Kościół św. Trójcy w Cieszynie

Kościół pw. Świętej Trójcy w Cieszynie
Distinctive emblem for cultural property.svg A-239/77 z dnia 14.12.1977[1]
kościół filialny

Kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy
Państwo Polska
MiejscowośćCieszyn
Wyznaniekatolickie
Kościółrzymskokatolicki
Parafiaśw. Marii Magdaleny w Cieszynie
WezwanieŚwiętej Trójcy
Położenie na mapie Cieszyna
Mapa konturowa Cieszyna, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół pw. Świętej Trójcy w Cieszynie”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół pw. Świętej Trójcy w Cieszynie”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kościół pw. Świętej Trójcy w Cieszynie”
Ziemia49°45′02,3″N 18°38′04,3″E/49,750639 18,634528

Kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy w Cieszynie – rzymskokatolicki kościół filialny z 1594 r., wybudowany w stylu gotycko-renesansowym, znajdujący się przy placu Józefa Londzina.

Historia

Pierwotnie był to leżący na cmentarzu drewniany kościół ewangelicki (pierwsza w Cieszynie świątynia protestancka) fundacji księżnej Sydonii Katarzyny z 1585 roku. Powstanie kościoła wiąże się epidemią, która trwała od Zielonych Świątek w roku 1585 do połowy października tego samego roku. Na terenie kościoła i terenach przyległych pochowano podobno 3000 ofiar zarazy. Na miejsce pochówku przeznaczono ogrody, które zostały podarowane na ten cel przez ich właścicielkę – księżną Sydonię Katarzynę. Początkowo na cmentarzu wybudowano drewnianą kaplicę, a następnie w 1594 roku wystawiono murowany kościół. W 1654 r. kościół odebrano ewangelikom i przekazano katolikom. Było to związane z kontrreformacją i z tym, że książę cieszyński Adam Wacław – konwertyta ewangelicki – powrócił do wiary Kościoła katolickiego. Protestanci bezskutecznie próbowali odzyskać kościół, jednak gdy w 1653 roku ostatni protestancki pastor Cieszyna został zmuszony opuścić miasto, w marcu 1654 r. kościół przejęła Komisja Religijna. Wtedy to kościół stał się świątynią filialną kościoła parafialnego Świętej Marii Magdaleny.

Otaczający kościół cmentarz zaczęto likwidować w 1865 r., a zamknięto w 1883 r., z czasem zamieniając w Park Świętej Trójcy[2]. Oprócz ofiar epidemii na cmentarzu pochowano m.in. twórcę biblioteki i muzeum w Cieszynie – ks. Leopolda Szersznika[3]. Jedna z płyt nagrobnych pochodzi z nagrobka Gabriela Gerloffa (1605–1655), ostatniego cieszyńskiego mincerza, pochodzącego z Saksonii. W 1945 r. skuto niemiecki napis, został tylko herb Gerloffa i ornament roślinny[2].

Odpust w kościele pod wezwaniem Świętej Trójcy odbywa się w niedzielę Trójcy Przenajświętszej[4].

Architektura

Kościół jest jednonawowy, w stylu gotycko-renesansowym. Został wzniesiony na rzucie prostokąta z trójprzęsłową nawą i pokryty dachem dwuspadowym. Do nawy przylega niższe prezbiterium z zakrystią i wieżą kościelną. Frontowa fasada została zwieńczona późnorenesansowym szczytem z 1659 roku. W ścianach bocznych – w półkoliście zamkniętych niszach – rozmieszczono ostrołukowe okna[5].      

Nad wejściem widoczne są gotyckie portale pochodzące z końca XVII wieku[3]. Neogotycka wieża – przylegająca do nawy – pochodzi z 1864 roku. Została opatrzona kamiennymi, renesansowo-barokowymi epitafiami wmurowanymi w zewnętrzne ściany. Murowana wieża powstała na miejscu wieży drewnianej, która wieńczyła kaplicę grobową. W wieży jest zawieszony dzwon z 1641 roku, który został ufundowany przez księżną Elżbietę Lukrecję[5].

Nawę kościoła nakrywa kolebkowe sklepienie z głębokimi lunetami. Nawę od prezbiterium oddziela tęczowy ostrołuk[5], a po stronie przeciwnej mieści się chór z przełomu XVIII i XIX wieku, który został wsparty na trzech arkadach[5].

Ołtarz główny jest późnobarokowy, dwukondygnacyjny i kolumnowy. Został ozdobiony figurami św. Teresy i św. Jadwigi. Dziewiętnastowieczne obrazy pędzla F. Dobischowskiego znajdujące się w ołtarzu, przedstawiają Chrzest Pana Jezusa w Jordanie i Boga Ojca. W ołtarzach bocznych znajdują się obrazy: św. Sebastiana i św. Tobiasza z aniołem[3]. 

W części północnej kościoła znajduje się zamurowany portal, co oznacza, że kiedyś istniało tam wejście[4].

Po II wojnie światowej kościół został przyozdobiony polichromią[2].

