Claude François Milliet Dechales

Claude François Milliet Dechales

Data i miejsce urodzenia	1621 Chambéry, Królestwo Francji
Data i miejsce śmierci	28 marca 1678 Turyn, Księstwo Sabaudii-Piemontu
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	jezuici
Śluby zakonne

Art de naviguer, 1677

Claude François Milliet Dechales (ur. 1621 w Chambéry, zm. 28 marca 1678 w Turynie) – francuski uczony, misjonarz i jezuita. Zajmował się przede wszystkim matematyką, ale interesowały go w zasadzie wszystkie nauki przyrodnicze.

Życiorys

Był synem Hectora Milliet de Challes, barona d'Arvillars^[1]. Niewiele wiadomo na temat jego wczesnego życia poza tym że w wieku piętnastu lat wstąpił do zakonu jezuitów. Nie wiadomo jak wyglądała jego edukacja i jakie szkoły ukończył, musiał być jednak ponadprzeciętnie wykształcony i zdolny bo został wysłany na kilka lat na misję do Turcji. Po powrocie do Francji zajął się nauczaniem matematyki w prestiżowym Lycée Louis-le-Grand. Po czterech latach przeniósł się na jakiś czas do Lyonu, później zaś do rodzinnego Chambéry a potem do Marsylii. W tym ostatnim mieście nauczał różnych praktycznych zastosowań matematyki, na przykład w nawigacji czy też w inżynierii wojskowej. To właśnie w czasie pobytu w Marsylii król Ludwik XIV nadał mu tytuł królewskiego profesora Hydrografii^[2]. Pod koniec życia przeniósł się do Turynu gdzie wykładał jako profesor matematyki. Zmarł w 1678 roku.

Najsławniejszą pracą Deschalesa jest Cursus seu mundus mathematicus, wydana w Lyonie, w 1674 roku. Był to zbiór podręczników dotyczących nauk przyrodniczych i ścisłych dla studentów, zawierający opracowania z takich dziedzin jak Geometria, Statyka, Magnetyzm, Optyka, Geografia, Architektura, astronomia, Filozofia przyrody, Nawigacja, Hydrografia czy Muzyka^[3]. Książka była ceniona raczej za klarowne wyłożenie osiągnięć innych uczonych niż za nowatorstwo. Pierwsza część pracy opisywała i tłumaczyła poszczególne osiągnięcia matematyki, ułożone w kolejności od najstarszego do najnowszego. Wydaje się że Deschales wszystkie opisywane przez siebie dzieła przeczytał^[4]. Druga część zawiera edycję „Elementów” Euklidesa (tomy od I do VI i XII) dokonaną przez Deschalesa, razem z jego tłumaczeniami poszczególnych sekcji. Opisywał przede wszystkim metody arytmetyczne i algebraiczne oraz trygonometrię sferyczną. Zdaniem późniejszych badaczy Deschales korzystał tutaj przede wszystkim ze starszych prac, nie mówi bowiem zbyt wiele o współczesnych mu odkryciach i teoriach^[5].

Deschales prowadził jednak także własne badania^[2]. Przyjął i rozwinął teorie Galileusza dotyczące ruchu Ziemi. Opisał kilka eksperymentów potwierdzających poglądy Galileusza. Bronił tych dotyczących ruchu jednostajnie przyśpieszonego w opozycji do takich jezuickich uczonych jak Honoré Fabri. Jego prace z zakresu filozofii przyrody stały się później jedną z inspiracji Newtona, Deschales rozważał bowiem na temat dynamiki i grawitacji w odniesieniu do swobodnego spadku. Próbował również ująć w matematyczna formułę opór powietrza.

Deschales opublikował jeszcze kilka innych prac z różnych dziedzin. L'art de fortifier, de défendre et d'attaquer les places, suivant les méthodes françoises, hollandoises, italiennes et espagnoles, wydana w Paryżu w 1677 roku zawierała opis fortyfikacji stosowanych przez inżynierów wojskowych z całej Europy oraz propozycje autora. L'art de naviger demontré par principes et confirmé par plusieurs observations tirées de l'experience, wydana w tym samym czasie, opisywała znane Deschalesowi metody nawigacji. W 1678 roku, w Lozannie, ukazała się ta część Cursus seu mundus mathematicus dotycząca „Elementów” Euklidesa, jako osobne opracowanie. Z pracy tej korzystali uczeni jeszcze sto lat później i była ona bardzo popularna w Europie, doczekała się również tłumaczeń na kilka różnych języków.

Przypisy

Bibliografia

• John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Claude François Milliet Dechales w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-10-24].
• Complete Dictionary of Scientific Biography
• Scholasticon