Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy

Hotel Pod Orłem
b. Hotel Adler (do 1919)
b. Danziger Hof (1939-1945)
Symbol zabytku nr rej. 90/A z 15 grudnia 1974[1]
Ilustracja
Widok od ul. Gdańskiej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Adres

ul. Gdańska 14

Typ budynku

hotel

Styl architektoniczny

eklektyzm, neobarok

Architekt

Józef Święcicki

Inwestor

Emil Bernhardt

Kondygnacje

5

Rozpoczęcie budowy

1893

Ukończenie budowy

1896

Ważniejsze przebudowy

1926, 1939-1945, 1987

Pierwszy właściciel

Emil Bernhardt

Kolejni właściciele

Grupa Kapitałowa Immobile

Obecny właściciel

Focus Hotels S.A.[2]

Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Hotel Pod Orłemb. ''Hotel Adler'' (do 1919)b. ''Danziger Hof'' (1939-1945)”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Ziemia53°07′33″N 18°00′12″E/53,125833 18,003333
Strona internetowa
Budynek hotelu przed 1893 r.
Przykład wystroju budynku – atlanci
Bdg Gdanska14 noc 6 07-2013.jpg

Hotel Pod Orłem – zabytkowy budynek hotelowy w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 14.

Położenie

Budynek stoi we wschodniej pierzei ul. Gdańskiej, przy skrzyżowaniu z ul. Dworcową. Obiekt posiada rzut litery „U” o nieregularnych i nierównych ramionach (jedno pod kątem ostrym). Od zachodu zamknięty jest ul. Gdańską, od południa ul. Parkową, od wschodu granicą parku Kazimierza Wielkiego, a od północy ścianą szczytową kamienicy nr 16 przy ul. Gdańskiej.

Historia

Hotel „Pod Orłem” jest jednym z pierwszych hoteli wzniesionych na Przedmieściu Gdańskim[3]. Już na początku XIX w. znajdował się tutaj zajazd należący do rodziny Gliszczyńskich. W 1822 stolarz Gliszczyński wzniósł obok starego zajazdu nowy budynek nazwany Hotelem „Pod Orłem” (niem. Gasthof zum Adler).

Około 1850 budynek wraz z parcelą kupił piekarz August Friedrich Bernhardt[4]. Między rokiem 1875, a 1879 firmę przejął jego syn Emil Bernhardt, który wcześniej odbył w Szwajcarii przeszkolenie w zawodzie hotelarskim[4]. W 1880 Emil Bernhardt ożenił się z Luizą Müller, córką posiadacza ziemskiego z okolic Piły, która wniosła bardzo pokaźny posag. Prawdopodobnie część wiana żony przeznaczył na wzniesienie kamienicy przy ul. Gdańskiej 16, w którym siedzibę miała kawiarnia „Wiener Café”[4].

W 1893 Emil Bernhardt zlecił wykonanie projektu hotelu z prawdziwego zdarzenia znanemu bydgoskiemu budowniczemu Józefowi Święcickiemu. Ten zaprojektował monumentalny, bogato dekorowany gmach, nad którym rozpościerała skrzydła ogromna rzeźba orła[4]. Święcicki wzorował się na podobnych projektach w Berlinie i Monachium. Było to jego największe dotychczas dzieło architektoniczne. Podpis autora można znaleźć pomiędzy alegorycznymi głowami zdobiącymi fasadę, gdzie ukrył swój autoportret. Mógł to uczynić, gdyż rzeźby i sztukaterie pochodziły z jego własnej wytwórni.

Obiekt zbudowano w latach 1894–1896. Prace wykończeniowe we wnętrzach wykonywała firma znanego bydgoskiego przedsiębiorcy budowlanego Bruno Wiesego[4]. Budynek stał się największym i najnowocześniejszym hotelem w Bydgoszczy, olśniewającym podróżnych bogactwem fasady i reprezentacyjnych wnętrz.

