Federacja Związków Zawodowych Pracowników PKP

Federacja Związków Zawodowych Pracowników Polskich Kolei Państwowych
Federation of Railway Workers’ Unions
b. Związek Zawodowy Kolejarzy (ZZK)

Siedziba Federacji przy ul. Jaracza 2
Państwo	Polska
Siedziba	Warszawa, ul. Jaracza 2
Data założenia	1918
Przewodniczący	Jan Przywoźny
Członkowie	ok. 32 000
Nr KRS	0000024834
Data rejestracji	2001
Powiązania	Forum Związków Zawodowych
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Federacja Związków Zawodowych Pracowników Polskich Kolei Państwowych Federation of Railway Workers’ Unions b. Związek Zawodowy Kolejarzy (ZZK)
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Federacja Związków Zawodowych Pracowników Polskich Kolei Państwowych Federation of Railway Workers’ Unions b. Związek Zawodowy Kolejarzy (ZZK)
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Federacja Związków Zawodowych Pracowników Polskich Kolei Państwowych Federation of Railway Workers’ Unions b. Związek Zawodowy Kolejarzy (ZZK)
52°14′12″N 21°01′55″E/52,236800 21,032019
Strona internetowa

Pierwsza siedziba ZZK w Warszawie przy ul. Długiej 18/20 (1927)

Dawny Dom ZZK we Lwowie, obecnie Muzeum Historii Kolei Lwowskiej (1937)

Dawny Dom ZZK w Pałacu Przeworskich w Krakowie przy ul. Warszawskiej 15/17

Pierwsza siedziba ZZK po II wojnie światowej w Domu Kolejowców Polskich w Al. Jerozolimskich 107 (1945–1948)

Federacja Związków Zawodowych Pracowników Polskich Kolei Państwowych – zrzeszająca dziewięć organizacji związkowych pracowników Polskich Kolei Państwowych. Związek jest jednym z członków założycieli centrali związkowej pn Forum Związków Zawodowych, z siedzibą w Warszawie. Federacja jest też zrzeszona w Międzynarodowej Federacji Pracowników Transportu (International Transport Workers’ Federation) z siedzibą w Londynie, oraz w Europejskiej Federacji Pracowników Transportu (European Transport Workers Federation) z siedzibą w Brukseli.

Historia

W latach międzywojennych określany był związkiem klasowym. W wyniku przesilenia w tej organizacji w 1929 powstał Centralny Związek Zawodowy Pracowników Kolejowych w R.P. W tym okresie związek należał do centrali związkowej – Związku Stowarzyszeń Zawodowych, który np. w 1939 gościł w swojej siedzibie, do Centralnej Komisji Porozumiewawczej Związków Zawodowych Pracowników Państwowych (C.K.P.) oraz do Międzynarodowego Zrzeszenia Pracowników Transportowych w Amsterdamie.

Organizacyjnie związek składał się z sekcji zawodowych, m.in. drogowców, konduktorów, maszynistów parowozowych, palaczy, pracowników umysłowych, rewidentów, robotników parowozowni, ruchowców, smarowników i warsztatowców, oraz z 9 zarządów okręgowych i 122 kół. Oprócz siedziby głównej w Warszawie wybudował też domy m.in. w

Zakupiono domy m.in. w

Planowano kolejne. ZZK prowadził domy wypoczynkowe w Jaremczu (1936) i Wielkiej Wsi Hallerowie (1937)^[1][2].

Liczba członków

Chronologia

• 1918 – powołanie Związku Zawodowego Kolejarzy Rzeczypospolitej Polskiej (ZZK), będącego pod silnym wpływem PPS
• 1921 – modyfikacja nazwy na Związek Zawodowy Kolejarzy
• 1939–1945 – prowadzenie ograniczonej a niejednokrotnie konspiracyjnej działalności pod nazwą Rodzina Kolejowa
• 1945–1948 – kontynuowanie działalności pod nazwą Związek Zawodowy Kolejarzy
• 1949 – przystąpienie do struktur CRZZ
• 1953–1980 – działalność pod nazwą Związek Zawodowy Pracowników Kolejowych PRL
• 1980 – przyjęcie nazwy NSZZ Pracowników Kolejowych PRL oraz wystąpienie ze struktur CRZZ
• 1983 – powołanie Federacji Związków Zawodowych Pracowników PKP
• 1984–1991 – członkostwo w OPZZ
• 2002 – przystąpienie do FZZ

