Pierściec
| Artykuł | 49°50′6″N 18°48′58″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 49°49'53"N, 18°49'22"E, 49°52'N, 18°48'E |
| - błąd | 39 m |
| Odległość | 673 m |
| wieś | |
 Centrum Pierśćca | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2016) | 1918 |
| Strefa numeracyjna | 33 |
| Kod pocztowy | 43-430[1] |
| Tablice rejestracyjne | SCI |
| SIMC | 0067435 |
Położenie na mapie gminy Skoczów _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Skoczów") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |
 49°50′06″N 18°48′58″E/49,835000 18,816111 | |
Pierściec (cz. Prstec, niem. Perstetz) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Skoczów. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego, geograficznie znajduje się w regionie Dolina Górnej Wisły, będącej częścią Kotliny Oświęcimskiej.[2] Powierzchnia sołectwa wynosi 709 ha[3], a liczba ludności 1756, co daje gęstość zaludnienia równą 247,7 os./km².
Geografia
Od zachodu sąsiaduje z Kiczycami, od południa ze Skoczowem, od południowego wschodu z Kowalami, od wschodu z Roztropicami, od północnego wschodu z Iłownicą a od północy z Zaborzem.
Części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0067441 | Centrum | część wsi |
| 0067458 | Górnioki | część wsi |
| 0067464 | Na Łomy | część wsi |
| 0067470 | Pod Gojem | część wsi |
| 0067547 | Uchylany | przysiółek |
Historia
Nazwa Pierściec po raz pierwszy pojawia się w dokumencie z 1545 r., którym książę cieszyński Wacław III Adam odstąpił wieś świeżo nobilitowanemu burmistrzowi Cieszyna, Andrzejowi Samuelowi Kecherle.[6] Z kolei 7 września 1550 r. książę potwierdził poprzednie przywileje Pierśćca, co wskazuje, że wieś mogła być dużo starsza [7]. Na mapie księstwa oświęcimsko-zatorskiego, wykonanej przez polskiego kartografa Stanisława Porębskiego, a wydanej w Wenecji w 1563 r. wieś figuruje jako Piestreze wraz z oznaczeniami kościoła ("Pagus cum Templo") i dworu rycerskiego ("Arces"). Później wieś dzierżyli potomkowie Andrzeja Kecherle: "Kaspar Kecherle z Perstce a na Perstci" figuruje jako świadek w dokumencie wystawionym we Frysztacie 1 sierpnia 1588 r.[6]
Zapewne na początku XVII w. właścicielem wsi został Jan Seidensdorf ,którego nazwisko (w zniekształconej postaci "de Dadirzdorff") pojawia się w dokumencie z 1616 r. Po wielkim pożarze wsi z 1616 r. Pierściec odkupił za 20 tys. śląskich złotych od żony Seidensdorfa (lub wdowy po nim), Jadwigi Kreydnarowej, niejaki Lewin Kardinal z Widernu. W roku 1624 transakcję tę potwierdził książę Fryderyk Wilhelm. Kolejnym znanym właścicielem był Krzysztof Wilhelm Mitmayer z Błogocic, który kupił wieś w roku 1692. Kilka lat później, 14 września 1704 r., Pierściec oraz sąsiednie Zaborze (wówczas Podpierściec) kupił baron Jerzy Fryderyk Bludowski. W kwietniu 1737 r. pierściecki majątek nabył od Agnetty Manteufel z Bludowskich za 156 tys. złotych baron Krzysztof Kalisch.[6]
W 1798 r. Komora Cieszyńska odkupiła włości pierścieckie od spadkobierców Kalischa. Pod jej zarządem znajdowały się one do rozpadu monarchii austro-węgierskiej po I wojnie światowej. Wtedy to majątek przejął Zarząd Dóbr Państwowych, który w 1922 r. wydzierżawił go Karolowi Tomankowi. Taki stan utrzymał się do zakończenia II wojny światowej.[6]
Dawniej Pierściec nie posiadał w swoich granicach Uchylanów, które w 1900 były częścią gminy Zaborze. Według austriackiego spisu ludności z 1900 Pierściec miał obszar 575 hektarów, gdzie znajdowało się 78 budynków zamieszkałych przez 531 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 92,3 os./km². z tego 350 (65,9%) mieszkańców było katolikami, 169 (31,8%) ewangelikami a 12 (2,3%) wyznawcami judaizmu, 519 (97,7%) było polsko-, 9 (1,7%) niemiecko- a 2 czeskojęzycznymi[8]. Do 1910 roku liczba mieszkańców wzrosła do 539. Gdyby doliczyć Uchylany łączna powierzchnia wyniosłaby 688 ha (114 w Uchylanach), liczba budynków 90 (12 w Uchylanach) a mieszkańców 622 (114 w Uchylanach), z czego 419 (66,9%) było katolikami, 196 (31,3%) ewangelikami, 11 (1,8%) żydami, 610 (97,4%) polsko-, 14 (2,2%) niemiecko- a 2 (0,3%) czeskojęzycznymi[9]. Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość - Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego, który podlegał organizacyjnie 14 kompanii w Skoczowie[10].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.
