Złota Muszla

Złota Muszla
(Concha de Oro)

Irańczyk Bahman Ghobadi ze Złotą Muszlą za film Półksiężyc (2006)
Nagroda za	najlepszy film w konkursie głównym
Przyznawana przez	Międzynarodowy Festiwal Filmowy w San Sebastián
Lokalizacja	San Sebastián
Pierwsze rozdanie	1957
Strona internetowa

Złota Muszla (hiszp. Concha de Oro; bask. Urrezko Maskorra) – główna nagroda przyznawana przez jury Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w San Sebastián dla najlepszego filmu w konkursie głównym.

Nazwa nagrody funkcjonuje od 1957. W latach 1953–1954 nosiła przejściowo miano Wielkiej Nagrody (hiszp. Gran Premio), a w latach 1955–1956 Srebrnej Muszli.

Statystyki

Najwięcej filmów wyróżnionych Złotą Muszlą pochodziło z Hiszpanii (14) oraz ze Stanów Zjednoczonych (13). Na przestrzeni lat nagrodzono sześć filmów wyreżyserowanych przez kobiety – wyróżnione reżyserki to Diane Kurys, Yeşim Ustaoğlu, Mariana Rondón, Déa Kulumbegaszwili, Alina Grigore i Laura Mora Ortega.

Jak dotychczas pięciu reżyserów uhonorowano Złotą Muszlą dwukrotnie. Do elitarnego grona podwójnych zwycięzców należą:

• Amerykanin Francis Ford Coppola – nagrody za filmy Deszczowi ludzie (1969) i Rumble Fish (1984)
• Hiszpan Manuel Gutiérrez Aragón – za filmy Demony w ogrodzie (1982) i Połowa nieba (1986)
• Hiszpan Imanol Uribe – za filmy Policzone dni (1994) i Bwana (1996)
• Meksykanin Arturo Ripstein – za filmy Początek i koniec (1993) i Zguba mężczyzn (2000)
• Irańczyk Bahman Ghobadi – za filmy Gdyby żółwie mogły latać (2004) i Półksiężyc (2006)
• Hiszpan Isaki Lacuesta – za filmy Podwójne ślady (2011) i Między morzem a oceanem (2018).

Polscy twórcy filmowi trzykrotnie zdobywali w San Sebastián Złotą Muszlę. Byli to: Tadeusz Chmielewski za film Ewa chce spać (1958), Andrzej Wajda za Dyrygenta (1980) i Radosław Piwowarski za Yesterday (1985).

Zestawienie państw, których filmy zdobywały Złotą Muszlę, analogiczną Wielką Nagrodę (Gran Premio, 1953–1954) lub Srebrną Muszlę (1955–1956), przedstawia się następująco (stan na październik 2022):

Państwo	Złota Muszla
Hiszpania	14
Stany Zjednoczone	13
Włochy	7
Francja	6
Wielka Brytania	4
Iran	3
Polska	3
ZSRR	3
Argentyna	2
Chiny	2
Czechosłowacja	2
Meksyk	2
Boliwia	1
Brazylia	1
Chile	1
Czechy	1
Gruzja	1
Irlandia	1
Islandia	1
Kanada	1
Kolumbia	1
Niemcy	1
Palestyna	1
Rumunia	1
Turcja	1
Wenezuela	1

Laureaci Złotej Muszli

Następujące filmy zdobyły główną nagrodę w konkursie głównym festiwalu^[1]:

Rok	Film	Reżyser	Państwo
1953	Wojna boża (La guerra de Dios)	Rafael Gil	Hiszpania*
1954	Przeklęta góra (Sierra maldita)	Antonio del Amo	Hiszpania
1955	Dni miłości (Giorni d'amore)	Giuseppe De Santis	Włochy*
1956	Czerwony sygnał (Il ferroviere)	Pietro Germi	Włochy
1957	Babcia Sabella (La nonna Sabella)	Dino Risi	Włochy
1958	Ewa chce spać	Tadeusz Chmielewski	Polska*
1959	Historia zakonnicy (The Nun's Story)	Fred Zinnemann	Stany Zjednoczone*
1960	Romeo, Julia i ciemność (Romeo, Julie a tma)	Jiří Weiss	Czechosłowacja*
1961	Dwa oblicza zemsty (One-Eyed Jacks)	Marlon Brando	Stany Zjednoczone
1962	Wyspa Artura (L’isola di Arturo)	Damiano Damiani	Włochy
1963	Człowiek mafii (Mafioso)	Alberto Lattuada	Włochy
1964	Ameryka, Ameryka (America, America)	Elia Kazan	Stany Zjednoczone
1965	Złota reneta (Zlatá reneta)	Otakar Vávra	Czechosłowacja
	Miraż (Mirage)	Edward Dmytryk	Stany Zjednoczone
1966	Byłam tutaj szczęśliwa (I Was Happy Here)	Desmond Davis	Wielka Brytania*
1967	Dwoje na drodze (Two for the Road)	Stanley Donen	Stany Zjednoczone
1968	Kres długiego dnia (The Long Day’s Dying)	Peter Collinson	Wielka Brytania
1969	Deszczowi ludzie (The Rain People)	Francis Ford Coppola	Stany Zjednoczone
1970	Śmiertelne lato (Ondata di calore)	Nelo Risi	Włochy
1971	Kolano Klary (Le genou de Claire)	Éric Rohmer	Francja*
1972	Kryształowy dom (The Glass House)	Tom Gries	Stany Zjednoczone
1973	Duch roju (El espíritu de la colmena)	Víctor Erice	Hiszpania
1974	Badlands	Terrence Malick	Stany Zjednoczone
1975	Kłusownicy (Furtivos)	José Luis Borau	Hiszpania
1976	Tabor wędruje do nieba (Табор уходит в небо / Tabor uchodit w niebo)	Emil Loteanu	ZSRR*
1977	Niedokończony utwór na pianolę (Неоконченная пьеса для механического пианино / Nieokonczennaja pjesa dlia miechaniczeskogo pianino)	Nikita Michałkow	ZSRR
1978	Alambrista!	Robert M. Young	Stany Zjednoczone
1979	Jesienny maraton (Осенний марафон / Ossienij marafon)	Gieorgij Danelija	ZSRR
1980	Dyrygent	Andrzej Wajda	Polska
1981	Historia zwykłego szaleństwa (Storie di ordinaria follia)	Marco Ferreri	Włochy
1982	Demony w ogrodzie (Demonios en el jardín)	Manuel Gutiérrez Aragón	Hiszpania
1983	Od pierwszego wejrzenia (Coup de foudre)	Diane Kurys	Francja
1984	Rumble Fish	Francis Ford Coppola	Stany Zjednoczone
1985	Yesterday	Radosław Piwowarski	Polska
1986	Połowa nieba (La mitad del cielo)	Manuel Gutiérrez Aragón	Hiszpania
1987	Wesele w Galilei (عرس الجليل / Urs al-jalil)	Michel Khleifi	Palestyna*
1988	Na czarnym wzgórzu (On the Black Hill)	Andrew Grieve	Wielka Brytania
1989	Homer i Eddie (Homer and Eddie)	Andriej Konczałowski	Stany Zjednoczone
	Tajemny naród (La nación clandestina)	Jorge Sanjinés	Boliwia*
1990	Listy od Alou (Las cartas de Alou)	Montxo Armendáriz	Hiszpania
1991	Skrzydła motyla (Alas de mariposa)	Juanma Bajo Ulloa	Hiszpania
1992	Własny kawałek świata (Un lugar en el mundo)	Adolfo Aristarain	Argentyna*
1993	Początek i koniec (Principio y fin)	Arturo Ripstein	Meksyk*
	Sara	Dariush Mehrjui	Iran*
1994	Policzone dni (Días contados)	Imanol Uribe	Hiszpania
1995	Muzeum Margaret (Margaret's Museum)	Mort Ransen	Kanada*
1996	Bwana	Imanol Uribe	Hiszpania
	Trojan Eddie	Gillies Mackinnon	Irlandia*
1997	Francuska ruletka (Rien ne va plus)	Claude Chabrol	Francja
1998	Wiatrem przeminęło z... (El viento se llevó lo que)	Alejandro Agresti	Argentyna
1999	Co to za życie? (C'est quoi la vie?)	François Dupeyron	Francja
2000	Zguba mężczyzn (La perdición de los hombres)	Arturo Ripstein	Meksyk
2001	Taksówka dla trzech (Taxi para tres)	Orlando Lübbert	Chile*
2002	Poniedziałki w słońcu (Los lunes al sol)	Fernando León de Aranoa	Hiszpania
2003	Strach przed strzelaniem (Schussangst)	Dito Cincadze	Niemcy*
2004	Gdyby żółwie mogły latać (کیسەڵەکانیش دەفڕن / Lakposhtha parvaz mikonand)	Bahman Ghobadi	Iran
2005	Szczęście (Štěstí)	Bohdan Sláma	Czechy*
2006	Półksiężyc (Niwemang)	Bahman Ghobadi	Iran
	Mój syn i ja (Mon fils à moi)	Martial Fougeron	Francja
2007	Tysiąc lat żarliwych modlitw (A Thousand Years of Good Prayers)	Wayne Wang	Stany Zjednoczone
2008	Puszka Pandory (Pandora'nin kutusu)	Yeşim Ustaoğlu	Turcja*
2009	Miasto życia i śmierci (南京! 南京! / Nanjing! Nanjing!)	Lu Chuan	Chiny*
2010	Chuligani (Neds)	Peter Mullan	Wielka Brytania
2011	Podwójne ślady (Los pasos dobles)	Isaki Lacuesta	Hiszpania
2012	U niej w domu (Dans la maison)	François Ozon	Francja
2013	Zła fryzura (Pelo malo)	Mariana Rondón	Wenezuela*
2014	Magical Girl	Carlos Vermut	Hiszpania
2015	Wróble (Þrestir)	Rúnar Rúnarsson	Islandia*
2016	Pani Bovary to nie ja (我不是潘金莲 / Wo bu shi Pan Jin Lian)	Feng Xiaogang	Chiny
2017	Disaster Artist (The Disaster Artist)	James Franco	Stany Zjednoczone
2018	Między morzem a oceanem (Entre dos aguas)	Isaki Lacuesta	Hiszpania
2019	Pacificado	Paxton Winters	Brazylia*
2020	Początek (დასაწყისი / Dasackisi)	Déa Kulumbegaszwili	Gruzja*
2021	Błękitny księżyc (Crai nou)	Alina Grigore	Rumunia*
2022	Królowie świata (Los reyes del mundo)	Laura Mora Ortega	Kolumbia*

*_{Pierwsza wygrana dla danego państwa.}

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Festiwalu w San Sebastián