Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy

Hotel Pod Orłem
b. Hotel Adler (do 1919)
b. Danziger Hof (1939-1945)

nr rej. 90/A z 15 grudnia 1974[1]
Widok od ul. Gdańskiej
Państwo	Polska
Miejscowość	Bydgoszcz
Adres	ul. Gdańska 14
Typ budynku	hotel
Styl architektoniczny	eklektyzm, neobarok
Architekt	Józef Święcicki
Inwestor	Emil Bernhardt
Kondygnacje	5
Rozpoczęcie budowy	1893
Ukończenie budowy	1896
Ważniejsze przebudowy	1926, 1939-1945, 1987
Pierwszy właściciel	Emil Bernhardt
Kolejni właściciele	Grupa Kapitałowa Immobile
Obecny właściciel	Focus Hotels S.A.[2]
Położenie na mapie Bydgoszczy Hotel Pod Orłem b. Hotel Adler (do 1919) b. Danziger Hof (1939-1945)
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Hotel Pod Orłem b. Hotel Adler (do 1919) b. Danziger Hof (1939-1945)
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Hotel Pod Orłem b. Hotel Adler (do 1919) b. Danziger Hof (1939-1945)
53°07′33″N 18°00′12″E/53,125833 18,003333
Strona internetowa

Budynek hotelu przed 1893 r.

Przykład wystroju budynku – atlanci

Hotel Pod Orłem – zabytkowy budynek hotelowy w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 14.

Położenie

Budynek stoi we wschodniej pierzei ul. Gdańskiej, przy skrzyżowaniu z ul. Dworcową. Obiekt posiada rzut litery „U” o nieregularnych i nierównych ramionach (jedno pod kątem ostrym). Od zachodu zamknięty jest ul. Gdańską, od południa ul. Parkową, od wschodu granicą parku Kazimierza Wielkiego, a od północy ścianą szczytową kamienicy nr 16 przy ul. Gdańskiej.

Historia

Hotel „Pod Orłem” jest jednym z pierwszych hoteli wzniesionych na Przedmieściu Gdańskim^[3]. Już na początku XIX w. znajdował się tutaj zajazd należący do rodziny Gliszczyńskich. W 1822 stolarz Gliszczyński wzniósł obok starego zajazdu nowy budynek nazwany Hotelem „Pod Orłem” (niem. Gasthof zum Adler).

Około 1850 budynek wraz z parcelą kupił piekarz August Friedrich Bernhardt^[4]. Między rokiem 1875, a 1879 firmę przejął jego syn Emil Bernhardt, który wcześniej odbył w Szwajcarii przeszkolenie w zawodzie hotelarskim^[4]. W 1880 Emil Bernhardt ożenił się z Luizą Müller, córką posiadacza ziemskiego z okolic Piły, która wniosła bardzo pokaźny posag. Prawdopodobnie część wiana żony przeznaczył na wzniesienie kamienicy przy ul. Gdańskiej 16, w którym siedzibę miała kawiarnia „Wiener Café”^[4].

W 1893 Emil Bernhardt zlecił wykonanie projektu hotelu z prawdziwego zdarzenia znanemu bydgoskiemu budowniczemu Józefowi Święcickiemu. Ten zaprojektował monumentalny, bogato dekorowany gmach, nad którym rozpościerała skrzydła ogromna rzeźba orła^[4]. Święcicki wzorował się na podobnych projektach w Berlinie i Monachium. Było to jego największe dotychczas dzieło architektoniczne. Podpis autora można znaleźć pomiędzy alegorycznymi głowami zdobiącymi fasadę, gdzie ukrył swój autoportret. Mógł to uczynić, gdyż rzeźby i sztukaterie pochodziły z jego własnej wytwórni.

Obiekt zbudowano w latach 1894–1896. Prace wykończeniowe we wnętrzach wykonywała firma znanego bydgoskiego przedsiębiorcy budowlanego Bruno Wiesego^[4]. Budynek stał się największym i najnowocześniejszym hotelem w Bydgoszczy, olśniewającym podróżnych bogactwem fasady i reprezentacyjnych wnętrz.

