Józef Lipkowski

Józef Lipkowski

Jastroń

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	24 listopada 1863 Rososza[1] na Podolu
Data i miejsce śmierci	3 maja 1949 Przedbórz
Przebieg służby
Lata służby	1912 - 1921
Siły zbrojne	Siły Zbrojne Bułgarii, Wojsko Polskie
Jednostki	1 Pułk Artylerii Polowej Litewsko-Białoruski, Główny Urząd Zaopatrzenia Armii
Główne wojny i bitwy	I wojna bałkańska, I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka
Późniejsza praca	członek zarządu Zakładów Mechanicznych Ursus
Odznaczenia

Józef Lipkowski ps. Jastroń (ur. 24 listopada 1863 w Rososzu^[1] na Podolu, zm. 3 maja 1949 w Przedborzu) – polski inżynier, wynalazca, konstruktor, działacz emigracyjny, pisarz i poeta, generał brygady^[2] Wojska Polskiego.

Działalność polityczna, społeczna i gospodarcza

Studiował różne dziedziny przemysłu w Paryżu i Petersburgu. W 1885 ukończył politechnikę École Centrale w Paryżu. W 1912 pełnił funkcję doradcy sztabu armii bułgarskiej podczas wojny bałkańskiej. W czasie I wojny światowej przebywał we Francji, będąc ekspertem rządu francuskiego do spraw uzbrojenia i prowadząc kampanię propagandową na rzecz niepodległości Polski.

W 1910 był współzałożycielem Stowarzyszenia Artystów i Pisarzy Polskich oraz, w 1917, wraz ze Stanisławem Ziembińskim, Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Polskich we Francji (fr. Association des Ingénieurs et Techniciens Polonais en France) – był jego pierwszym przewodniczącym.

Zaprojektował m.in. hamulce pneumatyczne dla kolejnictwa, automatyczną zwrotnicę tramwajową i aparat podsłuchowy. W 1902 opatentował schematy śmigłowców wielowirnikowych – w tym śmigłowca z 12 wirnikami.

Był działaczem społecznym i politycznym, ale głównie przemysłowcem i działaczem gospodarczym. Posiadał zakłady przemysłowe na terenie Rosji, Polski i Francji. Był poetą, autorem pamiętników i rozpraw z różnych dziedzin, głównie ekonomiki i polityki. Publikował pod pseudonimem Jastroń.

Służba w Wojsku Polskim

W 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego w charakterze urzędnika wojskowego VI rangi i mianowany szefem wydziału w Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu. W 1920 powrócił do Polski i przydzielony został do Sekcji Przemysłu Wojennego w Oddziale IV Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych. Był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej w stopniu kanoniera-ochotnika w 1 pułku artylerii polowej Litewsko-Białoruskim w składzie 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. W 1921 powołany na stanowisko dyrektora Głównego Urzędu Zaopatrzenia Armii.

W październiku 1921 dekretem Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego przemianowany został z urzędnika wojskowego VI rangi na oficera w stopniu generała podporucznika w korpusie oficerów kolejnictwa z użyciem do służby administracyjnej i równoczesnym przeniesieniem w stały stan spoczynku^[3].

Zajmował w rezerwie kluczowe stanowiska w organizacjach gospodarczych i przemyśle: m.in. członka zarządu Zakładów Mechanicznych Ursus, prezesa Elektrobanku^[4] i prezesa Polskiego Zgromadzenia Gospodarczego. Pełnił też funkcje kierownicze w syndykacie eksportu broni.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych (1922)^[5]
• Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 1922)^[6]
• Krzyż Komandorski Orderu Gwiazdy Rumunii^[7]
• Krzyż Oficerski z Mieczami Orderu Gwiazdy Rumunii^[8]

Przypisy

Bibliografia

• Ryszard Witkowski: Wiropłaty w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1986. ISBN 978-83-206-0569-3.
• Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Pruszków: Ajaks, 2001. ISBN 978-83-87103-81-1.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski Niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991, s. 48.
• Marek Ruszczyc: Polacy czasów niewoli. Warszawa: MAW, 1987. ISBN 83-203-1349-X.

Linki zewnętrzne

• Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Polskich we Francji – sylwetki prezesów
• "Dokonania Polaków w początkach awiacji" – ilustrowany artykuł z czasopisma Wiraże. czasopismasp.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].
• Publikacje Józefa Lipkowskiego w serwisie Polona.pl