Feliks Tych

Feliks Tych
Data i miejsce urodzenia

31 lipca 1929
Warszawa

Data i miejsce śmierci

16 lutego 2015
Warszawa

Miejsce spoczynku

cmentarz żydowski w Warszawie (Wola)

Zawód, zajęcie

historyk

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi
Grób Feliksa Tycha na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie
Facing the Nazi genocide (Metropol Verlag, 2004)

Feliks Tych (ur. 31 lipca 1929 w Warszawie, zm. 16 lutego[1] 2015 tamże[2]) – polski historyk i publicysta, badacz Holocaustu i ruchu robotniczego, biografista, w latach 1995–2006 dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Życiorys

Urodził się w Warszawie w rodzinie żydowskiej, jako najmłodszy z dziewięciorga rodzeństwa. Dzieciństwo spędził w Radomsku, gdzie jego ojciec posiadał fabryczkę wyrobów metalowych. Tam do wybuchu II wojny światowej uczęszczał do polskiej szkoły powszechnej. Okres okupacji niemieckiej spędził w radomszczańskim getcie, a od połowy 1942 r. ukrywany był dzięki pomocy polskich rodzin, m.in. Janusza Durki. W czasie Holocaustu zginęli jego rodzice (zamordowani w obozie zagłady w Treblince) i część rodzeństwa wraz z ich rodzinami.

W 1948 r. rozpoczął studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, pracę magisterską obronił w 1952 r.[3] Po ukończeniu studiów otrzymał stypendium na studia podyplomowe na Uniwersytecie Moskiewskim. W 1955 r. doktoryzował się na podstawie pracy na temat rewolucji 1905 r. w Królestwie Polskim. W 1956 r. rozpoczął pracę w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk, gdzie był także członkiem Rady Naukowej Instytutu. W 1968 r. na fali antysemickiej nagonki, będącej efektem wydarzeń marcowych, został zwolniony z pracy. Od 1970 r. profesor nadzwyczajny, a od 1982 r. profesor zwyczajny, w latach 1971–1987 pracował w Centralnym Archiwum Komitetu Centralnego PZPR[4], skąd został usunięty z przyczyn politycznych. Od 1990 r. wykładał kolejno na uniwersytetach w Getyndze, Darmstadt, Fryburgu, Zentrum für Antisemitismusforschung Uniwersytetu Technicznego w Berlinie i Franz-Rosenzweig-Gastprofessur Uniwersytetu w Kassel. W 1990 r. został laureatem Austriackiej Nagrody Państwowej im. Victora Adlera.

27 stycznia 2010 r. wygłosił przemówienie okolicznościowe na uroczystym posiedzeniu Bundestagu, w związku z obchodami Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu[5].

W latach 1944–1948 był członkiem Związku Walki Młodych, w 1948 r. należał do Polskiej Partii Robotniczej i od 1948 r. do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[6].

Należał do Komitetu Redakcyjnego Polskiego Słownika Biograficznego, był również wieloletnim redaktorem naczelnym kwartalnika Z Pola Walki (od pierwszego numeru pisma w 1958 do 1971 r. – łącznie przez 54 numery)[7] oraz Słownika biograficznego działaczy polskiego ruchu robotniczego[8]. Był członkiem zarządu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce[9] i członkiem Rady Muzeum Historii Żydów Polskich.

Był żonaty z Lucyną, córką Jakuba Bermana[10], z którą miał jednego syna[11]. Zmarł w Warszawie. 20 lutego 2015 r. został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej[11].

Publikacje

Był autorem 5 monografii i 26 tomów publikacji źródłowych. Część z nich ukazała się w przekładach zagranicą (Niemcy, Francja, Włochy, Hiszpania, Japonia). Autor ponad 300 prac naukowych ogłoszonych w periodykach naukowych oraz edycjach materiałów konferencyjnych w Polsce i za granicą.

Wybrane prace z dziedziny historii ruchu robotniczego:

  • 1963: Problematyka wydawnictw źródłowych z zakresu historii najnowszej
  • 1976: Czwarte powstanie czy pierwsza rewolucja. Lata 1905–1907 na ziemiach polskich
  • 1981: Działalność pierwszych organizacji robotniczych w Żyrardowie
  • 1982: Druga Międzynarodówka (1889-1914) wobec kwestii narodowej
  • 1982: Socjalistyczna irredenta. Szkice z dziejów polskiego ruchu robotniczego pod zaborami
  • 1983: Encyklopedystyka ruchu robotniczego (historia, stan obecny, perspektywy)
  • 1983: Szkic programu Polskiej Partii Socjalistycznej (maj 1893)
  • 1985: W osiemdziesiątą rocznicę rewolucji 1905-1907
  • 1985: Stan źródeł do dziejów polskiego ruchu robotniczego. Materiały sympozjum zorganizowanego przez Centralne Archiwum KC PZPR 18.II.1983
  • 1986: Historia ruchu a historia jego uczestników. Kilka uwag
  • 1990: Rok 1905 (W cyklu „Dzieje Narodu i Państwa Polskiego”)

Wybrane prace z dziedziny historii Holocaustu:

  • 1999: Długi cień zagłady. Szkice historyczne
  • 2011: Monika Adamczyk-Garbowska i Feliks Tych (red.): Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944-2010

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Feliks Tych – nekrolog. nekrologi.wyborcza.pl. [dostęp 2019-04-10].
  2. ↑ Zum Tod des polnisch-jüdischen Historikers Feliks Tych. Jüdische Allgemeine, 17 lutego 2015. [dostęp 2015-02-17]. (niem.).
  3. ↑ Tomasz Wituch, Bogdan Stolarczyk: Studenci Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1945-2000, wyd. Arkadiusz Wingert, Kraków 2010, s. 643.
  4. ↑ Tadeusz Rutkowski, Nauki historyczne w Polsce 1944-1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007, s. 248, przyp. 553, ISBN 978-83-235-0318-7.
  5. ↑ Pamięć o Holokauście sprawą całej Europy. www.dw.com/pl/, 27 stycznia 2010. [dostęp 2021-10-15].
  6. ↑ Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 5. ISBN 83-223-2073-6.
  7. ↑ Z życia Instytutu Ruchu Robotniczego. 25-lecie kwartalnika „Z Pola Walki”. Posiedzenie Komitetu Redakcyjnego, w: Z Pola Walki, nr 3/1984, s. 201–207.
  8. ↑ Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1: A-D, red. nacz. Feliks Tych, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1978, s. 4.
  9. ↑ Zarząd. Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce. [dostęp 2014-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-07)].
  10. ↑ Anna Sobór-Świderska: Jakub Berman. Biografia komunisty. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2009, s. 492. ISBN 978-83-7629-090-4.
  11. ↑ a b Feliks Tych. nekrologi.wyborcza.pl, 19 lutego 2015. [dostęp 2015-02-20].

Bibliografia

  • Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, edycja 3, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1993
  • Tadeusz Rutkowski, Nauki historyczne w Polsce 1944-1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2007, s. 248, przyp. 553.
  • Prof. zw. dr hab. Feliks Tych, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2015-02-20].

Media użyte na tej stronie

Feliks Tych-Cover 2004.jpg
Book cover of Beate Kosmala and Feliks Tych (eds.): "Facing the Nazi genocide" (Metropol, 2004).
Feliks Tych (grób) 02.jpg
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób historyka Feliksa Tycha (1929-2015) na Cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie