Ratownik medyczny

Ratownik medyczny – osoba wykonująca zawód medyczny, posiadająca wiedzę i uprawnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych w zakładach opieki zdrowotnej, w szczególności do udzielania świadczeń zdrowotnych w sytuacji nagłego stanu zagrożenia życia lub zdrowia. Ratownik medyczny podczas udzielania świadczeń zdrowotnych korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszowi publicznemu, zgodnie z przepisami Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym.

Ratownik medyczny może samodzielnie podejmować działania i czynności medyczne zgodnie z aktualną wiedzą medyczną oraz podawać silnie działające leki samodzielnie bez zlecenia lekarza, również we wszystkich oddziałach szpitalnych.


Ratownicy medyczni w Polsce

Informacje ogólne

Ratownik medyczny ma kwalifikacje i uprawnienia do udzielania świadczeń diagnostycznych, leczniczych, zapobiegawczych i profilaktycznych, szczególnie w ostrych stanach zagrożenia życia lub zdrowia u noworodków, niemowląt, dzieci i dorosłych. Kwalifikacje i uprawnienia ratownika medycznego w szczególności obejmują: świadczenia zdrowotne z dziedziny medycyny ratunkowej, medycyny urazowej, intensywnej terapii, a także szeregu innych dziedzin klinicznych (traumatologia, choroby wewnętrzne, neonatologia, pediatria, położnictwo i ginekologia, chirurgia, anestezjologia, kardiologia, neurologia, neurotraumatologia, psychiatria).

Zawód ratownika medycznego w Polsce jest samodzielny i regulowany. Jest to zawód wymagający obszernej i interdyscyplinarnej wiedzy medycznej i umiejętności praktycznych, ze względu na specyfikę i ciężkość stanów klinicznych, z którymi na co dzień spotykają się ratownicy medyczni. Profesja ta wymaga także ponadprzeciętnej odporności na stres i cierpienie, a także trzeźwości umysłu w sytuacjach krytycznych.

Ratownik medyczny zobowiązany jest ustawowo do stałego doskonalenia zawodowego i rozwoju. Doskonalenie zawodowe ratownika medycznego jest realizowane w pięcioletnich okresach edukacyjnych. Doskonalenie zawodowe obejmuje kursy doskonalące, seminaria oraz szeroko pojęte samokształcenie.

Regulacje prawne nakładają na absolwenta kierunku ratownictwo medyczne obowiązek złożenia Państwowego Egzaminu z Ratownictwa Medycznego (PERM), który umożliwia podjęcie pracy jako ratownik medyczny po uzyskaniu tytułu licencjata.

Kształcenie

W Polsce tytuł zawodowy i uprawnienia ratownika medycznego uzyskuje się po ukończeniu 3-letnich studiów licencjackich na uczelni o profilu medycznym. Po ukończeniu wyższych studiów zawodowych uzyskuje się tytuł zawodowy licencjata na kierunku ratownictwo medyczne. Absolwenci ratownictwa medycznego wykonują w myśl ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym z dnia 8 września 2006 roku zawód ratownika medycznego[1].

Ratownik medyczny posiadający tytuł licencjata ratownictwa medycznego ma możliwość podjęcia studiów II stopnia (magisterskich) oraz studiów III stopnia (doktoranckich).

Ratownicy medyczni pracują w zespołach wyjazdowych ratownictwa medycznego (P – podstawowy, S – specjalistyczny, N-neonatologiczny), szpitalnych oddziałach ratunkowych (SOR) i izbach przyjęć, oddziałach intensywnej terapii (OIT, OIOM), innych oddziałach szpitalnych, jednostkach GOPR, TOPR, WOPR, prowadzą szkolenia z zakresu pierwszej pomocy i kwalifikowanej pierwszej pomocy, a także wykonują zawód w Lotniczym Pogotowiu Ratunkowym (LPR), jednostkach samorządowych, wojskowych oraz podległych MON i MSWiA (Policja, PSP, Straż Graniczna).

Zakres wykonywanych czynności

Polscy ratownicy medyczni
Ratownik medyczny Lotniczego Pogotowia Ratunkowego

Czynności, które mogą być podejmowane samodzielnie przez ratownika medycznego:

