Wielka Synagoga w Łodzi

Fotografia przedstawia synagogę i pałac Hertza znajdujące się przy ulicy Spacerowej (obecnie aleja Kościuszki). Synagoga została wybudowana w latach 1881-1887 według projektu Adolfa Wolffa, jako prywatny dom modlitwy. Jej właścicielami był Komitet Synagogi utworzony przez przedstawicieli żydowskiej inteligencji, środowiska finansowego i przemysłowego miedzy innymi Izraela Poznańskiego czy Joachima Silbersteina. Żeby tam wejść potrzebna była specjalna karta wstępu. Przeznaczona była dla Żydów zasymilowanych, związanych z kulturą polską. Modlitwy odbywały się w języku polskim, a w narodowe święta celebrowano uroczystości patriotyczne. Synagoga została podpalona w listopadzie 1939 roku. Wypalone mury rozebrano w grudniu tego samego roku a w marcu 1940 roku ostatecznie oczyszczono teren. Od tego czasu na placu nie powstała żadna budowla.

Znajdujący się obok pałac Jakuba Hertza wybudował w 1892 roku Izrael Poznański w posagu dla swojej córki Anny i jej męża Jakuba Hertza. Budynek powstał na parceli, przy której od ulicy Piotrkowskiej przy numerze 51, był główny skład wyrobów fabryki Izraela Poznańskiego. Pałac to dwupiętrowy budynek, z trzema silnie wysuniętymi ryzalitami, otoczony zielenią i ogrodzeniem z ozdobnej kraty. Rezydencja nawiązywała w swej architekturze do renesansu włoskiego i francuskiego. Pałac podlegał dwukrotnej przebudowie: przed pierwszą wojną i w okresie międzywojennym, gdy adaptowano go na pomieszczenia dla Izby Przemysłowo-Handlowej. Zostało wtedy nadbudowane jedno piętro, zmianie uległo przyziemie i parter, gdzie zlikwidowano okna i loggie. Zmiany polegały także na przekształceniu elewacji frontowej w konwencji modernizmu z elementami klasycyzmu. Autorem projektu przebudowy był Marian Lalewicz. Od 1957 roku dawny pałac Hertza jest siedzibą władz i administracji Akademii a następnie Uniwersytetu Medycznego.

Fotografia pochodzi z wydanego w 1896 roku albumu Bronisława Wilkoszewskiego „ Łodzi”. Saryusz Bronisław Paweł Wilkoszewski (1847-1901), zwany "łódzkim Canaletto" był mistrzem fotografii ilustracyjnej. Udokumentował zabudowę Łodzi z końca XIX wieku przede wszystkim wille, fabryki, budynki użyteczności publicznej, obiekty sakralne, ulicę Piotrkowską. Jego zakład fotograficzny znajdował się w willi "Trianon" w Pasażu Meyera 5 (obecnie ulica Moniuszki).