Koalicja PC-ZChN-PSL-PL-PChD

Jan Olszewski premier z ramienia PC
Gabriel Janowski – lider PSL-PL
Antoni Macierewicz polityk ZCHN

Koalicja PC-ZChN-PSL-PL-PChD – centroprawicowa koalicja rządowa powstała po pierwszych w pełni wolnych wyborach parlamentarnych z dnia 27 października 1991.

Funkcjonowanie koalicji

Prezydent Lech Wałęsa desygnował Jana Olszewskiego na premiera już 5 grudnia 1991, gdy nie powiodła się misja kandydata prezydenckiego Bronisława Geremka, ani próba pozostawienia na stanowisku urzędującego premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego. Sejm wybrał Jana Olszewskiego na premiera w dniu 6 grudnia 1991. Niemożność zbudowania trwałej koalicji programowej zniechęciła także Olszewskiego, który w połowie grudnia złożył rezygnację z utworzenia rządu, której Sejm jednak nie przyjął. Olszewskiego uratowało PSL (w zamian za obietnicę kilku stanowisk wiceministrów[1], któremu po głosowaniu demonstracyjnie podziękował Jarosław Kaczyński[2]. W końcu 23 grudnia 1991, po drugiej turze długich negocjacji, dzięki poparciu „Solidarności” i PSL[3], udało się stworzyć gabinet koalicyjny, w którym zasiadali przedstawiciele zaledwie 4 partii (PC – 4, ZChN – 3, PSL-PL – 2 i PChD – 1), które łącznie dysponowały w Sejmie zaledwie 114 głosami[4]. Czynnikiem, który dodatkowo osłabiał rząd, był narastający konflikt między premierem a Jarosławem Kaczyńskim – szefem partii, która miała w rządzie najwięcej ministrów. Przyczyną konfliktu były głównie sprawy personalne i wzajemny brak zaufania[5]. Rząd Jana Olszewskiego nie dysponował trwałą większością parlamentarną. Nie powiodły się próby rozszerzenia jego zaplecza najpierw o Unię Demokratyczną, Kongres Liberalno-Demokratyczny i Polski Program Gospodarczy, a potem o Konfederację Polski Niepodległej. 24 maja 1992 r. Rada Unii Demokratycznej podjęła uchwałę wzywającą rząd Olszewskiego do ustąpienia[6]. 26 maja 1992 prezydent Wałęsa przesłał do marszałka Sejmu formalne pismo informując o utracie zaufania do rządu i o cofnięciu swojego poparcia[7]. 27 maja 1992 prezydium klubu parlamentarnego UD a następnie rada koalicyjna „trójki” (UD, KLD, PPG) podjęły decyzję o zgłoszeniu w Sejmie wniosku o wotum nieufności wobec rządu. 28 maja 1992 Sejm na wniosek posła Janusza Korwin-Mikke przyjął głosami KPN, PC, ZChN, „Solidarności” PL, PChD i UPR, przy bojkocie głosowania przez UD i KLD) uchwałę zobowiązującą ministra spraw wewnętrznych „do podania do dnia 6 czerwca 1992 pełnej informacji na temat urzędników państwowych od szczebla wojewody wzwyż, a także senatorów, posłów (...), będących współpracownikami Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w latach 1945-1990”[8]. Uchwała pomijała współpracowników WSI[9]. 29 maja 1992 przedstawiciel Unii Demokratycznej Jan Rokita złożył w imieniu 65 posłów z UD, KLD i PPG wniosek o wotum nieufności dla rządu Olszewskiego. 2 czerwca 1992 w trakcie ostatecznej rozmów na temat poszerzenie koalicji z KPN minister Macierewicz spotkał się z wicemarszałkiem Sejmu Dariuszem Wójcikiem z KPN i poinformował go o tym, że nazwisko przywódcy KPN – Leszka Moczulskiego znajdzie się na liście, którą dwa dni później przekaże Sejmowi. Rozmowy z KPN zakończyły się fiaskiem[10]. Gabinet został odwołany przez Sejm w nocnym głosowaniu po północy 5 czerwca 1992 (noc teczek), kilkanaście godzin po wykonaniu przez ministra spraw wewnętrznych Antoniego Macierewicza uchwały Sejmu o ujawnieniu tajnych współpracowników Służby Bezpieczeństwa (tzw. lista Macierewicza), na której znalazło się 3 ministrów i 8 wiceministrów rządu Olszewskiego[11]. Premier, popierając decyzję Macierewicza, zaproponował w porozumieniu z I Prezesem Sądu Najwyższego Adamem Strzemboszem powołanie niezależnej komisji dla oceny prawdziwości przedstawionych materiałów. Sejm nie zdążył jednak rozpatrzyć tego wniosku[8]. Na przyspieszenie rozpatrywania wniosku o dymisję rządu wpłynął prezydent Lech Wałęsa, który złożył 4 czerwca 1992 własny wniosek o odwołanie premiera[12]. Dzień po odwołaniu rządu Olszewskiego prezydent Lech Wałęsa desygnował na szefa rządu prezesa PSL Waldemara Pawlaka, którego Sejm wybrał na nowego premiera[13].

Skład rządu

Przypisy

  1. ↑ Jednaka 2004 ↓, s. 145.
  2. ↑ Dudek 2002 ↓, s. 192.
  3. ↑ Dudek 2002 ↓, s. 235.
  4. ↑ Dudek 2002 ↓, s. 236.
  5. ↑ Dudek 2002 ↓, s. 237-238.
  6. ↑ Kuczyński 2010 ↓, s. 164.
  7. ↑ Dudek 2013 ↓, s. 212.
  8. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 215.
  9. ↑ Cenckiewicz 2010 ↓, s. 401.
  10. ↑ Dudek 2013 ↓, s. 217.
  11. ↑ Dudek 2013 ↓, s. 220.
  12. ↑ Dudek 2013 ↓, s. 219.
  13. ↑ Dudek 2013 ↓, s. 228.

Bibliografia

  • Antoni Dudek: Pierwsze lata III Rzeczypospolitej „1989-2001”. ISBN 83-86225-64-5.
  • Antoni Dudek: Historia Polityczna Polski 1989-2012. Kraków: ZNAK, 2013. ISBN 978-83-240-2130-7.
  • Waldemar Kuczyński: Solidarność u władzy. Dziennik 1989–1993. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności, 2010. ISBN 978-83-929813-9-8. ,
  • Sławomir Cenckiewicz: Długie ramię Moskwy Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991. Poznań: Zysk i Spółka, 2010, s. 401. ISBN 978-83-7506-875-7.
  • Wiesława Jednaka: Gabinety koalicyjne w III RP. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004, s. 145. ISBN 83-229-2484-4.
Koalicje rządowe w Polsce
II RP (1918–1939)
PRL (1952–1989)
III RP (od 1989)

Media użyte na tej stronie

0.2014 Antoni Macierewicz.JPG
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 3.0
02014 Antoni Macierewicz