  • Ocena stanu pacjenta. Kliniczne badanie podmiotowe i przedmiotowe.
  • Układanie pacjenta w pozycji właściwej dla stanu pacjenta lub odniesionych obrażeń.
  • Podjęcie i prowadzenie podstawowej i zaawansowanej resuscytacji krążeniowo-oddechowej zgodnie z aktualną wiedzą medyczną.
  • Bezprzyrządowe przywracanie drożności dróg oddechowych.
  • Przyrządowe przywracanie i zabezpieczanie drożności dróg oddechowych z zastosowaniem w szczególności:
  • Odsysanie dróg oddechowych metodą otwartą i zamkniętą.
  • Podjęcie tlenoterapii czynnej lub wspomagania oddechu lub sztucznej wentylacji płuc metodami bez przyrządowymi i przyrządowymi, z użyciem tlenu lub powietrza, w tym z użyciem respiratora.
  • Wykonanie intubacji dotchawiczej i prowadzenie wentylacji w nagłym zatrzymaniu krążenia.
  • Wykonanie defibrylacji manualnej na podstawie EKG lub zapisu kardiomonitora.
  • Wykonanie defibrylacji zautomatyzowanej.
  • Wykonanie przezskórnej elektrostymulacji serca w bradyarytmiach, w przypadku pacjentów niestabilnych hemodynamicznie.
  • Wykonanie kardiowersji w tachyarytmiach, w przypadku pacjentów niestabilnych hemodynamicznie.
  • Wykonanie i ocena zapisu EKG.
  • Monitorowanie czynności układu oddechowego.
  • Monitorowanie czynności układu krążenia.
  • Wykonanie kaniulacji naczyń obwodowych oraz żyły szyjnej zewnętrznej.
  • Wykonanie dojścia doszpikowego.
  • Podawanie leków drogą dożylną, domięśniową, podskórną, śródskórną, doustną, podjęzykową, dopoliczkową, wziewną, dotchawiczą, doodbytniczą oraz doszpikową.
  • Odbarczanie odmy prężnej drogą nakłucia jamy opłucnowej.
  • Oznaczanie parametrów krytycznych z użyciem dostępnego sprzętu.
  • Opatrywanie ran.
  • Tamowanie krwawień zewnętrznych.
  • Unieruchamianie i zabezpieczanie złamań, zwichnięć i skręceń.
  • Unieruchamianie kręgosłupa ze szczególnym uwzględnieniem odcinka szyjnego.
  • Przyjęcie porodu i opieka medyczna nad noworodkiem i położnicą.
  • Wykonanie segregacji medycznej (triage) pierwotnej i wtórnej.
  • Przygotowanie pacjenta do transportu lądowego i powietrznego oraz opieka medyczna podczas transportu.
  • Wykonanie pomiaru temperatury głębokiej.
  • Cewnikowanie pęcherza moczowego.
  • Zakładanie sondy żołądkowej i płukanie żołądka.
  • Podawanie na zlecenie lekarza leków innych niż wymienione poniżej.

Leki, które ratownik medyczny może podawać samodzielnie:

Świadczenia zdrowotne ratowników w służbach mundurowych

Rozporządzenia regulują kwalifikacje i kompetencje ratownika medycznego w Policji, Służby Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej oraz formacji i jednostek wojskowych. Po odbyciu odpowiedniego kursu kwalifikacyjnego Ministerstwa Obrony Narodowej (MON) lub Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) ratownik medyczny pracujący w wymienionych służbach jest uprawniony do udzielania następujących świadczeń:

  • w zakresie medycyny pola walki, stosowania antybiotykoterapii i farmakoterapii specjalistycznej, małej chirurgii – rewizja i zszywanie ran,
  • w zakresie chirurgii ratunkowej – fasciotomia, torakotomia, konikotomia oraz drobne zabiegi chirurgiczne, anestezja i analgezja oraz blokady nerwowe, psychologiczna interwencja kryzysowa, badanie ultrasonograficzne (USG) w stanach nagłych i inne.

Świadczenia te nie obejmują ratownictwa cywilnego ze względu na ich specyfikę i złożoność.

Polscy ratownicy medyczni podejmują też zadania zawodowe za granicami kraju, podczas misji wojskowych Polskiego Kontyngentu Wojskowego, PCK i Polskiego Centrum Pomocy Międzynarodowej.

Ratownicy medyczni za granicą

Odpowiednikiem zawodu w krajach anglosaskich jest paramedic, a w Niemczech – Notfallsanitäter (nie da się jednoznacznie określić odpowiedników ze względu na inny rodzaj szkolenia).

W większości krajów osoby posiadające polski tytuł licencjata ratownictwa medycznego mogą wykonywać swój zawód po zarejestrowaniu się w odpowiednich organizacjach (np. w Wielkiej Brytanii jest to Health & Care Professions Council) bez konieczności odbywania dodatkowego szkolenia. HCPC może dopuścić do rejestracji pod warunkiem odbycia krótkiego szkolenia, zazwyczaj chodzi o procedury w określonych sytuacjach i różnice wynikające z innego prawa w danym kraju. Nieprawne używanie tytułu paramedic w Wielkiej Brytanii jest przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności do 5 lat i ściganym z urzędu.

Przypisy

  1. ↑ Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu medycznych czynności ratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownika medycznego Dz.U. z 2007 r. nr 4, poz. 33

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Ratownik medyczny Lotniczego Pogotowia Ratunkowego.jpg
Autor: Zalasem1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ratownik medyczny Lotniczego Pogotowia Ratunkowego podczas przygotowań do startu śmigłowca z lądowiska przyszpitalnego w Gorlicach
Ratownicy medyczni w Staszowie.JPG
Autor: Fot. Kancelaria Premiera, Licencja: PDM-owner
Ratownicy medyczni w Staszowie (woj. świętokrzyskie).