Ukleja pospolita

Ukleja pospolita

Alburnus alburnus[1]
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	karpiokształtne
Rodzina	karpiowate
Rodzaj	Alburnus
Gatunek	ukleja pospolita
Synonimy Abramis alburnus (Linnaeus, 1758) Alborella maxima Fatio, 1882 Alburnus acutus Bonaparte, 1845 Alburnus alborella lateristriga Canestrini, 1864 Alburnus alburnus alburnus (Linnaeus, 1758) Alburnus alburnus strumicae Karaman, 1955 Alburnus alburnus thessalicus Stephanidis, 1950 Alburnus avola Bonaparte, 1846 Alburnus breviceps Heckel & Kner, 1858 Alburnus charusini Herzenstein, 1889 Alburnus fabraei Blanchard, 1866 Alburnus fracchia Heckel & Kner, 1858 Alburnus linnei Malm, 1877 Alburnus lucidus Bonaparte, 1844 Alburnus lucidus Heckel, 1843 Alburnus lucidus ilmenensis (Warpachowski, 1886) Alburnus lucidus lacustris Heckel & Kner, 1858 Alburnus lucidus macropterus Kamensky, 1901 Alburnus mirandella Blanchard, 1866 Alburnus obtusus Bonaparte, 1845 Alburnus scoranzoides Heckel & Kner, 1858 Alburnus striatus Petrov, 1926 Alburnus strigio Bonaparte, 1845 Aspius alburnoides Selys-longchamps, 1842 Cyprinus alburnus Linnaeus, 1758 Leuciscus alburnus (Linnaeus, 1758) Leuciscus dolabratus Valenciennes, 1844 Leuciscus lucidus ilmenensis Warpachowski, 1886
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski

Ukleja pospolita^[3], ukleja^[4] (Alburnus alburnus) – gatunek słodkowodnej ryby z rodziny karpiowatych (Cyprinidae), czasami nazywanej białorybem^[5]. Jest poławiana gospodarczo i przez wędkarzy.

Występowanie

Europa od Pirenejów i Alp po Ural. Nie występuje w Szkocji, Irlandii, północnej Skandynawii, zachodniej części Półwyspu Bałkańskiego oraz na Krymie. Wyróżnia się kilka podgatunków uklei, m.in.^[6]:

• A. a. alburnus – podgatunek nominatywny
• A. a. charusini – ukleja kaukaska^[7], wcześniej uważana za odrębny gatunek
• A. a. scoranzoides – ukleja czarnogórska^[7], wykazana z Czarnogóry, uważana za odrębny gatunek^[7], następnie uznana za podgatunek uklei pospolitej, obecnie jego pozycja taksonomiczna jest dyskusyjna^[6]
• A. a. strumicae – dorzecza rzek Struma i Mesta w Bułgarii.

Żyje stadnie, w wodach stojących i wolno płynących. W dzień przebywa przy powierzchni wody, nocą schodzi głębiej, lecz można ją spotkać także przy powierzchni. W trakcie żerowania pozostawia na powierzchni wody charakterystyczne koła.

Budowa

Osiąga 10–20 cm długości oraz 10–40 g masy ciała. Ciało wydłużone, spłaszczone bocznie, grzbiet niski, prawie płaski. Łuski delikatne, łatwo odpadające, o intensywnym, srebrzystym ubarwieniu. Otwór gębowy niewielki, oczy są stosunkowo duże. W płetwie odbytowej 18–23 promieni. Grzbiet ma barwę szarawozieloną lub szarawoniebieską, boki są srebrzystobiałe, połyskujące, brzuch biały. Płetwy grzbietowa i ogonowa szarawe z żółtawą nasadą, pozostałe płetwy jasnożółte.

Odżywianie

Młode żywią się zooplanktonem, dorosłe opadającymi do wody owadami, wodnymi larwami owadów, a największe osobniki narybkiem innych gatunków.

Rozród

Tarło odbywa w strefie przybrzeżnej jezior lub w rzekach, w odcinkach płytkich, o kamienistym dnie, od maja do czerwca. Samica składa w maju i czerwcu od 3 000 do 10 000 jaj, które są przyklejane do roślinności wodnej lub podłoża. Trze się kilkakrotnie w odstępach 10–14 dni. W okresie tarła samica zaokrągla się, samiec pokrywa się wysypką tarłową. Inkubacja trwa około tygodnia.

Ukleja żyje 3 do 6 lat.

Ochrona

Znaczenie gospodarcze

Jest naturalnym pokarmem wielu gatunków ryb drapieżnych. Bywa stosowana przez wędkarzy jako naturalna przynęta. Poławiana masowo w celach konsumpcyjnych. Srebrzyste łuski uklei stanowiły do niedawna surowiec do pozyskania guaniny, tzw. essence d'Orient (esencja orientalna), używanej do wyrobu masy perłowej oraz sztucznych pereł (dla uzyskania 100 g guaniny przerabiano ok. 4 tysięcy osobników uklei).

Zobacz też

• ryby Polski

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Lewczuk, Ogródek wodny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1994, ISBN 83-09-01596-8.
• G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Franciszek Staff (tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970, s. 268–269.
• Josef Reichholf, Gunter Steinbach, Claus Militz: Wielka encyklopedia ryb : słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiśniewolski Wiesław (tłum.). Warszawa: Muza, 1994. ISBN 83-7079-317-7.
• Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.