Nowosolna

Nowosolna
osiedle Łodzi
Ilustracja
Rynek w Nowosolnej z kościołem
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Miasto

Łódź

Dzielnica

Widzew

W granicach Łodzi

1 stycznia 1988[1]

SIMC

0958559

Populacja (2014)
• liczba ludności


3615

Strefa numeracyjna

42

Kod pocztowy

91-xxx

Tablice rejestracyjne

EL

Plan Nowosolnej
Plan Nowosolnej
Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Nowosolna”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Nowosolna”
Ziemia51°47′38″N 19°35′23″E/51,793861 19,589675
Portal Polska

Nowosolnaosiedle administracyjne (jednostka pomocnicza gminy) we wschodniej części Łodzi, w dzielnicy Widzew, obejmujące dawną podłódzką wieś o tej samej nazwie.

Osiedle liczyło w 2014 roku 3615 mieszkańców[2].

W Nowosolnej znajduje się siedziba gminy Nowosolna, w której skład Nowosolna jednak od 1988 roku nie wchodzi.

Obszar

Teren osiedla Nowosolna jest, jak na warunki miejskie, słabo zaludniony. Obejmuje dość duży obszar, złożony w głównej mierze z pól i nieużytków, a także niewielkich sosnowych lasów i łąk oraz ogródków działkowych. Jedynie w jego centrum znajduje się obszar zwartej zabudowy, głównie typu podmiejskiego. Stanowi go plac, od którego w ośmiu kierunkach promieniście rozchodzą się ulice. Ponadto zabudowania mieszkalne występują w znacznie mniejszym skupieniu wzdłuż wszystkich 8 dróg odchodzących od placu.

Część osiedla leży na terenie Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich. Przez osiedle przepływa rzeka Miazga. Osiedle od wschodu graniczy z gminą Nowosolna, której nie jest od 1988 r. częścią.

Historia

Pierwotna nazwa wsi brzmiała Neu-Sulzfeld, ponieważ większość osadzonych w niej kolonistów pochodziła z okolic wirtemberskiego miasta Sulzfeld. Z czasem nazwa uległa polonizacji w formie Nowosolna, która jest wolnym tłumaczeniem nazwy niemieckiej[a].

Nowosolna została założona około 1802 r. w ramach tak zwanej kolonizacji fryderycjańskiej i zasiedlona została przez protestantów niemieckich pochodzących w większości z Wirtembergii. Ponadto osiedlili się tu też osadnicy z Badeni, Lotaryngii, Prus i z poznańskiego[3].

Nowosolna miała być według pierwotnej koncepcji miastem powiatowym. W 1823 r. Nowosolna liczyła 1059 mieszkańców zamieszkałych w 86 domach, przewyższając w tym czasie liczbę mieszkańców pobliskiej Łodzi – chociaż na niedługo, ponieważ w wyniku decyzji władz administracyjnych Królestwa Polskiego przeznaczającego to miasto na osadę fabryczną, w 1830 r. liczba jego mieszkańców wzrosła gwałtownie do 4 tysięcy[4].

Kościół ewangelicki z 1838 r. znajdujący się dawniej na rynku w Nowosolnej; dziś w skansenie łódzkiego budownictwa drewnianego przy Muzeum Włókiennictwa w Łodzi

Wieś wytyczono na tak zwanym surowym korzeniu, na nietypowym planie ośmioramiennej gwiazdy. Centralnym punktem osady był i jest plac, z którego co 45 stopni wychodzi kolejno osiem ulic. Wraz ze wsią Pokój w województwie opolskim Nowosolna stanowi unikatowy w skali kraju przykład rozplanowania w ten sposób zabudowy wiejskiej. Ze względu na wieloletni brak zainteresowania władz, szczególnie po II wojnie światowej, jego potencjał estetyczny został w dużym stopniu zaprzepaszczony niespójną, chaotyczną zabudową i nieprzejrzystym układem komunikacyjnym.

Miejscowość długo zachowała swój nietypowy charakter etniczny. Jeszcze w 1921 r. ponad 95% z jej 1126 mieszkańców było narodowości niemieckiej. Kres jej wielokulturowemu charakterowi przyniósł koniec wojny światowej. W 1945 roku jej niemieccy mieszkańcy uciekli w obawie przed Rosjanami bądź zostali wysiedleni w ciągu kilku następnych lat przez nowe władze Polski. Ich własności zostały przejęte przez państwo polskie.

W 1988 r. Nowosolna została włączona w granice administracyjne Łodzi, w obręb dzielnicy Widzew.

Na wschód od rynku w Nowosolnej przebiega autostrada A1 wraz z węzłem "Brzeziny".

Historia administracyjna

Dawniej samodzielna miejscowość, od 1867 w gminie Nowosolna. W okresie międzywojennym należała do powiatu łódzkiego w woj. łódzkim. W 1921 roku Nowosolna liczyła 1126 mieszkańców[5]. 1 września 1933 utworzono gromadę (sołectwo) Nowosolna w granicach gminy Nowosolna, składającą się z samej wsi Nowosolna[6].

