Irlandzka wojna o niepodległość
| dążenia niepodległościowe Irlandii | |||
 | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Wynik | Traktat angielsko-irlandzki, powołujący Wolne Państwo Irlandzkie składające się z 26 południowych hrabstw | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Irlandzka wojna o niepodległość – wojna partyzancka w Irlandii prowadzona w latach 1919–1921 przeciwko wojskom brytyjskim.
Latem 1919 roku 15 tys. żołnierzy IRA stanęło do walki z 50 tys. brytyjskich żołnierzy i licznymi Ochotnikami Ulsterskimi. W odpowiedzi na rozpoczęcie przez IRA wojny partyzanckiej Anglicy wprowadzili rządy terroru. Aresztowania, łapanki, osadzenia w obozie i godzina policyjna stały się w Irlandii codziennością. Na brytyjski terror IRA zareagowała zamachami, intensyfikacją wojny partyzanckiej oraz egzekucjami zdrajców[1].
Do najsłynniejszego incydentu w trakcie wojny doszło w Dublinie w listopadzie 1920 roku. 21 listopada IRA wykonała egzekucję na 13 agentach tajnej służby brytyjskiej Cairo Gang. Tego samego dnia Black and Tans – brytyjskie oddziały pomocnicze RIC – otoczyły zapełniony kibicami stadion Croke Park i otworzyły w stronę tłumu ogień, zabijając 12 osób, a wiele innych raniąc. Zdarzenie to nazwano „krwawą niedzielą”. 10 dni później, z rąk IRA, zginęło 17 brytyjskich żołnierzy.
Pod koniec 1920 roku, pod naciskiem amerykańskiej i brytyjskiej opinii publicznej, premier Wielkiej Brytanii, Lloyd George, przedstawił nowy projekt autonomii Irlandii („rządów krajowych” – home rule), w którym podzielił Irlandię na dwie części, oddzielając sześć hrabstw w Ulsterze od reszty kraju. Odpowiedzią na ten projekt był bojkot brytyjskich instytucji państwowych w Irlandii i nasilenie walki zbrojnej. Irlandczycy już nie chcieli autonomii, jak kilka lat wcześniej, lecz niepodległości. W zorganizowanych pomimo walk wyborach całkowite zwycięstwo odniosła nielegalna, proniepodległościowa Sinn Féin, która w dużym stopniu kierowała walką o niepodległość[1].
W lipcu 1921 roku obie strony rozpoczęły rozmowy. Michael Collins i Arthur Griffith – wiedząc, że IRA nie jest już w stanie długo walczyć – zgodzili się podpisać Traktat angielsko-irlandzki (Treaty), zgodnie z którym powołane zostało Wolne Państwo Irlandzkie, będące dominium brytyjskim obejmującym 26 hrabstw południowych. Kwestia 6 hrabstw ulsterskich miała być rozstrzygnięta później. Głową Irlandii pozostawał król Wielkiej Brytanii, a marynarka brytyjska miała prawo do baz w kilku irlandzkich portach, ale mimo tych ograniczeń Irlandczycy mogli decydować o swoim losie[2].
Wielu mieszkańców wyspy nie było jednak zadowolonych z uzyskania jedynie statusu dominium. Jeszcze więcej wątpliwości budziło oddzielenie części Ulsteru od reszty kraju. Mimo to zmęczeni wojną Irlandczycy zdecydowanie poparli w wyborach zwolenników Traktatu. Część bojowników IRA (tzw. IRA antytraktatowa) nie pogodziła się jednak z Traktatem i postanowiła kontynuować zbrojną walkę o całkowicie niepodległą i zjednoczoną Irlandię[1].
Cork po spaleniu go przez Brytyjczyków
Ewakuacja wojsk brytyjskich z Irlandii po powstaniu
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c O co walczy Irlandzka Armia Republikańska?. [dostęp 2016-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-07)].
- ↑ John_Dorney: Today in Irish History,the Anglo-Irish Treaty is Signed, 6 December 1921. theirishstory.com, 6 grudnia 2011. [dostęp 2017-02-13]. (ang.).
Bibliografia
- Neil Hegarty: Story of Ireland. Londyn: BBC Books, 2011. ISBN 978-1-849-90246-5.
- strona poświęcona irlandzkiej wojnie o niepodległość
Media użyte na tej stronie
.svg)
The flag of the United Kingdom (3:5 version). This flag is the Union Flag in the 3:5 ratio exclusively used on land. At sea, the correct ratio is 1:2.
Autor: National Library of Ireland on The Commons, Licencja: No restrictions
Taken at North Wall, Dublin, as soldiers of a British cavalry regiment prepare to leave Ireland with their horses. Following the signing of the Anglo-Irish Treaty in December 1921, there was a steady evacuation of British soldiers from Ireland during 1922.
Date: 1922
NLI Ref.: <a href="http://catalogue.nli.ie/Record/IND_H_0136" target="_blank" rel="nofollow">IND_H_0136</a>Memorial to Irish War of Independence south of the junction of Royal Canal Bank and North Circular Road in Phibsborough (Phibsboro), Dublin, Ireland.
.jpg)
Autor: National Library of Ireland on The Commons, Licencja: No restrictions
St Patrick's Street in Cork, Ireland on (or around) 14 December 1920.
The image captures the aftermath of what's known as en:the Burning of Cork. This event occurred on 11-12 December 1920 during the Irish War of Independence.
The primary subject are destroyed buildings in the area from Cook Street to Robert street to Winthrop Street (off Patrick street)in Cork.
To the right foreground are workers in clean-up efforts.
The prominent building facade (right/middle-ground) has visible stonework signage which reads: Pharmaceutical & Dispensing Chemist. This building was Sunner's chemist shop, #31 Patrick Street.
Immediately to its left (behind the arched lamps) was where #29/30 Patrick Street stood. This was the Munster Arcade.
Photographer: W.D. Hogan
Date: Circa Tuesday, 14 December 1920.
NLI Ref.: HOGW 153Photocopy of reproduced image taken during the Irish War of Independence. Seán Hogan's (NO. 2) Flying Column, 3rd Tipperary Brigade, IRA. T