Parafia św. Mikołaja w Poznaniu

Parafia św. Mikołaja

Cerkiew parafialna
Państwo	Polska
Siedziba	Poznań
Adres	ul. Marcelińska 20 60-801 Poznań
Data powołania	1924
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	łódzko-poznańska
Dekanat	Łódź
Cerkiew	św. Mikołaja
Proboszcz	ks. mitrat Paweł Minajew
Wezwanie	św. Mikołaja
Wspomnienie liturgiczne	9 maja; 6 grudnia
Położenie na mapie Poznania Cerkiew parafialna
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cerkiew parafialna
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Cerkiew parafialna
52°24′18,1″N 16°53′36,4″E/52,405028 16,893444

Parafia św. Mikołaja – parafia prawosławna w Poznaniu, w dekanacie Łódź diecezji łódzko-poznańskiej. Terytorialnie obejmuje obszar zachodniej Wielkopolski (Poznań, Leszno, Rawicz, Piła, Oborniki, Gniezno, Kościan). W 2014 liczyła ok. 120 wiernych.

Na terenie parafii funkcjonuje jedna cerkiew (parafialna) – pw. św. Mikołaja w Poznaniu, przy ulicy Marcelińskiej.

Historia

Od XVIII do początków XX w. Poznań zamieszkiwali nieliczni wyznawcy prawosławia, głównie pochodzenia greckiego, dla których okazyjnie organizowano nabożeństwa w prywatnych domach (m.in. u Jana Konstantego Żupańskiego)^[1].

Parafia prawosławna w Poznaniu została utworzona w latach 20. XX w. Początkowo była to placówka wojskowa; należeli do niej prawosławni rekruci pochodzący z Kresów Wschodnich pełniący służbę w Wielkopolsce. Z myślą o nich Dowództwo Okręgu Korpusu VII w Poznaniu poleciło utworzyć w mieście kaplicę garnizonową. Na ten cel Komenda Miasta przeznaczyła dawną drewnianą stajnię wojskową (zlokalizowaną u zbiegu ulic Marcelińskiej, Polnej i Wojskowej). Była to budowla konstrukcji belkowej, o ścianach z desek, złożona z trzech równoległych pomieszczeń (dzięki czemu świątynia posiada 3 nawy), bez sufitu i z dachem krytym papą. Adaptację budynku rozpoczęto od wymiany okien na większe i dobudowy niewielkiej kopuły nad przyszłym prezbiterium. Wyposażenie świątyni (duże ikony w kiotach, świeczniki, dwa żyrandole, naczynia, szaty i księgi liturgiczne) sprowadzono z cerkwi Świętej Trójcy w Koninie, którą wkrótce rozebrano. Ikonostas natomiast sprowadzono z Kalisza (wcześniej znajdował się w tamtejszym soborze Świętych Apostołów Piotra i Pawła, który rozebrano w latach 20. XX w.)^[2]. Konsekracja powstałej w ten sposób poznańskiej cerkwi prawosławnej nastąpiła 13 kwietnia 1924 (wydarzenie upamiętniła Księgarnia św. Wojciecha, wydając okolicznościową widokówkę, przedstawiającą 3 ujęcia świątyni). Dzięki staraniom ówczesnego prawosławnego kapelana wojskowego, ks. Aleksandra Bogaczowa, do czasu wybuchu II wojny światowej wykonano w cerkwi posadzkę i sufit, belki nośne obudowano dyktą (nadając im kształt czworograniastych kolumn) oraz pokryto papą ściany od zewnątrz.

Jeszcze w okresie międzywojennym parafia zmieniła charakter na cywilno-wojskową, ze względu na osiedlanie się w Poznaniu prawosławnej inteligencji z Kresów (przybywającej w poszukiwaniu pracy), a także imigrantów politycznych z ZSRR. Parafia dysponowała kwaterą na poznańskim cmentarzu starogarnizonowym, która uległa dewastacji po wkroczeniu do miasta Armii Czerwonej w 1945 (zniszczono m.in. grób generała Sergiusza Kułżyńskiego, przedwojennego dyrektora poznańskiego hipodromu). Wielu dawnych rosyjskich imigrantów, którzy nie opuścili Poznania przed zajęciem miasta przez wojska radzieckie, zostało zesłanych do łagrów w głębi ZSRR.

W wyniku działań wojennych (1945) cerkiew poznańska uległa niewielkim uszkodzeniom, które naprawiono dzięki pomocy prawosławnego oficera Wojska Polskiego, ks. Piotra Marczaka (późniejszego proboszcza parafii w Torzymiu i Zielonej Górze). W 1951 cerkiew poznańska stała się konkatedrą nowo powstałej diecezji łódzko-poznańskiej. Po wojnie kontynuowano przebudowę budynku cerkiewnego (wzniesiono nad szczytową ścianą wieżyczkę z kopułą, umieszczono okna na wysokości chóru i przy drzwiach wejściowych, które otwierano podczas bicia w dzwony znajdujące się wewnątrz świątyni). Uregulowano też kwestię własności gruntu pod cerkwią, dawnego terenu wojskowego, który później przejęło miasto. W latach 60. XX w. dzięki przyznanym funduszom miejskim otynkowano cerkiew oraz zbudowano wokół niej ogrodzenie. W latach 70. w oknie nad chórem umieszczono witraż autorstwa prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego, przedstawiający Włodzimierską Ikonę Matki Bożej, św. Mikołaja i św. Hioba Poczajowskiego. W tym czasie odnowiono też wnętrze świątyni.

W końcowym okresie stanu wojennego i bezpośrednio po nim w bocznych nawach cerkwi składowano transporty darów napływających z państw zachodnich na potrzeby różnych chrześcijańskich wspólnot. Kiedy przedstawiciele poszczególnych parafii i zborów odbierali swoje przydziały, część z nich w podzięce za magazynowanie przekazywali parafii prawosławnej. Po zaopatrzeniu wiernych, resztę rozdawano okolicznym mieszkańcom, którzy w dowód wdzięczności składali ofiary na świątynię. Za uzyskane pieniądze kupiono materiały budowlane, dzięki czemu cerkiew w latach 80. została obmurowana i ponownie konsekrowana. Nie zrealizowano natomiast projektu (autorstwa prof. Aleksandra Grygorowicza) zakładającego dobudowę fasady ozdobionej kopułami.

W 2011 rozpoczęto generalny remont cerkwi.

Nabożeństwa parafialne odprawiane są w soboty, niedziele i święta (według nowego stylu)^[3]. Uroczystość patronalna przypada 9 maja (święto Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja).

W lutym 2022 r. rozpoczęto odprawianie nabożeństw prawosławnych w Lesznie^[a][4].

Widok na ikonostas

Wykaz proboszczów

• 1924–1945 – ks. Aleksander Bogaczow (administrator)
• 1945 – ks. Piotr Marczak (administrator)
• 1945–1957 – ks. Fieodot Żuk
• 1957–1968 – ks. Aleksander Sadowski
• 1968–1976 – ks. Jerzy Klinger
• 1976–1987^[5] – ks. Włodzimierz Jakubowski
• od 1987 – ks. Paweł Minajew

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• JerzyJ. Sobczak JerzyJ., Kościoły Poznania, ZbigniewZ. Szmidt, MichałM. Woźniak (ilust.), Poznań: Wydawnictwo Debiuty, 2006, ISBN 83-922466-4-0, OCLC 832205456 .
• Kalendarz Prawosławny 2015, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 192
• Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012

Linki zewnętrzne

• Serwis Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Poznań: Historia parafii św. Mikołaja