Podczas II wojny światowej włączona do III Rzeszy. Po wojnie Nowosolna powróciła do powiatu łódzkiego w woj. łódzkim jako jedna z 7 gromad gminy Nowosolna[7]. W związku z reorganizacją administracji wiejskiej jesienią 1954, Nowosolna weszła w skład nowej gromady Nowosolna[8]. W 1971 roku ludność wsi wynosiła 1776[9].

Od 1 stycznia 1973 ponownie w gminie Nowosolna w powiecie łódzkim[10]. W latach 1975–1987 miejscowość należała administracyjnie do województwa łódzkiego.

1 stycznia 1988 Nowosolną (1576,93 ha) włączono do Łodzi[1].

Ważniejsze obiekty

  • szkoła podstawowa nr 202 przy ul. Jugosłowiańskiej im. Jana Pawła II – jedna z najdłużej istniejących szkół w okolicach Łodzi. Powstała w latach 1832–1833 przy parafii ewangelicko-augsburskiej. Początkowo szkoła mieściła się w stojącym do dzisiaj budynku przy ulicy Pomorskiej 585. Po I wojnie światowej zaistniała konieczność rozbudowania szkoły – 19 lipca 1925, przy ulicy Jugosłowiańskiej 2, wmurowany został kamień węgielny pod nowy budynek, a w 1928 oddano nową szkołę do użytku[11]. W czasie II wojny światowej szkoła była instytucją niemiecką[12]. W 1999 rozpoczęto budowę nowego budynku, którego otwarcie nastąpiło 1 września 2001. 7 kwietnia 2005 rada pedagogiczna podjęła uchwałę o nadaniu szkole imienia Jana Pawła II, a 22 czerwca 2005 uchwałą Rady Miejskiej w Łodzi nadano jej imię Jana Pawła II[13].
  • drewniany kościół pw. św. Andrzeja Boboli z 1838. Pierwotnie był to zbór ewangelicki. Obecnie budynek znajduje się w Skansenie Łódzkiej Architektury Drewnianej w Łodzi[14].
  • jedno z dwóch w Polsce skrzyżowań „słonecznych” vel „promieniowych” w formie ośmioramiennej gwiazdy[15].

Uwagi

  1. Po niemiecku sól pisze się salz.

Przypisy

  1. a b M.P. z 1987 r. nr 25, poz. 205
  2. Tabela nr 13 do Uchwały budżetowej Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 16 stycznia 2014 r.
  3. Otto Heike, 150 Jahre Schwabensiedlungen in Polen 1795-1945; Leverkusen 1979.
  4. Ryszard Bonisławski. Rzeka Jasieniec i Miazga. „Z biegiem łódzkich rzek”, 2008. UM Łodzi. 
  5. Skorowidz miejscowości RP
  6. Łódzki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 18, poz. 229.
  7. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
  8. Uchwała Nr 34/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu łódzkiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-167/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 22 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 39).
  9. Statystyczna charakterystyka miejscowości w gromadach: pow. Łódź, woj. łódzkie /
  10. Uchwała Nr XIX/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie łódzkim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 20 grudnia 1972, Nr. 14, Poz. 185).
  11. „Łódź w Ilustracji” (dod. ilustrowany do „Kuriera Łódzkiego”), 9 września 1928, nr 37, s. 3 (foto nowego gmachu Szkoły Powszechnej w Nowosolnej).
  12. Strona SP 202 w Łodzi – www.sp202.szkoly.lodz.pl. [dostęp 2007-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-21)].
  13. (K.K. strona Urzędu Miast Łodzi uml.lodz.pl)
  14. Informacja o przeniesieniu kościoła w serwisie naszemiasto.pl
  15. Anna Gronczewska, Piekielne skrzyżowanie, które co roku niesie śmierć [w:] „Polska. Dziennik Łódzki”, 13 V 2016, s. 14.

Bibliografia

  • Anna Gronczewska, Ozdoba łódzkiego skansenu [dot. d. drewnianego kościoła]. [w:] „Kocham Łódź” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”), nr 176, z 6 IV 2012, s. 14.

Media użyte na tej stronie

Łódź location map 2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors, edited by User:Dwie szyszki
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Map of Łódź, Poland
Ta mapa of Łódź została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Lodz Widzew Nowosolna SIM.svg
Autor: KKK2352, Licencja: CC BY-SA 4.0
Podział Delegatury Łódź - Widzew na obszary Systemu Informacji Miejskiej - wyszczególniony obszar SIM Nowosolna.
Nowosolna (church).JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Centrum Nowosolnej w Łodzi.
Nowosolna kosciol.jpg
Autor: user:HuBar, Licencja: CC BY-SA 2.5
Nowosolna, drewniany XIX-wieczny kościół jest w rozbiórce