Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych

Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych

Państwo	II Rzeczpospolita
Siedziba	Katowice[1]
Adres	ul. Kościuszki 30[1]
Data założenia	1929
Data likwidacji	1939
Forma prawna	spółka akcyjna[1]
Położenie na mapie Polski w 1939 r. (c) Lukasb1992 z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0 Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych
50°15′12,4″N 19°01′00,4″E/50,253444 19,016778

Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych – koncern górniczo-hutniczy istniejący w II Rzeczypospolitej w latach 1929–1939, z siedzibą w Katowicach.

Historia

Utworzony w 1929 w konsekwencji porozumienia o wspólnocie interesów między spółkami akcyjnymi: Górnośląskie Zjednoczone Huty Królewska i Laura Spółka Akcyjna Górniczo-Hutnicza i Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa. Umowa przewidywała prowadzenie wspólnej administracji, programu produkcji i sprzedaży, przy zachowaniu odrębnej osobowości prawnej obu spółek. Spółki były kontrolowane przez utworzony 14 lipca 1926 amerykańsko-niemiecki holding Consolidated Silesian Steel Corporation – porozumienie grup finansowych Averella Harrimana i Friedricha Flicka z siedzibą w Nowym Jorku.

W wyniku rabunkowej gospodarki kapitału zagranicznego i dekoniunktury wielkiego kryzysu w 1932 obu spółkom akcyjnym zagroziła upadłość. Straty bilansowe obu spółek wyniosły przed wprowadzeniem nadzoru sądowego łącznie 34.950.000 złotych. 29 marca 1934 zostały wzięte pod nadzór sądowy, a 1936 ich majątek przejęła spółka holdingowa Zjednoczenie Górniczo-Hutnicze Spółka z o.o. w Warszawie, której udziały należały w 40% do Skarbu Państwa, w 40% do Skarbu Śląskiego i w 20% do Banku Gospodarstwa Krajowego. Zjednoczenie przejęło 100% akcji Górnośląskich Zjednoczonych Hut Królewska i Laura i 66% akcji Katowickiej Spółki dla Górnictwa i Hutnictwa. Z dniem 28 stycznia 1937 został zniesiony nadzór sądowy na obiema spółkami „Wspólnoty Interesów”^[2]. Przejęte zakłady po uchyleniu nadzoru sądowego dokonały fuzji, tworząc 16 kwietnia 1937 nową spółkę akcyjną pod firmą Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych Spółka Akcyjna, z kapitałem zakładowym w wysokości 149 350 000 zł, który w 92% znajdował się w rękach polskich. Do rady nadzorczej koncernu weszli m.in. przedstawiciele sfer rządzących. W skład Wspólnoty Interesów wchodziły m.in. huty: Piłsudski, Batory, Zgoda, Florian, Zygmunt i Silesia, 24 walcownie, 5 kopalń węgla kamiennego, 4 koksownie, 4 kopalnie rudy żelaza, 3 elektrownie, 6 zakładów przetwórczych, majątki ziemskie i inne przedsiębiorstwa.

W 1937 udział Wspólnoty Interesów w produkcji Polski wynosił ponad 40% wytwórczości hutniczej, w tym: ruda żelaza – 22,4%, koks – 27,3%, surówka – 33,2%, wyroby walcowane – 40,1%, stal surowa – 42,1%, wyroby kute – 45,3%. Było to wówczas największe w Polsce przedsiębiorstwo górniczo-hutnicze, reprezentujące ok. 2/3 śląskiej wytwórczości hutniczej, a ponad 40% wytwórczości hutniczej całej RP. Wartość produkcji wynosiła ponad 262 mln zł rocznie, zatrudnienie ok. 28 400 osób. Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę Wspólnota Interesów została zlikwidowana przez niemieckie władze okupacyjne, a jej majątek przejęły różne firmy niemieckie.

Zakłady należące do koncernu

(c) Bundesarchiv, B 145 Bild-P014957 / Frankl, A. / CC-BY-SA 3.0

Huta Florian w 1939 roku

Kopalnia Dębieńsko w 2006 roku

W 1937 roku do spółki należały następujące obiekty przemysłowe^[1]:

1. Kopalnie węgla kamiennego:

• Kopalnia Węgla Kamiennego Łagiewniki
• Kopalnia Węgla Kamiennego Dębieńsko
• Kopalnia Węgla Kamiennego Mysłowice
• Kopalnia Węgla Kamiennego Siemianowice

2. Huty żelaza:

• Huta Batory ze Stalownią Batory
• Huta Florian
• Huta Laura z wytwórnią wyrobów blaszanych
• Huta Piłsudski
• Huta Silesia z emaliernią i wytwórnią wyrobów blaszanych

3. Zakłady przetwórcze:

• Huta Zgoda
• Huta Zygmunt
• Warsztaty Przetwórcze w Chorzowie

Przypisy

Bibliografia, literatura, linki

• Janusz Ignaszewski, Górnośląskie koncerny hutnicze w 1937, Katowice 1938.
• Franciszek Biały, Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945, t. 2, Warszawa 1981, wyd. Wiedza Powszechna, ISBN 83-214-0185-6, s. 524.
• Stanisław Wachowiak, Czasy, które przeżyłem. Warszawa: Interim, 1991. ISBN 83-85083-21-9.
• Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-07-25] .
• Mariusz W. Majewski, The History of Joint-Stock Companies in the Second Polish Republic as Exemplified by Wspólnota Interesów Górniczo–Hutniczych SA (Mining and Metallurgy Community of Interests Joint Stock Company)w: Studia Historiae Oeconomicae, Vol.36, z. 1, Poznań 2018, ISSN 0081-6485.