W przyziemiu gmachu znajdowała się restauracja hotelowa o wspartym na kolumnach sklepieniu, z boazerią i malowidłami w podłuczach oraz piwiarnia urządzona na wzór monachijski – z niszami do siedzenia i ściennymi malowidłami. Od początku w budynku zamontowano elektryczne oświetlenie, ogrzewanie parowe i hydrauliczną windę^[4]. Budynek łączył w sobie funkcje mieszkalne – zawierał 3 sześciopokojowe mieszkania o wysokim standardzie, hotelowe – pokoje gościnne oraz handlowo-usługowe – restaurację i sklepy. Komunikację między poszczególnymi częściami hotelu zapewniały 4 klatki schodowe oraz korytarze^[4].

W 1899 hotel został wydzierżawiony berlińskiemu hotelarzowi Rudolfowi Trillhose, zaś w 1920 po włączeniu Bydgoszczy do Polski sprzedany za 1,25 mln ówczesnych marek spółce „Majewicz i S-ka”^[4], zawiązanej przez hotelarza Majewicza i kupców Kosickich.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego w budynku hotelu przeprowadzono modernizację. Odnowiono i zmieniono wystrój pokoi gościnnych, przebudowano salę restauracyjną dodając antresolę, nową boazerię i zmieniając jej wyposażenie. Również stare instalacje i windę zastąpiono nowymi. Przeróbki te dokonane zostały w 1926 pod kierunkiem bydgoskiego architekta Teofila Biernackiego^[4]. W międzywojniu w salach „Kolumnowej” i „Malinowej” odbywały się bale, rauty, koncerty muzyki kameralnej i rozrywkowej. Dużym powodzeniem cieszyły się bale karnawałowe: prawników, lekarzy, dziennikarzy, artystów. Sala „Kolumnowa” słynęła z codziennych koncertów muzyki popularnej, granych przez bydgoskie orkiestry, zaś restauracja „Pod Orłem” należała do najlepszych w mieście pod względem wystroju, wykwintnych dań i napojów. W latach 30. XX w. spotykała się w nim elita „Klubu Kanciastego Stołu”, a wśród nich: działacze kultury, dziennikarze i bydgoscy twórcy, m.in.: Teodor Gajewski, Adam Grzymała-Siedlecki, Arnold Grossmann, Konrad Fiedler, Jan Piechocki, Marian Turwid, Eugeniusz Wasilewski, Henryk Kuminek, Stanisław Leśniewski^[5].

Podczas okupacji hitlerowskiej hotel został przemianowany na „Danziger Hof” i jego dyrektorem^[6] stał się Erich Blumm. W latach 1939–1945 dokonano przebudowy południowo-zachodniego narożnika budynku w związku z koniecznością poszerzenia ulicy Gdańskiej^[4]. Pomniejszono salę restauracyjną i utworzono w przyziemiu podcień – pasaż.

Po wkroczeniu do Bydgoszczy wojsk radzieckich budynek został początkowo przekazany dawnym właścicielom, którzy rozpoczęli działalność hotelową jako spółka jawna pod kierownictwem Stanisława Lipowicza. W październiku 1945 hotel upaństwowiono i przekazano w użytkowanie Towarzystwu Uniwersytetów Robotniczych. Po 1945 dokonano w budynku jeszcze kilku przeróbek, rozbierając między innymi attykę. W 1950 właścicielem hotelu „Pod Orłem” zostało Przedsiębiorstwo Państwowe „Orbis”^[7][4].

Od 1974 obiekt znajduje się w rejestrze zabytków. W 1987 rozpoczęto generalny remont budynku, dzięki któremu w 1993 otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za najlepiej odrestaurowany obiekt o charakterze użytkowym^[4].

Na początku lat 90. XX w. spadkobiercy rodziny Majewiczów i Kosickich zgłosili roszczenia reprywatyzacyjne, zasadne wobec niezgodnego z prawem odebrania hotelu spółce „Majewicz & Co” w 1945. Od 1 stycznia 1994 obiekt należał do Przedsiębiorstwa Hotelowego „Majewicz”, utworzonego przez osoby prywatne (51%), w tym spadkobierców przedwojennych właścicieli oraz „Orbis” S.A. (49%)^[8]. W 1995 hotelowi przyznano godło promocyjne „Teraz Polska”, a w 2003 znalazł się w pierwszej dwudziestce w rankingu hoteli najbardziej przyjaznych biznesmenom^[9].