W przyziemiu gmachu znajdowała się restauracja hotelowa o wspartym na kolumnach sklepieniu, z boazerią i malowidłami w podłuczach oraz piwiarnia urządzona na wzór monachijski – z niszami do siedzenia i ściennymi malowidłami. Od początku w budynku zamontowano elektryczne oświetlenie, ogrzewanie parowe i hydrauliczną windę[4]. Budynek łączył w sobie funkcje mieszkalne – zawierał 3 sześciopokojowe mieszkania o wysokim standardzie, hotelowe – pokoje gościnne oraz handlowo-usługowe – restaurację i sklepy. Komunikację między poszczególnymi częściami hotelu zapewniały 4 klatki schodowe oraz korytarze[4].

W 1899 hotel został wydzierżawiony berlińskiemu hotelarzowi Rudolfowi Trillhose, zaś w 1920 po włączeniu Bydgoszczy do Polski sprzedany za 1,25 mln ówczesnych marek spółce „Majewicz i S-ka”[4], zawiązanej przez hotelarza Majewicza i kupców Kosickich.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego w budynku hotelu przeprowadzono modernizację. Odnowiono i zmieniono wystrój pokoi gościnnych, przebudowano salę restauracyjną dodając antresolę, nową boazerię i zmieniając jej wyposażenie. Również stare instalacje i windę zastąpiono nowymi. Przeróbki te dokonane zostały w 1926 pod kierunkiem bydgoskiego architekta Teofila Biernackiego[4]. W międzywojniu w salach „Kolumnowej” i „Malinowej” odbywały się bale, rauty, koncerty muzyki kameralnej i rozrywkowej. Dużym powodzeniem cieszyły się bale karnawałowe: prawników, lekarzy, dziennikarzy, artystów. Sala „Kolumnowa” słynęła z codziennych koncertów muzyki popularnej, granych przez bydgoskie orkiestry, zaś restauracja „Pod Orłem” należała do najlepszych w mieście pod względem wystroju, wykwintnych dań i napojów. W latach 30. XX w. spotykała się w nim elita „Klubu Kanciastego Stołu”, a wśród nich: działacze kultury, dziennikarze i bydgoscy twórcy, m.in.: Teodor Gajewski, Adam Grzymała-Siedlecki, Arnold Grossmann, Konrad Fiedler, Jan Piechocki, Marian Turwid, Eugeniusz Wasilewski, Henryk Kuminek, Stanisław Leśniewski[5].

Podczas okupacji hitlerowskiej hotel został przemianowany na „Danziger Hof” i jego dyrektorem[6] stał się Erich Blumm. W latach 1939–1945 dokonano przebudowy południowo-zachodniego narożnika budynku w związku z koniecznością poszerzenia ulicy Gdańskiej[4]. Pomniejszono salę restauracyjną i utworzono w przyziemiu podcień – pasaż.

Po wkroczeniu do Bydgoszczy wojsk radzieckich budynek został początkowo przekazany dawnym właścicielom, którzy rozpoczęli działalność hotelową jako spółka jawna pod kierownictwem Stanisława Lipowicza. W październiku 1945 hotel upaństwowiono i przekazano w użytkowanie Towarzystwu Uniwersytetów Robotniczych. Po 1945 dokonano w budynku jeszcze kilku przeróbek, rozbierając między innymi attykę. W 1950 właścicielem hotelu „Pod Orłem” zostało Przedsiębiorstwo Państwowe „Orbis[7][4].

Od 1974 obiekt znajduje się w rejestrze zabytków. W 1987 rozpoczęto generalny remont budynku, dzięki któremu w 1993 otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za najlepiej odrestaurowany obiekt o charakterze użytkowym[4].

