Zamek w Bodzentynie
 nr rej. A.217/1-4 z 15.02.1967 i 17.02.1957[1] | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Fundator | |
| Rozpoczęcie budowy | II poł. XIV w. |
| Zniszczono | po roku 1814 |
Plan budynku | |
Położenie na mapie Bodzentyna  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kieleckiego  | |
Położenie na mapie gminy Bodzentyn _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Bodzentyn") | |
 50°56′31″N 20°57′05″E/50,941944 20,951389 | |
.jpg)
Zamek w Bodzentynie – zamek w miejscowości Bodzentyn, zbudowany w II połowie XIV wieku, obecnie pozostający w stanie ruiny.
Historia
Zamek gotycki
Na początku XIV wieku biskup krakowski Bodzanta opuścił miejscowość Tarczek będącą dotąd jedyną siedzibą biskupów krakowskich na ziemi świętokrzyskiej i zbudował drewniany dwór na wzniesieniu nad rzeką Psarką. Dwór ten dość szybko uległ zniszczeniu, w II poł. XIV w. z inicjatywy biskupa krakowskiego Floriana z Mokrska herbu Jelita postawiono na wzgórzu murowany budynek z czworoboczną wieżą w północno-zachodnim narożniku. Całość otoczono fosą i połączono z murami miejskimi Bodzentyna. Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii zamku był pobyt na nim 19 czerwca 1410 r. króla Władysława Jagiełły przy okazji pielgrzymki na Święty Krzyż w drodze na koncentrację armii przed bitwą pod Grunwaldem. Przyjął on wówczas w Bodzentynie posłów książąt pomorskich.
XV i XVI wiek to czas rozkwitu zamku. Po pożarze Bodzentyna z 1413 roku rozbudowy założenia dokonał Zbigniew Oleśnicki wznosząc gotyckie skrzydło północne. Pod koniec XV w. kardynał Fryderyk Jagiellończyk dobudował od wschodu nowe reprezentacyjne skrzydło mieszkalne z wieżyczkami, w których znajdowały się latryny i klatka schodowa.
Zamek renesansowy
Gotycki obronny zamek zaczął przebudowywać w 1572 roku Franciszek Krasiński, a ukończył biskup Piotr Myszkowski, dzięki czemu zamek nabrał cech stylu renesansowego. Zbudowano wtedy wykusz na kaplicę zamkową, krużganki oraz domy dla gości i służby. Całością prac kierował włoski architekt Jan Balcer. Po 1607 roku biskup Piotr Tylicki polecił zbudować skrzydło południowe i budynek bramny.
Zamek barokowy
Ostatnia znacząca przebudowa zamku miała miejsce w latach 1657-1691 na polecenie biskupów: Jakuba Zadzika, Piotra Gembickiego, Piotra Tylickiego, Marcina Szyszkowskiego, Andrzeja Trzebickiego i Jana Małachowskiego. Budowla uzyskała wówczas formę barokową, o planie w kształcie zbliżonym do podkowy. Obiekt zyskał wtedy charakter wygodnej rezydencji pałacowej, która nie posiadała już cech obronnych. Ostatnim inwestorem w bodzentyńskiej rezydencji był w 2 połowie XVIII wieku biskup Kajetan Ignacy Sołtyk, zatrudniający wybitnego architekta, Jakuba Fontanę.
Upadek
Znaczenie zamku w Bodzentynie zaczęło maleć po 1642 roku, czyli od czasu ukończenia budowy na polecenie biskupa Jakuba Zadzika nowego pałacu biskupów w Kielcach. W 1789 r. Sejm Czteroletni zadecydował o upaństwowieniu biskupich dóbr. Zamek przekształcono na spichlerz i szpital wojskowy. W 1814 r. budowlę ostatecznie opuszczono. Zamek stał się głównie źródłem darmowego budulca dla okolicznej ludności co doprowadziło go do ruiny. Dopiero w 1902 r. obiekt poddano ochronie. Nie powrócił on nigdy do dawnej świetności. Obecnie mury zabezpieczono, jako trwałą ruinę.
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2013-02-24].
Bibliografia
- Rafał Jurkowski, Zamki świętokrzyskie. Skarby – legendy – tajemnice, Warszawa 2017
- Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego województwa sandomierskiego [w:] Materiały z sesji naukowej Kielce 20 IX 1997. Redakcja naukowa: Leszek Kajzer, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Kielcach, Kielce 1997, ISBN 83-901551-8-4
- Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm, Leksykon zamków w Polsce, Warszawa: Arkady, 2001, ISBN 83-213-4158-6, OCLC 830274915.
Linki zewnętrzne
- Ruiny Zamku w Bodzentynie
- Archiwalne widoki zamku w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 51.4 N
- S: 50.1N
- W: 19.6 E
- E: 22 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kielce County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 51.08 N
- S: 50.52 N
- W: 20.08 E
- E: 21.21 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Symbol ruin do legendy mapy
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Merlin (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Poland, Bodzentyn - castle ruins.
Tytuł: Bodzentyn
Adres wydawniczy: W Warsz. : w Lit. A.Pecq C.°[...] 482, [1856-1859]
Gatunek: grafika polska; litografia; litografia barwna; pejzaż (szt.plast.)
Forma i typ: grafiki i rysunki
Opis fizyczny: 1 graf. : litogr. dwubarwna ; kompoz. 14,1x20,3 cm, z napisami 15,8x20,3 cm
Sygn. aut. pod kompoz.
Autor: Grzegorz Pietrzak (user Vindicator), Licencja: CC BY-SA 3.0
Plan zamku w Bodzentynie, niestety ze względu na skąpą dokumentację nie jest możliwe odtworzenie położenia poszczególnych pomieszczeń.
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ruiny zamku w Bodzentynie