Legenda

Z kościołem pw. Świętej Trójcy wiąże się legenda zapisana w połowie XIX wieku. Według tej legendy w czasie najazdu Tatarów na Europę, w 1241 roku książę cieszyński próbował stawić im opór, jednak bezskutecznie. Cieszyńscy mieszczanie byli zmuszeni schronić się wraz z dobytkiem w górach. Zdarzył się wtedy cud i Tatarzy wycofali się. W podzięce za łaski Opatrzności Bożej mieszkańcy Cieszyna wznieśli kościół pod wezwaniem św. Trójcy. Kościół strawił pożar, ale cieszyniacy byli przeświadczeni, że w razie wielkiej potrzeby Opatrzność trzeba prosić o przychylność. Gdy w 1585 roku w Cieszynie wybuchła wielka zaraza, mieszczanie ślubowali odbudować ten kościół, jeśli Bóg oszczędzi ich od zagłady[5].

Msze święte

Msze święte odbywają się[4]:

  • niedziele i święta nakazane: 11.00
  • poniedziałek (Odnowa w Duchu Świętym) – godzina 19.00
  • wtorek (uczniowie szkół gimnazjalnych) – godzina 17.00
  • środa (uczniowie Szkół Katolickich) – godzina 7.45
  • czwartek (dzieci pierwszokomunijne) – godzina 17.00
  • piątek (Ruch Światło-Życie) – godzina 17.00
  • sobota - godzina 17.00

Bibliografia

Przypisy

  1. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie. 2021-09-30.
  2. ↑ a b c Marcin Żerański: Cieszyn i Czeski Cieszyn - śladem tramwaju. Cieszyn: Pracownia na Pastwiskach, 2011, s. 71. ISBN 978-83-933109-0-6.
  3. ↑ a b c Marek Robak, Robak.pl Systemy Informacyjne, Cieszyn: kościół Św. Trójcy, dziedzictwo.ekai.pl [dostęp 2016-08-22].
  4. ↑ a b c Kościół Świętej Trójcy - Parafia Świętej Marii Magdaleny w Cieszynie, parafiamagdaleny.pl [dostęp 2016-08-22].
  5. ↑ a b c d e Janusz Spyra, Via Sacra. Kościoły i klasztory w Cieszynie i na Śląsku Cieszyńskim, Cieszyn: Biuro Promocji i Informacji. Urząd Miejski w Cieszynie, 2008, s. 47, ISBN 978-83-89835-35-2.

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Cieszyn location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: ODbL
Location map of Cieszyn, Poland
Ta mapa of Cieszyn została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Cieszyn County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Cieszyn County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 49.95 N
  • S: 49.50 N
  • W: 18.55 E
  • E: 19.03 E
Cieszyn 89.jpg
© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0
Kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy został wzniesiony w 1595 roku dzięki wstawiennictwu księżnej cieszyńskiej jako pierwszy kościół ewangelicki. Od 1654 roku jest kościołem rzymskokatolickim. Jednonawowa bryła świątyni pokryta jest wysokim oraz dwuspadowym dachem. Z nawą o trzech przęsłach łączy się niższe prezbiterium z przybudowaną zakrystią. Fasada kościoła zwieńczona jest szczytem o późnorenesansowym charakterze o trzech kondygnacjach wydzielonych gzymsami. Nawę świątyni pokrywa sklepienie kolebkowe z głębokimi lunetami. Od prezbiterium oddziela ją tęczowy ostrołuk. Nawę zamyka chór wsparty na trzech arkadach. W ścianach bocznych znajdują się ostrołukowe okna w półkoliście zamkniętych niszach oddzielonych od siebie schodkowymi skarpami. Strzelista wieża kościoła wzniesiona została w 1864 roku w architekturze neogotyckiej. Dwukondygnacyjny ołtarz główny w architekturze późnobarokowej ozdobiono figurami.
Cieszyn Buildings 34.jpg
Autor: Scotch Mist, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy został wzniesiony w 1595 roku dzięki wstawiennictwu księżnej cieszyńskiej jako pierwszy kościół ewangelicki. Od 1654 roku jest kościołem rzymskokatolickim. Jednonawowa bryła świątyni pokryta jest wysokim oraz dwuspadowym dachem. Z nawą o trzech przęsłach łączy się niższe prezbiterium z przybudowaną zakrystią. Fasada kościoła zwieńczona jest szczytem o późnorenesansowym charakterze o trzech kondygnacjach wydzielonych gzymsami. Nawę świątyni pokrywa sklepienie kolebkowe z głębokimi lunetami. Od prezbiterium oddziela ją tęczowy ostrołuk. Nawę zamyka chór wsparty na trzech arkadach. W ścianach bocznych znajdują się ostrołukowe okna w półkoliście zamkniętych niszach oddzielonych od siebie schodkowymi skarpami. Strzelista wieża kościoła wzniesiona została w 1864 roku w architekturze neogotyckiej. Dwukondygnacyjny ołtarz główny w architekturze późnobarokowej ozdobiono figurami.