Księżpol

Księżpol
	wieś
	; Urząd Gminy w Księżpolu
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	biłgorajski
Gmina	Księżpol
Liczba ludności (2011)	1210
Strefa numeracyjna	84
Kod pocztowy	23-415
Tablice rejestracyjne	LBL
SIMC	0892228
	Położenie na mapie gminy Księżpol Księżpol
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Księżpol
	Położenie na mapie województwa lubelskiego Księżpol
	Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego Księżpol
	50°25′23″N 22°44′07″E/50,423056 22,735278

Artykuł	50°25′23″N 22°44′7″E
- błąd	39 m
WD	50°25'0.1"N, 22°43'59.9"E
- błąd	14 m
Odległość	764 m

Księżpol (pierwotnie Księżopole, dawniej Kniaźpol, ukr. Княжпіль, ros. Княжполь) – wieś gminna w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, w gminie Księżpol^[3]^[4].

Miejscowość jest siedzibą wiejskiej gminy Księżpol i jej największą wsią. Liczyła według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) 1210 mieszkańców^[1].

Wieś królewska Księzopol, położona była w 1589 roku w starostwie niegrodowym krzeszowskim w ziemi przemyskiej województwa ruskiego^[5]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Księżpol. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Położenie

Księżpol leży w regionie typowo rolniczym, na pograniczu Płaskowyżu Tarnogrodzkiego i Równiny Biłgorajskiej, nad Tanwią (kąpielisko). Wieś leży pomiędzy Biłgorajem a Tarnogrodem, w bezpośrednim sąsiedztwie drogi wojewódzkiej nr 835 w relacji Lublin – Przemyśl.

Infrastruktura

W Księżpolu działa m.in. Gminny Ośrodek Zdrowia, zespół szkół (szkoła podstawowa i gimnazjum), Gminny Ośrodek Kultury oraz Biblioteka Publiczna.

Historia

Księżpol powstał na początku XVI wieku pod nazwą Księżopole. Dokumenty podatkowe z 1507 roku wskazują na istnienie w Księżpolu prawosławnej cerkwi dla mieszkańców, którzy byli Rusinami. Miejscowość należała wtedy do starostwa krzeszowskiego w ziemi przemyskiej (województwo ruskie). W 1588 Księżpol znalazł się w dobrach Jana Zamoyskiego a następnie Ordynacji Zamojskiej, gdzie został w 1792 ośrodkiem klucza skupiającego 13 miejscowości. W 1867 w nowo utworzonym powiecie biłgorajskim (gubernia lubelska) powstała gmina Księżpol z siedzibą w Księżpolu. Księżpol posiadał w XIX wieku około 100 domostw oraz szkołę elementarną.

Zabytki

Głównym zabytkiem wsi jest kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Budynek ten powstał jako parafialna cerkiew unicka dla miejscowych Rusinów w 1858 i został ufundowany przez ordynata Konstantego Zamoyskiego w miejsce poprzedniej cerkwi z roku 1679 (zbudowanej także z fundacji Zamoyskich). Jednakże pierwszą świątynią w tej miejscowości była cerkiew prawosławna, której istnienie potwierdzają zapisy podatkowe z roku 1507^[6]. W latach 1875–1917 (po likwidacji unickiej diecezji chełmskiej) dotychczasowa parafia unicka należała do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. W 1919 cerkiew została zrewindykowana na rzecz nowo powstałej w tej miejscowości parafii rzymskokatolickiej.

W 1937 roku wysiłkiem miejscowej społeczności prawosławnej w Księżpolu wzniesiono cerkiew drewnianą. Została ona zburzona w 1938 roku w ramach akcji niszczenia świątyń prawosławnych na Chełmszczyźnie i Południowym Podlasiu^[7]. W latach 1941–1944 murowana świątynia była ponownie użytkowana przez prawosławnych.

W Księżpolu, nieopodal kościoła, w kierunku północnym, znajduje się rzymskokatolicki cmentarz (dawniej unicki, powstały z kolei na miejscu prawosławnego) z najstarszym nagrobkiem sięgającym 1828. Na cmentarzu znajduje się 12 mogił żołnierzy z września 1939 oraz Kopiec Żołnierski z I wojny światowej. Około 1,5 km w kierunku północno-wschodnim od dzisiejszego kościoła, znajduje się wciąż czynny cmentarz prawosławny (wiele najstarszych kamiennych nagrobków zostało poddane aktom wandalizmu).

Urodzeni w Księżpolu

Jan Teraszkiewicz – greckokatolicki duchowny, ordynariusz unickiej diecezji chełmskiej w latach 1851 - 1863

Galeria

Dzisiejszy widok na kościół
Cmentarz prawosławny, widok ogólny
Grób biskupa Jana Teraszkiewicza na cmentarzu rzymskokatolickim (dawniej unickim i prawosławnym)
Krzyż przydrożny

Przypisy

↑ ^a ^b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 631 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23].
↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 24.
↑ Z. Budzyński: „Sieć parafialna prawosławnej diecezji Przemyskiej na przełomie XV i XVI wieku”. Polska – Ukraina 1000 lat sąsiedztwa, Przemyśl, 1990. T.1, str. 144..
↑ Grzegorz Kuprianowicz: Akcja burzenia cerkwi prawosławnych na Chełmszczczyźnie i południowym Podlasiu.. Redakcja serwisu internetowego cerkiew1938.pl. [dostęp 2019-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-14)]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Zburzona w 1938 r.cerkiew we wsi Księżpol
Księżpol, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 830 .
Księżpol, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 187 .

[GUS-1] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 631 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-3] TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].

[teryt1-4] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23].

[5] Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 24.

[6] Z. Budzyński: „Sieć parafialna prawosławnej diecezji Przemyskiej na przełomie XV i XVI wieku”. Polska – Ukraina 1000 lat sąsiedztwa, Przemyśl, 1990. T.1, str. 144..

[cerkiew-7] Grzegorz Kuprianowicz: Akcja burzenia cerkwi prawosławnych na Chełmszczczyźnie i południowym Podlasiu.. Redakcja serwisu internetowego cerkiew1938.pl. [dostęp 2019-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-14)]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Wsie	Borki Budzyń Gliny Kamionka Korchów Drugi Korchów Pierwszy Księżpol Majdan Nowy Majdan Stary Marianka Markowicze Nowy Lipowiec Płusy Przymiarki Rakówka Rogale Stare Króle Stary Lipowiec Zanie Zawadka Zynie
Kolonie	Kulasze Pawlichy
Osada	Cegielnia-Markowicze
Integralne części wsi	Bagno Błonie Borowce Bukowiec Cegielnia Chałupki Fujarków Klucz Koło Patoczka Koło Wygonu Koniec Kucły Majdanek Maziarnia Nowe Zanie Ostasze Pniaki Pod Rydlem Podborki Podkorchów Podłęże Poręby Przymiarki Dolne Przymiarki Górne Remizki Telikały Zagać Zagóra Zagumnie

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne