Gęsice (województwo świętokrzyskie)

Gęsice

wieś
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	kielecki
Gmina	Łagów
Wysokość	300-360 m n.p.m.
Liczba ludności (2019)	229[1]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	26-025[2]
Tablice rejestracyjne	TKI
SIMC	0247628[3]
Położenie na mapie gminy Łagów Gęsice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Gęsice
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Gęsice
Położenie na mapie powiatu kieleckiego Gęsice
50°44′32″N 21°06′28″E/50,742222 21,107778

Gęsice – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Łagów^[3][4].

Do 1954 roku istniała gmina Gęsice. Były wsią biskupstwa włocławskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku^[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Historia

Wieś założona w I połowie XIV w. Nazwa pochodzi od formy osobowej Gęś. W roku 1356 zwane Ganssycze, u Długosza jako Gaschycze.

W latach 1470-1480 Jan Długosz opisał Gęsice jako wieś w parafii łagowskiej, należącą do biskupstwa włocławskiego. Wówczas było tu 6 łanów kmiecych, z których dziesięcina o wartości 6 grzywien oddawana była plebanowi w Baćkowicach. Kmiecie osadzeni na półłankach, płacili 34 grosze czynszu oraz jeden wiardunek obiednego, odrabiali po jednym dniu w tygodniu jutrzyny i powaby oraz zapewniali podróże do Opatowa i Bodzentyna. Dawali również po 3 kapłony, 30 jaj i po jednym wozie siana.

W 1510 r. wymieniono dwa łany sołtysie. W inwentarzu dóbr biskupich z 1534 r. Gassicze miały 4½ łanów osiadłych i dwa puste. Kmiecie dawali czynsz w wysokości 28 groszy oraz po 6 korczyków owsa, 3 kapłony i 30 jaj. Odrabiali jeden dzień w tygodniu. Karczmarz opłacał ½ grzywny. W rejestrze z roku 1578 wymieniono 6 kmieci osadzonych na trzech łanach. Wieś należała do parafii w Baćkowicach.

Na początku XIX wieku wieś rządowa w województwie sandomierskim i powiecie opatowskim^[6]. W roku 1827 w Gęsicach były 24 domy i 192 mieszkańców^[7].

Do 1835 r. zachował się tu niwowy układ gruntów. Wieś podzielona była na kilka niw, do każdej prowadziła oddzielna droga. Na niwie domowej o powierzchni około 43,8 ha, skupiła się zabudowa. Jej długość wynosiła 690, a szerokości 580-690 m. Nawsie miało długość 110 m., szerokość 106 m., a powierzchnię 1,2 ha.

W roku 1840 wieś włączono do utworzonej Ekonomii Piórków. W latach 1848-1860 jej dzierżawcą był Maksymilian Zakrzewski. Po komasacji gruntów, każdy gospodarz otrzymał rolę w jednym kawałku. Po północnej stronie każdej działki wydzielono miejsce pod zabudowę. W roku 1859 było tu 40 zagród. Gospodarzy całorolnych, posiadających powyżej 10 ha było 6, półwolnych (do 10 ha) – 28, resztę stanowili małorolni i komornicy. Grunt gospodarzy całorolnych obejmował 135 morgów i 149 prętów, półrolnych 285 morgów i 174 prętów, małorolni i komornicy posiadali 19 morgów i 295 prętów. Kowal posiadał jedną morgę i 20 prętów. Wspólne pastwiska o powierzchni 175 morgów i 275 prętów.

Na mapie Galicji Zachodniej wieś oszacowano na 26 domów, 30 mężczyzn i 6 koni.

Pod koniec XIX w. we wsi 49 domów i 269 mieszkańców, powierzchnia ziemi włościańskiej 618, a dworskiej 3 morgi.

W XIX w. Gęsice były rządową wsią gminną, do której należały takie okoliczne miejscowości jak: Duraczów, Kozłów, Łagowica, Melonek, Ruda, Sadków, Zbilutka^[7].

W roku 1921 miejscowość gminna^[8]. W Gminie Gęsice naliczono 459 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym i 2462. mieszkańców. Narodowość polską podało 2442. mieszkańców, żydowską 20. Do Gminy Gęsice należały wsie: Duraczów (136. mieszkańców), Gęsice, Kozłów (72.), Łagowica (158.), Melonek (206.), Ruda (118.), Sadków (484.), Zbielutka (754.) oraz kolonie: Zbielutka Majorat (113.) i Zbielutka Poduchowna (61. mieszkańców^[8].

W Gęsicach naliczono 65 budynków mieszkalnych oraz 360. mieszkańców (170. mężczyzn i 190 kobiet). Wszyscy zgłosili narodowość polską i wyznanie rzymskokatolickie^[8].

„Przewodnik Gospodarczy” z roku 1938 wymienia funkcjonującą tu firmę usługową: Józef Dederski – powidła^[9].

Położenie

Gęsice położone są w południowo-wschodniej części gminy Łagów, na wschód od drogi łączącej Łagów z Rakowem. Od południa wieś sąsiaduje z Sadkowem i Zbelutką, od wschodu z Rudą i Melonkiem, od północnego wschodu z Duraczowem, a od północnego zachodu z Wolą Łagowską^[10].

Miejscowość leży w centralnej części województwa świętokrzyskiego, we wschodniej części ziemskiego powiatu kieleckiego. Pod względem fizjograficznym jest to teren Gór Świętokrzyskich.

Warunki naturalne

Powierzchnia sołectwa wynosi 340 ha. W 2002 r. użytki rolne zajmowały obszar 299 ha, użytki zielone – 37 ha, sady - 10 ha. We wsi występują gleby od III do VI klasy^[10]. Urozmaiconej rzeźbie terenów lessowych towarzyszą także dolinne krajobrazy, charakteryzujące się lokalnym nagromadzeniem gleb madowych, okresowo nadmiernie uwilgotnionych, użytkowane jako łąki i pastwiska. Gleby lessowe tworzą kompleksy pszenne. W obrębie obszaru wsi występują obszary narażone na działanie wodnej erozji spowodowanej opadami atmosferycznymi, oraz wiosennymi spływami roztopowymi^[11].

Znajdująca się w Gęsicach studnia o głębokości 27,05 m. należy do sieci krajowego monitoringu IMiGW badania jakości zwykłych wód podziemnych w województwie świętokrzyskim^[12].

Obszar wsi należy do tzw. otuliny Cisowsko-Orłowińskiego Parku Krajobrazowego^[13].

Demografia

Wykres liczby ludności Gęsic od 1827 roku:

Źródła:^[11][14][10],,

Klimat

Według A. Wosia Gęsice położone są w regionie klimatycznym zachodniomałopolskim, w strefie małej zmienności występowania poszczególnych typów pogody. Przeważają wiatry zachodnie (pow. 35%). Podstawowe parametry klimatyczne przedstawiają się następująco:

• średnia temperatura powietrza w roku – 6 °C
• średnia temperatura stycznia – 5 °C
• średnia temperatura lipca – 17 °C
• długość zimy – 100 dni
• długość lata – 80 dni
• długość okresu wegetacji- ok. 198 dni
• roczna suma opadów ok. 700 mm

Współcześnie

Układ przestrzenny wsi składa się z ciągu zwartej zabudowy po północnej stronie drogi oraz kilku gospodarstw po jej stronie południowej. W czasie spisu powszechnego w roku 2011 naliczono tu 246 mieszkańców. Powierzchnia gruntów we wsi 348,18 ha.

(c) Andrzejs32 z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

Zabytkowa zagroda w Gęsicach

Obiekty zabytkowe w Gęsicach

• 2 domy o konstrukcji drewnianej z połowy XIX w.
• 7 domów o konstrukcji drewnianej z pierwszej połowy XX w.
• obora z końca XIX w.
• kuźnia z pierwszej połowy XX w.
• zespół zagrody z pierwszej połowy XX w.
• figura murowana z roku 1921
• krzyż-figura murowana z roku 1882 r.
• krzyż-figura murowana- lata trzydzieste XX w.

Przypisy