Organizacje członkowskie federacji

• Związek Zawodowy Kolejarzy Dolnośląskich, Wrocław
• Związek Zawodowy Kolejarzy Małopolski, Kraków
• Związek Zawodowy Kolejarzy Okręgu Centralnego, Warszawa
• Związek Zawodowy Kolejarzy Pomorza Zachodniego, Szczecin
• Związek Zawodowy Kolejarzy Rzeczpospolitej Polskiej, Gdańsk
• Związek Zawodowy Kolejarzy Śląskich, Katowice
• Związek Zawodowy Kolejarzy Zachodniego Obszaru RP, Poznań
• Związek Zawodowy Kolejarzy z siedzibą w Lublinie
• Związek Zawodowy Pracowników Grupy PKP, Warszawa

Podmioty zależne

• Krajowa Spółdzielnia Spożywców Kolejarzy, zał. w 1921, utworzona wcześniej jako Centralny Związek Stowarzyszeń Spółdzielczo-Spożywczych Pracowników Kolejowych
• Przedsiębiorstwo Turystyczno-Usługowe „Kolejarz” Sp. z o.o., prowadzące m.in. dom wypoczynkowy „Kolejarz” w Muszynie
• Dom Kultury Kolejarza, Kraków, zbud. w latach 1929–1931 dla Zjednoczenia Kolejowców Polskich, którego kontynuatorką działań jest Sekcja Krajowa Kolejarzy NSZZ „Solidarność”
• Kolejowy Szpital Uzdrowiskowy Sp. z o.o., Ciechocinek – własność w 19,68%, do 1939 własność Rodziny Kolejowej
• Dziecięcy Szpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny Rodziny Kolejowej im. Aleksandry Piłsudskiej, Rabka-Zdrój, zał. w 1937, do 1939 własność Rodziny Kolejowej, od 2005 w likwidacji
• Dom Wypoczynkowy „Rodziny Kolejowej” w Makowie Podhalańskim, zał. w 1934, obecnie Zakład Długoterminowej Opieki Medycznej Szpitala Specjalistycznego im. Ludwika Rydygiera w Krakowie, do 1939 własność Rodziny Kolejowej
• Robotniczy Ośrodek Wychowania Fizycznego i Sportu przy ZG ZZK, Warszawa wraz z 19 klubami sportowymi w terenie (1933–)

Przewodniczący

Media

„Kolejarz Związkowiec”, nr 1 z rocznika 1930.

w okresie międzywojennym

• W latach 1919–1939 organem prasowym związku był Kolejarz Związkowiec, ukazujący się w nakładzie 12 tys. egzemplarzy (1920), 67 tys. (1921), 80 tys. (1930), 40–60 tys. (1930–1939), jako mieś. (1919–1921), dwutyg. (1921–1926), 3 x w m-cu (1926–); redakcja mieściła się w siedzibie centrali związku, od 1927 przy ul. Czerwonego Krzyża 20
• ukazywał się Biuletyn Centrali Związku Zawodowego Pracowników Kolejowych Rzplitej Polskiej (1925–)
• wydawany był Rocznik Kolejarza. Kalendarz-Informator-Notatnik (1932–1939)
• w okresie 1920–1929 związek wydawał pismo Kolejarz, pierwotnie w Katowicach, zaś od połowy 1922 w Warszawie; początkowo jako mies., od 1925 dwa razy w miesiącu w nakładzie 40–50 tys.

po 1945

• edycja Kolejarza Związkowca była kontynuowana w okresie powojennym, do 1949, w nakładzie 10–50 tys. egz. (1945), 100–200 tys. (1946), 300 tys. (1947) jednorazowego nakładu
• ukazywał się Biuletyn Informacyjny ZZK (1946–1948), (1956–)
• w latach 1947–1949 związek kontynuował wydawanie zapoczątkowanego w okresie lat międzywojennych przez Stowarzyszenie Lekarzy Kolejowych R.P. kwart. Lekarz Kolejowy w nakładzie 2 tys. egz.
• powrócono do edycji Rocznika Kolejarza. Kalendarza-Informatora-Notatnika (1947–1949)

w okresie lat 1952–1956 ukazywały się też pisma terenowe –

• w 1950 Kolejarz Związkowiec przekształcono w tygodnik społeczno-zawodowy kolejarzy Sygnały, nakład około 75 tys. egz., w 1956 przejęte przez ówczesne Wydawnictwa Komunikacji
• od 1998 organem federacji jest wydawany w nakładzie 10 tys. egz. miesięcznik Nasze Sprawy z siedzibą redakcji w Warszawie; od 1995 pod tym samym tytułem ukazywał się biuletyn wydawany przez Radę Okręgową Federacji ZZP PKP Południowej DOKP w Krakowie^[8]

