Morwa
 Morwa czarna | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | morwa |
| Nazwa systematyczna | |
| Morus L. Sp. Pl. 986. 1753 | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Morus nigra L.[3] | |
Morwa (Morus L.) – rodzaj dużych krzewów lub niewielkich drzew liściastych z rodziny morwowatych (Moraceae). Obejmuje 13[4]–19[5] gatunków. Centrum zróżnicowania rodzaju jest w Azji Wschodniej – w Chinach rośnie 10 gatunków rodzimych, z czego 5 jest endemitami tego kraju[6]. Poza tym morwy rosną w południowej Azji (od Iranu po Indonezję), w Afryce w strefie międzyzwrotnikowej (w tropikach ograniczając się do obszarów górskich[6]), we wschodniej i południowej części Ameryki Północnej oraz w zachodniej Ameryce Południowej (od Wenezueli po północno-zachodnią Argentynę[5][6]. Jako rośliny introdukowane i zdziczałe rosną na różnych obszarach, zwłaszcza szeroko rozprzestrzeniona jest morwa biała Morus alba[4], uprawiana i dziczejąca także w Polsce (błędnie wymieniane były także morwa czarna M. nigra i morwa czerwona M. rubra – mylone często z odmianami morwy białej o ciemno zabarwionych owocach)[7][8].
Morwy uprawiane są jako drzewa ozdobne, dostarczające jadalnych owoców, rośliny pokarmowe jedwabnika morwowego, lecznicze, dostarczające drewna i surowca do wyrobu papieru[4].
Morfologia
- Pokrój
- Okazałe krzewy i drzewa osiągające do 20 metrów wysokości, zawierające sok mleczny[9].
- Liście
- Opadające na zimę, skrętoległe, wsparte odpadającymi przylistkami. Blaszki od całobrzegich, poprzez ząbkowane do nieregularnie klapowanych[10][8]. Od nasady blaszki wychodzi 3–5 głównych żyłek przewodzących, od których boczne odchodzą ułożone już pierzasto[6].
- Kwiaty
- Rośliny jedno- lub dwupienne. Kwiaty drobne, niepozorne, kwiaty męskie zebrane w zwisające kłosy (z czterodziałkowym okwiatem i czterema pręcikami), kwiaty żeńskie zebrane w jajowate do główkowatych kwiatostany (kwiaty z czterokrotnym okwiatem i jednym słupkiem zwieńczonym dwudzielnym znamieniem)[6].
- Owoce
- Drobne niełupki otoczone zmięśniałymi listkami okwiatu, które zrastając się tworzą owalne owocostany. Kolor owocu złożonego zależny od gatunku i może być biały, czerwony, purpurowy do prawie czarnego.
Systematyka
- Pozycja systematyczna według APweb (2001...)
Rodzaj należący do plemienia Moreae, rodziny morwowatych (Moraceae Link), która wraz z siostrzanym kladem pokrzywowatymi należy do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2].
- Wykaz gatunków[5]
- Morus alba L. – morwa biała
- Morus boninensis Koidz.
- Morus cathayana Hemsl.
- Morus celtidifolia Kunth
- Morus indica L.
- Morus insignis Bureau
- Morus koordersiana J.-F.Leroy
- Morus liboensis S.S.Chang
- Morus macroura Miq.
- Morus mesozygia Stapf
- Morus microphylla Buckley
- Morus miyabeana Hotta
- Morus mongolica (Bureau) C.K.Schneid.
- Morus nigra L. – morwa czarna
- Morus notabilis C.K.Schneid.
- Morus rubra L. – morwa czerwona
- Morus serrata Roxb.
- Morus trilobata (S.S.Chang) Z.Y.Cao
- Morus wittiorum Hand.-Mazz.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-19] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-06].
- ↑ a b c David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 602. ISBN 978-1-107-11502-6.
- ↑ a b c Morus L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-07-31].
- ↑ a b c d e Morus Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-07-31].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 118, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 538. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 163. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ Morus Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-07-31].
Media użyte na tej stronie
Autor: Meneerke bloem, Licencja: CC BY-SA 4.0
Morus nigra- twig with male flowers