Na początku lat 90. XX w. spadkobiercy rodziny Majewiczów i Kosickich zgłosili roszczenia reprywatyzacyjne, zasadne wobec niezgodnego z prawem odebrania hotelu spółce „Majewicz & Co” w 1945. Od 1 stycznia 1994 obiekt należał do Przedsiębiorstwa Hotelowego „Majewicz”, utworzonego przez osoby prywatne (51%), w tym spadkobierców przedwojennych właścicieli oraz „Orbis” S.A. (49%)[8]. W 1995 hotelowi przyznano godło promocyjne „Teraz Polska”, a w 2003 znalazł się w pierwszej dwudziestce w rankingu hoteli najbardziej przyjaznych biznesmenom[9].

W 2016 roku Grupa Kapitałowa Immobile w Bydgoszczy poprzez spółkę zależną Kuchet uzgodniła przejęcie obiektu od dotychczasowych właścicieli od 2017, za kwotę ponad 16 mln zł[10]. Ostatecznie, w 2017 właścicielem została spółka Hotel Focus Premium Pod Orłem, należąca do Focus Hotels, której właścicielem jest Grupa Kapitałowa Immobile S.A.[11]

Wśród gości hotelu znajdowały się takie postacie historyczne, jak Józef Piłsudski, Stanisław Wojciechowski, Józef Weyssenhoff czy Józef Haller[3]. Do połowy 2017 r. z pomieszczeń hotelu korzystali bydgoscy rotarianie[12].

20 stycznia 2020, w stulecie przyłączenia Bydgoszczy do Polski, na elewacji hotelu odsłonięto tablicę upamiętniającą Józefa Piłsudskiego[13]. Również w 2020 przeprowadzono remont obiektu (m.in. odrestaurowano mieszczącą restaurację Salę Kolumnową), przebudowę kuchni oraz przywrócenie historycznego wejścia do restauracji hotelowej (noszącej od 2021 nazwę "Gdańska 14") bezpośrednio z ulicy w miejscu wcześniejszych pomieszczeń biura podróży[14][15].

Architektura

Gmach wzniesiono w stylu eklektycznym, nawiązującym do form baroku rzymskiego[3]. Wśród licznych elementów zdobiących fasadę wyróżnia się umieszczona w zwieńczeniu, dużych rozmiarów rzeźba przedstawiająca symbol hotelu – orła z rozpostartymi skrzydłami. Budynek posiada 5 kondygnacji i jest podpiwniczony. Składa się z korpusu głównego i dwóch skrzydeł: północnego i południowego[16].

Fasada hotelu „Pod Orłem” jest 14-osiowa. Przeważają w niej elementy horyzontalne-boniowanie, fryzy, gzymsy, balkony, attyka. Elementy te są zrównoważone przez akcent wertykalny w postaci ujętej w dekoracyjne rzeźby i kolumny wnęki przebiegającej przez całą wysokość fasady, na osi głównego wejścia[3]. Na wysokości I piętra znajduje się loggia z atlantami, po bokach, a na II piętrze dwie figury orłów. Okna III piętra zwieńczone są formą tympanonu z przedstawieniem głowy kobiecej na tle motywu solarnego. W narożniku południowo-zachodnim znajdują się na parterze pilastry hermowe z atlantami[16].

We wnętrzach zachowały się elementy secesyjnego wyposażenia. Wisząca stalowa klatka schodowa ze złoconymi poręczami, kolorowe witraże, klamki i kute poręcze hallu nadają hotelowi reprezentacyjny wygląd[3].

Hotel posiada kategorię czterogwiazdkową. W 2009 oferowano w nim 39 pokoi jedno- i 32 dwuosobowych oraz 4 luksusowe apartamenty. Znajduje się w nim restauracja „Kolumnowa” oraz 5 wielkofunkcyjnych sal, w których organizuje się bankiety, bale, konferencje i spotkania biznesowe[17]. Do największych sal należą: Malinowa, Business Center i Rotariańska.

