wojnie światowej Morawców uznano za ludność polską i pozwolono im pozostać. Po 1956 nastąpiła fala emigracji do Niemiec[3].

Demografia

Branice podlegają pod Urząd Statystyczny w Opolu, oddział w Prudniku[9].

Zabytki

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Kościół Wniebowzięcia NMP

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[10]:

  • kościół par. pw. Wniebowzięcia NMP, ul. Kościelna, z XIII wieku, XIX/XX w.
  • klasztor sióstr Maryi Niepokalanej, ul. Szpitalna, z l. 1925/26
  • park pałacowy, z k. XIX w.

inne zabytki:

  • zamek murowany z cegły, istniał tu w średniowieczu nad rzeką Opawą; na jego ruinach zbudowano browar
  • pałac otoczony małym parkiem; obiekt niezagospodarowany z dobrze zachowaną kaplicą.

Transport

Przypisy

  1. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 88 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. a b c Mariusz Kowalski. Morawianie (Morawcy) w Polsce. „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”. 5, s. 115-131, 2016. 
  4. https://web.archive.org/web/20150924080255/http://www.posselt-landkarten.de/karte_518.jpg
  5. Bank Danych o Lasach – Mapa, bdl.lasy.gov.pl [dostęp 2021-01-23].
  6. a b Branice. [w:] www.branice.pl [on-line]. [dostęp 2018-05-31].
  7. Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silésie” Nr. 21 z dnia 7-go maja 1921 r., zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku.. Katowice: Biuro Sejmu Śląskiego, 1932-10-10, s. 15. [dostęp 2015-02-12]. (fr. • pol.).
  8. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  9. Czy wiesz, że..., [w:] Andrzej Dereń, Polska bardziej polska, „Tygodnik Prudnicki”, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza ANEKS, 8 grudnia 2004, ISSN 1231-904X.
  10. Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 20. [dostęp 2012-11-25].

Bibliografia

  • Gaworski, Marek. Zamki, pałace i dwory Opolszczyzny, 2007.
  • Guerquin Bohdan. Zamki śląskie. Warszawa: Budownictwo i Architektura, 1957.
  • Pospiszyl, Benedykt. Branice na starej fotografii.
  • Pospiszyl, Benedykt. Branice, Úvalno: turystyczna wizytówka. Branice: Gmina Branice ; Úvalno: Obecní úřad Úvalno, 2010.
  • Benedykt Pospiszyl, Bp. Joseph Martin Nathan: Fundacja NMP w Branicach w latach 1904–1949, Branice: ID Project, 2012, ISBN 978-83-934702-0-4, OCLC 827703806.
  • Benedykt Pospiszyl, Monografia parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Branicach 1248-2011, Branice: ID Project, 2012, ISBN 978-83-934702-4-2, OCLC 827703801.

Media użyte na tej stronie

Branice (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Branice (gmina), Poland.
Opole Voivodeship location map.svg
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.2778 N
  • S: 49.942 N
  • W: 16.8461 E
  • E: 18.8073 E
Głubczyce County location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Głubczyce County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.34 N
  • S: 49.95 N
  • W: 17.55 E
  • E: 18.11 E
2012-04 Branice 38.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Branice, ul. Kościelna - kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP, XIII, XIX/XX w. (zabytek nr 48/48 z 25.11.1948)
Branice, ulica Główna 05.jpg
Autor: Kamil Czaiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Główna Street in Branice, Poland