Drnava

Drnava

(c) FOTO:FORTEPAN / Schermann Ákos, CC BY-SA 3.0 Pozostałości zakładów hutniczych na zdjęciu z 1935 roku
Państwo	Słowacja
Kraj	koszycki
Powiat	Rożniawa
Starosta	Tibor Balázs[1]
Powierzchnia	26,904[2] km²
Wysokość	382[3] m n.p.m.
Populacja • liczba ludności	716 (31 grudnia 2017)
Nr kierunkowy	058
Kod pocztowy	049 42
Tablice rejestracyjne	RV
Położenie na mapie kraju koszyckiego Drnava
Położenie na mapie Słowacji Drnava
48°38′19″N 20°39′17″E/48,638611 20,654722
Strona internetowa

Drnava (węg. Dernő) – wieś (obec) w powiecie Rożniawa, w kraju koszyckim, na Słowacji. Powierzchnia wsi wynosi 26,9 km². Liczy ona 704 mieszkańców, z czego 68% Węgrów i 28% Słowaków (spis ludności z 21 maja 2011)^[4].

Położenie

Wieś leży w dolinie potoku Čremošná, we wschodnim krańcu Kotliny Rożniawskiej, na pograniczu Rudaw Spiskich (na północy) i Krasu Słowacko-Węgierskiego (na południu), 10 km na wschód od Rożniawy. Zabudowania wsi leżą na wysokości 370–400 m n.p.m., zaś cały jej obszar katastralny obejmuje wysokości 350–1225 m n.p.m.^[3]

Historia

Powstała w XIII w. jako osada górników, poszukujących w okolicy rud żelaza, jednak po raz pierwszy wzmiankowana była dopiero w 1364 r. Należała do feudalnego „państwa” Turňa, a następnie do majątku Andrássych z Krásnej Hôrki. W XVII w., wraz z rozwojem wydobycia rud żelaza w masywie Pipitki, rozwinęło się tu ich przetwórstwo. W XVIII w. powstały we wsi zakłady hutnicze, które należały do najwydajniejszych na całych Węgrzech. W 1804 r. były we wsi 4 piece hutnicze i 4 kuźnie. W 1821 wzniesiono tu pierwszy wielki piec hutniczy, a w 1838 r. nowoczesną odlewnię. To właśnie odlewnictwo było przez kilkadziesiąt lat specjalnością tutejszej huty. W następnych latach wykonano w niej m.in. elementy żelazne do budowy słynnego Mostu Łańcuchowego w Budapeszcie. W połowie XIX w. György Andrássy zmodernizował wielki piec i postawił kolejny, wybudował też 4 piece pudlarskie.

W ostatniej ćwierci XIX w. na skutek konkurencji nowocześniejszych hut tutejsze zakłady podupadły. W 1900 r. przejęła je „Rimamurańsko-Šalgotarjańska Spółka Hutnicza”, jednak wkrótce skoncentrowała ona swoją produkcję poza omawianym terenem i w 1915 r. hutę zamknięto. Spółka wykupiła również od Dionizego Andrássyego tutejsze kopalnie, ale wydobywaną rudę żelaza przerabiano w innych zakładach.

W latach 1938–1945 wieś należała do państwa węgierskiego. Po II wojnie światowej cały kompleks górniczo-hutniczy znacjonalizowano i włączono do przedsiębiorstwa „Železorudné bane Spišská Nová Ves”. Ze względu na wyczerpanie zasobów rudy w 1965 r. wydobycie jednak zakończono. W 1972 r. doszło do zakończenia wydobycia barytu na pobliskim Małym Wierchu (słow. Malý vrch), a w następnym roku do likwidacji pozostałości tutejszego górnictwa. Obecnie mieszkańcy pracują głównie w niedalekiej Rożniawie.

Zabytki

• Kościół katolicki z 1779 r. w stylu późnobarokowym, w nim starsza ambona z końca XVII w.;
• Dwór z ostatniej ćwierci XVIII w., barokowo-klasycystyczny, w XX w. modernizowany;
• Pozostałości zakładu hutniczego na skraju wsi, m.in. budynek dawnej odlewni i fundamenty pieców;
• Obudowa wylotu dawnej dziedzicznej sztolni Dionizy (słow. Dionýz).

Przypisy

Bibliografia

• Ďurček Jozef a kolektív: Slovenský kras. Turistický sprievodca ČSSR, č. 41, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1989, ISBN 80-7096-020-5.
• Lacko Miroslav: Zabudnuté gemerské hutníctvo, w: Krásy Slovenska nr 7-8/2008, R. LXXXV, s. 36-38.