Siedziba

• pierwsza siedziba związku mieściła się w Warszawie przy ul. Długiej 19 (1927),
• od 1927 i z przerwą na okres 1939–1948 siedzibą związku jest wybudowany ze składek członków organizacji „Dom Kolejarza”, budynek przy ul. Jaracza 2, przed zmianą numeracji w 1955, położonym przy ówczesnej ul. Czerwonego Krzyża 20, róg Wybrzeża Kościuszkowskiego 29; decyzję o budowie siedziby i zbiórce funduszy podjęto w 1919, przeznaczając 13,3% składek; grunt zakupiono w 1923 za 120 mln marek polskich tj. równowartość 19 tys. przedwojennych zł; mieścił też teatr z widownią na 650 miejsc (Ip.), amfiteatr na 300 miejsc (IIp.), restaurację/bufet, sale klubowe i konferencyjne, hotel/pokoje gościnne o 46 pokojach oraz mieszkania, proj. budynku arch. Romuald Miller (1882–1945), pow. parceli – 1288 m², kubatura – 31000 m³, łączny koszt budowy wraz z wyposażeniem – ok. 2,500,000 zł, realizacja: przedsiębiorstwo budowlane W Dubeltowicz, R. Malinowski i A. Szałek w Warszawie^[9][10],
• 1930–1939 – w budynku mieści się Teatr Ateneum,
• 1939–1940 – budynek siedzibą Dyrekcji Kolei Wschodnich (Ostbahn-Betriebsdirektion), która czasowo przejęła również majątek związku,
• 1940–1945 – budynek siedzibą Dyrekcji Rejonowej Kolei Wschodnich (Ostbahn-Bezirksdirektion),
• 1943–1944 – w budynku władze okupacyjne uruchomiły Teatr Mały Miasta Warszawy (Kleines Theater der Stadt Warschau),
• 1944 – obiekt znacznie uszkodzony w czasie powstania warszawskiego,
• 1945 – pierwsza siedziba związku po II wojnie światowej mieściła się w Lublinie,
• 1945–1948 – na czas odbudowy związek mieścił się w wybudowanym w latach 1937–1938 w Warszawie budynku przy Al. Jerozolimskich 101, ówcześnie 107, dawnej siedzibie Zjednoczenia Kolejowców Polskich,
• 1946–1948 – w trakcie odbudowy (proj. Wiktor Ballogh) dobudowano jedno piętro,
• od 1951 – w budynku ponownie mieści się Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza.

Zobacz też

• kolejowe związki zawodowe w Polsce

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Kamiński: Kalendarz Poradnik obywatelski i służbowy Kolejowca Polskiego 1927, Wilno, 112 s.
• Adam Skwarczyński (red.): Atlas organizacyj społecznych, Wydawnictwo Towarzystwa Kultury i Oświaty Warszawa 1932
• 20-lecie komunikacji w Polsce odrodzonej, Koncern Prasowy „Ilustrowany Kuryer Codzienny” Kraków 1939, 560 s.
• Hanna Krauze-Jaworska: Zarys historii Związku Zawodowego Pracowników Kolejowych RP 1918–1939, Wydawnictwo Związkowe CRZZ Warszawa 1968, 202 s.
• Marek Pisarski: Koleje Polskie 1842–1972, WKiŁ Warszawa 1974, s. 196
• Ruch zawodowy w Polsce: zarys dziejów, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych Warszawa 1974–1981
  • tom I 1869–1918, Warszawa 1974, 567 s.
  • tom II część I 1918–1929, Warszawa 1980, 502 s.
  • tom II część II 1929–1944, Warszawa 1981, 519 s., ISBN 83-202-0039-3.
• Janusz Jarosiński: Wydawnictwa prasowe Związku Zawodowego Pracowników Kolejowych w latach 1919–1960, Kwartalnik Historii Prasy Polskiej 28/1, 77–91, 1989
• Janusz Jarosiński: Związek zawodowy w ustroju przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej Kielce 2002, 349 s., ISBN 83-7133-174-6.
• Janusz Grudzień, Jerzy Kędzierski: Zawsze dla kolejarzy – Zawsze dla kolei, Federacja ZZP PKP Warszawa 2008, 34 s.; broszura okolicznościowa wydana z okazji 90-lecia ZZK i 25-lecia Federacji ZZP PKP
• Ireneusz Zalewski: Echa dawnej Warszawy. 100 adresów, Skarpa Warszawska Warszawa 2016, wyd. II, 263 s., ISBN 978-83-63842-08-6.
• Joanna Zagdańska: Domy turystyczno-zdrowotne środowisk kolejarskich II Rzeczypospolitej Polskiej budowane i utrzymywane w systemie dobrowolnych opodatkowań, Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja 21, 2018, nr 1, s. 57–78, Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych Warszawa 2018

Linki zewnętrzne

• Legitymacja Związku Zawodowego Kolejarzy z roku 1927. muzeum.warszawa1939.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-30)].
• Strona Forum Związków Zawodowych