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2014-03-01].
  2. Wyborcza.pl, bydgoszcz.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-23].
  3. a b c d e Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003.
  4. a b c d e f g h i j k l Jastrzebska-Puzowska Iwona: Hotel „Pod Orłem”, [w:] Kronika Bydgoska XIV 1992, Bydgoszcz 1993.
  5. Pruss Zdzisław, Weber Alicja, Kuczma Rajmund: Bydgoski leksykon muzyczny. Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne. Bydgoszcz 2004, s. 212.
  6. Prawdopodobnie na zasadzie zarządu komisarycznego.
  7. M.P. z 1950 r. nr 89, poz. 1118.
  8. Romeyko-Baciarelli Krystyna: Dusza hotelu, [w:] Kalendarz Bydgoski 2002.
  9. Ranking opracowany przez Businessman Magazine 2003; spośród 1500 hoteli w kraju wybrano 20 najbardziej przyjaznych biznesmenom.
  10. 200 lat hotelu Pod Orłem. Historia symbolu Bydgoszczy.
  11. Bydgoski hotel Pod Orłem się zmienia.
  12. Express Bydgoski, 30 czerwca 2017.
  13. Ojcowie Niepodległości mają swoje tablice w Bydgoszczy.
  14. Remont w hotelu Pod Orłem. Czeka go duża przebudowa.
  15. W bydgoskim hotelu Pod Orłem szykują się duże zmiany. Powstaje nowe wejście do restauracji.
  16. a b Parucka Krystyna: Zabytki Bydgoszczy – minikatalog, „Tifen” Krystyna Parucka Bydgoszcz 2008, ISBN 978-83-927191-0-6.
  17. Tradycja zobowiązuje, [w:] Kalendarz Bydgoski 2009.

Bibliografia

  • Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska, Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
  • Jastrzebska-Puzowska Iwona: Hotel „Pod Orłem”, [w:] Kronika Bydgoska XIV 1992, Bydgoszcz 1993
  • Parucka Krystyna: Zabytki Bydgoszczy – minikatalog, „Tifen” Krystyna Parucka, Bydgoszcz 2008, ISBN 978-83-927191-0-6.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Bydgoszcz location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Bydgoszczy, Polska
Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Plac Wolności 1 pionowe 4.jpg
Kamienica neobarokowa Plac Wolności 1 w Bydgoszczy
Hotel Pod Orłem pionowe.jpg
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy
Hotel Pod Orłem atlanci zmierzch.jpg
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy
Bdg Gdanska14 noc 6 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 14 (zbud. 1896, Józef Święcicki)
Bdg hotel Pod Orlem 23 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 14 (zbud. 1896, Józef Święcicki); na zdj. detale architektoniczne budynku
Bdg Gdanska14 noc 2 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 14 (zbud. 1896, Józef Święcicki)
Bdg hotel Pod Orlem 25 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 14 (zbud. 1896, Józef Święcicki)
Bdg hotel Pod Orlem 9 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 14 (zbud. 1896, Józef Święcicki); na zdj. detale architektoniczne budynku
Hotel Pod Orłem Bydg 11-11-2012a.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy
Bdg hotel Pod Orlem 7 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 14 (zbud. 1896, Józef Święcicki); na zdj. detale architektoniczne budynku
Bdg hotel Pod Orlem 5 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 14 (zbud. 1896, Józef Święcicki)
Bdg hotel Pod Orlem 14 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 14 (zbud. 1896, Józef Święcicki); na zdj. kamienny orzeł na dachu budynku
Bdg Pod Orlem J Święcicki 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 14 (zbud. 1896, Józef Święcicki); na zdj. detal architektoniczny, prawdopodobnie głowa o rysach budowniczego budynku Józefa Święcickiego
Hotel Pod Orłem rzeźby.jpg
Rzeźby na budynku hotelu Pod Orłem w Bydgoszczy
Bdg hotel PodOrlem noc6 12-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 14 (zbud. 1896, Józef Święcicki)
Reklama Hotelu Pod Orłem z Muz Okręogowego.jpg
Reklama hotelu "Zum Adler" (późniejszy "Pod Orłem") w Bydgoszczy