Religia
Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
- Kościół Ewangelicko-Augsburski (filiał parafii w Skoczowie)
- Kościół Rzymskokatolicki (parafia św. Mikołaja)
Katolicki kościół parafialny stanowi Sanktuarium św. Mikołaja (jedno z nielicznych w Polsce). Historia wioski jest ściśle związana z kultem objętym łaskami słynącej figury św. Mikołaja, trwającym ponad 400 lat. W 1616 r. pożar strawił całą wieś i uratowano jedynie figurę Św. Mikołaja –co uznano za fakt cudowny i znak. Przybywają tu pielgrzymki oraz indywidualni pielgrzymi.
Szkoła
Znajduje się tu szkoła podstawowa im. Zofii Kossak. Szkoła związana jest po części z Sanktuarium św. Mikołaja, gdyż Zofia Kossak napisała legendę o Mikołaju. Szkoła Podstawowa obchodziła swoje stulecie w 2006 r.
Urodzeni w Pierśćcu
- Tadeusz Kopeć – polityk, samorządowiec, poseł na Sejm V i VI kadencji.
Galeria
Sanktuarium św. Mikołaja
Kościół ewangelicki
Szkoła podstawowa
Budynek OSP
Centrum Pierśćca widziane z powietrza
Pierściec, pieczęć z końca XIX w.
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 923 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 264. ISBN 978-83-933109-3-7.
- ↑ UM w Skoczowie: Statut Sołectwa Pierściec. W: www.skoczow.bip.info.pl [on-line]. 2008-10-06. [dostęp 2010-12-07].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d Kuś Wiesław: Zarys dziejów wsi Pierściec, w: "Kalendarz skoczowski 1996", wyd. Towarzystwo im. Gustawa Morcinka, Skoczów 1995, ISBN 83-904912-0-6, s. 135-154.
- ↑ Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528-1653). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2011, s. 164. ISBN 978-83-926929-5-9.
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.)
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.)
- ↑ Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.
Bibliografia
- Wiesław Kuś. Zarys dziejów wsi Pierściec. „Kalendarz Skoczowski”, s. 136-154, 1996 (pol.).
- Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.
Linki zewnętrzne
- Kościół i parafia św. Mikołaja w Pierśćcu. piersciec.bielsko.opoka.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-10)].
- Pierściec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 99.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
- N: 51.1617 N
- S: 49.2956 N
- W: 17.8872 E
- E: 20.0559 E
Herb Pierścca
Autor: D T G, Licencja: CC BY 3.0
Kościół św. Mikołaja w Pierśćcu
Autor: D T G, Licencja: CC BY 3.0
Szkoła Podstawowa nr 6 im. Zoffi Kossak i Gimnazjum nr 3 w Pierśćcu
Autor: Nieznany, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pierściec, pieczęć z końca XIX w.
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Cieszyn County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 49.95 N
- S: 49.50 N
- W: 18.55 E
- E: 19.03 E
Autor: Franciszek Kidoń, Licencja: CC BY-SA 3.0
Centrum Pierśćca.Kościół i szkoła.