W 2016 roku Grupa Kapitałowa Immobile w Bydgoszczy poprzez spółkę zależną Kuchet uzgodniła przejęcie obiektu od dotychczasowych właścicieli od 2017, za kwotę ponad 16 mln zł^[10]. Ostatecznie, w 2017 właścicielem została spółka Hotel Focus Premium Pod Orłem, należąca do Focus Hotels, której właścicielem jest Grupa Kapitałowa Immobile S.A.^[11]

Wśród gości hotelu znajdowały się takie postacie historyczne, jak Józef Piłsudski, Stanisław Wojciechowski, Józef Weyssenhoff czy Józef Haller^[3]. Do połowy 2017 r. z pomieszczeń hotelu korzystali bydgoscy rotarianie^[12].

20 stycznia 2020, w stulecie przyłączenia Bydgoszczy do Polski, na elewacji hotelu odsłonięto tablicę upamiętniającą Józefa Piłsudskiego^[13]. Również w 2020 przeprowadzono remont obiektu (m.in. odrestaurowano mieszczącą restaurację Salę Kolumnową), przebudowę kuchni oraz przywrócenie historycznego wejścia do restauracji hotelowej (noszącej od 2021 nazwę "Gdańska 14") bezpośrednio z ulicy w miejscu wcześniejszych pomieszczeń biura podróży^[14][15].

Architektura

Gmach wzniesiono w stylu eklektycznym, nawiązującym do form baroku rzymskiego^[3]. Wśród licznych elementów zdobiących fasadę wyróżnia się umieszczona w zwieńczeniu, dużych rozmiarów rzeźba przedstawiająca symbol hotelu – orła z rozpostartymi skrzydłami. Budynek posiada 5 kondygnacji i jest podpiwniczony. Składa się z korpusu głównego i dwóch skrzydeł: północnego i południowego^[16].

Fasada hotelu „Pod Orłem” jest 14-osiowa. Przeważają w niej elementy horyzontalne-boniowanie, fryzy, gzymsy, balkony, attyka. Elementy te są zrównoważone przez akcent wertykalny w postaci ujętej w dekoracyjne rzeźby i kolumny wnęki przebiegającej przez całą wysokość fasady, na osi głównego wejścia^[3]. Na wysokości I piętra znajduje się loggia z atlantami, po bokach, a na II piętrze dwie figury orłów. Okna III piętra zwieńczone są formą tympanonu z przedstawieniem głowy kobiecej na tle motywu solarnego. W narożniku południowo-zachodnim znajdują się na parterze pilastry hermowe z atlantami^[16].

We wnętrzach zachowały się elementy secesyjnego wyposażenia. Wisząca stalowa klatka schodowa ze złoconymi poręczami, kolorowe witraże, klamki i kute poręcze hallu nadają hotelowi reprezentacyjny wygląd^[3].

Hotel posiada kategorię czterogwiazdkową. W 2009 oferowano w nim 39 pokoi jedno- i 32 dwuosobowych oraz 4 luksusowe apartamenty. Znajduje się w nim restauracja „Kolumnowa” oraz 5 wielkofunkcyjnych sal, w których organizuje się bankiety, bale, konferencje i spotkania biznesowe^[17]. Do największych sal należą: Malinowa, Business Center i Rotariańska.

Galeria

• 

  Widok z zachodu

• 

  Widok z południa

• 

  Rzeźby i ornamenty na elewacji

• 

  Jeden z atlantów

• 

  Atlant

• 

  Głowa mężczyzny (prawdopodobnie o fizjonomii Józefa Święcickiego)

• 

  Orzeł

• 

  Portal podczas Święta Niepodległości

• 

  Hotel nocą

• 

  Figury Atlantów o zmierzchu

• 

  „Wędrowiec” przyglądający się elewacji budynku

• 

  Orzeł nocą

Zobacz też

• Kamienica Emila Bernhardta w Bydgoszczy
• Ulica Gdańska w Bydgoszczy
• Śródmieście (Bydgoszcz)

Przypisy

Bibliografia

• Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska, Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
• Jastrzebska-Puzowska Iwona: Hotel „Pod Orłem”, [w:] Kronika Bydgoska XIV 1992, Bydgoszcz 1993
• Parucka Krystyna: Zabytki Bydgoszczy – minikatalog, „Tifen” Krystyna Parucka, Bydgoszcz 2008, ISBN 978-83-927191-0-6.

Linki zewnętrzne

• Strona hotelu
• Opis budynku na portalu Józefa Święcickiego. swiecicki.bydgoszcz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-08)].
• Poznaj historię hotelu Pod Orłem