Nowosolna

Nowosolna

osiedle Łodzi
Rynek w Nowosolnej z kościołem
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Miasto	Łódź
Dzielnica	Widzew
W granicach Łodzi	1 stycznia 1988[1]
SIMC	0958559
Populacja (2014) • liczba ludności	3615
Strefa numeracyjna	42
Kod pocztowy	91-xxx
Tablice rejestracyjne	EL
Plan Nowosolnej
Położenie na mapie Łodzi Nowosolna
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Nowosolna
Położenie na mapie województwa łódzkiego Nowosolna
51°47′38″N 19°35′23″E/51,793861 19,589675
Portal Polska

Nowosolna – osiedle administracyjne (jednostka pomocnicza gminy) we wschodniej części Łodzi, w dzielnicy Widzew, obejmujące dawną podłódzką wieś o tej samej nazwie.

Osiedle liczyło w 2014 roku 3615 mieszkańców^[2].

W Nowosolnej znajduje się siedziba gminy Nowosolna, w której skład Nowosolna jednak od 1988 roku nie wchodzi.

Obszar

Teren osiedla Nowosolna jest, jak na warunki miejskie, słabo zaludniony. Obejmuje dość duży obszar, złożony w głównej mierze z pól i nieużytków, a także niewielkich sosnowych lasów i łąk oraz ogródków działkowych. Jedynie w jego centrum znajduje się obszar zwartej zabudowy, głównie typu podmiejskiego. Stanowi go plac, od którego w ośmiu kierunkach promieniście rozchodzą się ulice. Ponadto zabudowania mieszkalne występują w znacznie mniejszym skupieniu wzdłuż wszystkich 8 dróg odchodzących od placu.

Część osiedla leży na terenie Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich. Przez osiedle przepływa rzeka Miazga. Osiedle od wschodu graniczy z gminą Nowosolna, której nie jest od 1988 r. częścią.

Historia

Pierwotna nazwa wsi brzmiała Neu-Sulzfeld, ponieważ większość osadzonych w niej kolonistów pochodziła z okolic wirtemberskiego miasta Sulzfeld. Z czasem nazwa uległa polonizacji w formie Nowosolna, która jest wolnym tłumaczeniem nazwy niemieckiej^[a].

Nowosolna została założona około 1802 r. w ramach tak zwanej kolonizacji fryderycjańskiej i zasiedlona została przez protestantów niemieckich pochodzących w większości z Wirtembergii. Ponadto osiedlili się tu też osadnicy z Badeni, Lotaryngii, Prus i z poznańskiego^[3].

Nowosolna miała być według pierwotnej koncepcji miastem powiatowym. W 1823 r. Nowosolna liczyła 1059 mieszkańców zamieszkałych w 86 domach, przewyższając w tym czasie liczbę mieszkańców pobliskiej Łodzi – chociaż na niedługo, ponieważ w wyniku decyzji władz administracyjnych Królestwa Polskiego przeznaczającego to miasto na osadę fabryczną, w 1830 r. liczba jego mieszkańców wzrosła gwałtownie do 4 tysięcy^[4].

Kościół ewangelicki z 1838 r. znajdujący się dawniej na rynku w Nowosolnej; dziś w skansenie łódzkiego budownictwa drewnianego przy Muzeum Włókiennictwa w Łodzi

Wieś wytyczono na tak zwanym surowym korzeniu, na nietypowym planie ośmioramiennej gwiazdy. Centralnym punktem osady był i jest plac, z którego co 45 stopni wychodzi kolejno osiem ulic. Wraz ze wsią Pokój w województwie opolskim Nowosolna stanowi unikatowy w skali kraju przykład rozplanowania w ten sposób zabudowy wiejskiej. Ze względu na wieloletni brak zainteresowania władz, szczególnie po II wojnie światowej, jego potencjał estetyczny został w dużym stopniu zaprzepaszczony niespójną, chaotyczną zabudową i nieprzejrzystym układem komunikacyjnym.

Miejscowość długo zachowała swój nietypowy charakter etniczny. Jeszcze w 1921 r. ponad 95% z jej 1126 mieszkańców było narodowości niemieckiej. Kres jej wielokulturowemu charakterowi przyniósł koniec wojny światowej. W 1945 roku jej niemieccy mieszkańcy uciekli w obawie przed Rosjanami bądź zostali wysiedleni w ciągu kilku następnych lat przez nowe władze Polski. Ich własności zostały przejęte przez państwo polskie.

W 1988 r. Nowosolna została włączona w granice administracyjne Łodzi, w obręb dzielnicy Widzew.

Na wschód od rynku w Nowosolnej przebiega autostrada A1 wraz z węzłem "Brzeziny".

Historia administracyjna

Dawniej samodzielna miejscowość, od 1867 w gminie Nowosolna. W okresie międzywojennym należała do powiatu łódzkiego w woj. łódzkim. W 1921 roku Nowosolna liczyła 1126 mieszkańców^[5]. 1 września 1933 utworzono gromadę (sołectwo) Nowosolna w granicach gminy Nowosolna, składającą się z samej wsi Nowosolna^[6].

Podczas II wojny światowej włączona do III Rzeszy. Po wojnie Nowosolna powróciła do powiatu łódzkiego w woj. łódzkim jako jedna z 7 gromad gminy Nowosolna^[7]. W związku z reorganizacją administracji wiejskiej jesienią 1954, Nowosolna weszła w skład nowej gromady Nowosolna^[8]. W 1971 roku ludność wsi wynosiła 1776^[9].

Od 1 stycznia 1973 ponownie w gminie Nowosolna w powiecie łódzkim^[10]. W latach 1975–1987 miejscowość należała administracyjnie do województwa łódzkiego.

1 stycznia 1988 Nowosolną (1576,93 ha) włączono do Łodzi^[1].

Ważniejsze obiekty

• szkoła podstawowa nr 202 przy ul. Jugosłowiańskiej im. Jana Pawła II – jedna z najdłużej istniejących szkół w okolicach Łodzi. Powstała w latach 1832–1833 przy parafii ewangelicko-augsburskiej. Początkowo szkoła mieściła się w stojącym do dzisiaj budynku przy ulicy Pomorskiej 585. Po I wojnie światowej zaistniała konieczność rozbudowania szkoły – 19 lipca 1925, przy ulicy Jugosłowiańskiej 2, wmurowany został kamień węgielny pod nowy budynek, a w 1928 oddano nową szkołę do użytku^[11]. W czasie II wojny światowej szkoła była instytucją niemiecką^[12]. W 1999 rozpoczęto budowę nowego budynku, którego otwarcie nastąpiło 1 września 2001. 7 kwietnia 2005 rada pedagogiczna podjęła uchwałę o nadaniu szkole imienia Jana Pawła II, a 22 czerwca 2005 uchwałą Rady Miejskiej w Łodzi nadano jej imię Jana Pawła II^[13].
• drewniany kościół pw. św. Andrzeja Boboli z 1838. Pierwotnie był to zbór ewangelicki. Obecnie budynek znajduje się w Skansenie Łódzkiej Architektury Drewnianej w Łodzi^[14].
• jedno z dwóch w Polsce skrzyżowań „słonecznych” vel „promieniowych” w formie ośmioramiennej gwiazdy^[15].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Anna Gronczewska, Ozdoba łódzkiego skansenu [dot. d. drewnianego kościoła]. [w:] „Kocham Łódź” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”), nr 176, z 6 IV 2012, s. 14.