Inflacja

Inflacja (łac. inflatio – ‘nadęcie’)[1] – proces wzrostu przeciętnego poziomu cen w gospodarce[2]. Skutkiem tego procesu jest spadek siły nabywczej pieniądza krajowego.

Powszechną miarą inflacji jest stopa inflacji, czyli roczna zmiana procentowa ogólnego wskaźnika cen[3]. Zjawiskiem przeciwnym do inflacji jest deflacja.

Inflacja na świecie w 2019

Przyczyny inflacji

  • nadmierne zwiększanie podaży pieniądza poprzez jego emisję przez bank centralny lub kreację w bankach komercyjnych[a]
  • niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych (np. surowców energetycznych), który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży
  • wzrost zagregowanego popytu w gospodarce
  • niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)
  • przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez państwo)
  • wadliwa struktura gospodarki
  • import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj następuje wzrost kosztów produkcji, a co za tym idzie wzrost cen)

Skutki inflacji

  • Redystrybucja siły nabywczej na korzyść emitującego pieniądz (zwykle rządu bądź podległej mu instytucji) kosztem reszty użytkowników (dlatego inflacja bywa nazywana „ukrytym podatkiem”[4]).
  • W przypadku kiedy tempo wzrostu inflacji jest wyższe niż tempo wzrostu wynagrodzeń − spadek realnych dochodów obywateli[5].
  • Realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji.
  • Utrata zaufania do pieniądza jako środka przechowywania wartości[6].
  • Ponieważ siła nabywcza pieniądza maleje, konsumenci chcą się go pozbyć, zakupując dobra, których wartość nie maleje. Tym samym napędzają te sektory gospodarki, które produkują dobra trwałe.
  • Powyższy skutek wywołuje wzrost (niekoniecznie równomierny) cen innych towarów. Jeżeli wzrasta cena benzyny (także wskutek nakładania podatków, w tym akcyzy), rosną koszty transportu i ceny wszystkich towarów, które są transportowane. Tym samym wzrost ceny benzyny może spowodować wzrost cen, np. chleba.

Rodzaje inflacji

Według kryterium tempa:

  • deflacja – ujemna inflacja
  • pełzająca – nie przekracza 5% rocznie
  • umiarkowana (krocząca) – oscyluje w granicach 5–10% rocznie
  • galopująca – roczny wzrost cen według stopy dwu- albo trzycyfrowej, od 10% w górę
  • hiperinflacja – miesięczny wzrost cen przekracza 150%[7]

Według kryterium przyczyny:

Według kryterium przejawiania się oraz skutków:

Według kryterium zależności od innych kategorii makroekonomicznych:

Według kryterium czynnika czasu:

  • sekularna
  • okresowa

Według kryterium całokształtu stosunków ekonomicznych w kraju:

  • cywilizowana
  • barbarzyńska

Wielkie kryzysy inflacyjne

  • W Polsce w ciągu pięciu lat cena dolara wzrosła z 9 marek polskich w 1918 roku do około 6,4 miliona.
  • W tym samym okresie w Rzeszy Niemieckiej wartość dolara wzrosła z 4,2 marek niemieckich do około 4,2 biliona (cena znaczka pocztowego w listopadzie 1923 roku wynosiła 500 miliardów marek).
  • W czasie kryzysu ekonomicznego na Węgrzech w 1946 roku miesięczna skala inflacji wynosiła 41,9 biliarda procent (odpowiadało to podwajaniu się wysokości cen co 15 godzin). U szczytu inflacji jeden znaczek pocztowy kosztował 20 kwadrylionów (2 z 25 zerami) pengő. Podczas wprowadzania forintów w sierpniu 1946 przelicznik z pengő wynosił 1 do 400 kwadryliardów (400 tysięcy kwadrylionów, 4 z 29 zerami) pengő.
  • W latach 1988–1989 gwałtownie wzrosła inflacja w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, sięgając 50% miesięcznie.
  • W połowie roku 2008 bank centralny Zimbabwe podał, że roczna stopa inflacji w tym kraju wynosi 2,2 miliona procent, tym samym była najwyższą na świecie. Miejscowi ekonomiści (niepowiązani z tym bankiem) sądzili jednak, że inflacja w kraju wynosiła nawet 7 milionów procent. Według danych z 9 października 2008 inflacja średnioroczna w lipcu podskoczyła do 231 mln procent, podczas gdy w czerwcu wynosiła 11,2 mln procent[8]. W swojej kulminacji (w połowie listopada 2008 roku, gdy porzucono walutę lokalną i zalegalizowano obrót walutami państw ościennych) tempo inflacji przekraczało 50 mld procent miesięcznie[9].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Bank centralny może wpływać na działalność kredytową banków komercyjnych, sterując popytem na pieniądz i jego podażą, poprzez:

Przypisy

  1. ↑ Słownik Wyrazów Obcych. slownik-online.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-03)]..
  2. ↑ Marek Belka: XVI. W: Elementarne zagadnienia ekonomii. Roman Milewski (redaktor naukowy). Wyd. II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 414 i n. ISBN 83-01-14437-8.
  3. ↑ Mankiw, N. Gregory: Macroeconomics. Worth, 2002, s. 22–32, seria: wyd. 5.
  4. ↑ Henry Hazlitt: Inflacja. Wróg publiczny nr 1. Warszawa: Fijorr Publishing Company, 2007, s. 3–4.
  5. ↑ A spectre returns. „The Economist”, s. 71, 23 April 2022. 
  6. ↑ Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 164. ISBN 978-1-57660-351-2.
  7. ↑ Stanisław Owsiak: Podstawy nauki finansów. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2002, s. 194–195.
  8. ↑ W Zimbabwe lipcowa stopa inflacji 231 mln proc.
  9. ↑ Zimbabwe pokonało hiperinflację i będzie mieć prawdziwy bank centralny.

Bibliografia

  • George Reisman: Capitalism: A Treatise on Economics. (Ottawa: Jameson Books, 1990), 503–506 & Chapter 19, ISBN 0-915463-73-3.
  • Mishkin, Frederic S.: The Economics of Money, Banking, and Financial Markets. New York, Harper Collins, 1995.
  • Baumol, William J., Alan S. Blinder: Macroeconomics: Principles and Policy. Tenth edition. Thomson South-Western, 2006, ISBN 0-324-22114-2.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

World Inflation Rate 2019.png
Autor: Amillians, Licencja: CC BY-SA 4.0
World map showing inflation, updated for October 2019 datas of IMF. Data Source: World Economic Outlook (October 2019)