Zalewajka

Zalewajka pomorska

Zalewajka – tradycyjna zupa wiejska, której podstawę stanowią pokrojone w kostkę i ugotowane ziemniaki, zalane (stąd nazwa) przygotowanym osobno czystym żurem z zakwasu chlebowego.

Pochodzenie

Zupa wywodzi się z centralnej Polski. Pierwsze wzmianki pochodzą z XIX wieku z Łodzi i Radomska. Podstawowym składnikiem diety tych regionów były ziemniaki i zbiory leśne. Z tego powodu ziemniaki były bazą wielu potraw (podawano je w różnej postaci i z różnymi dodatkami). Dzięki swej prostocie zalewajka rozpowszechniła się w Kielcach, skąd na przełomie XIX i XX wieku wraz z migrującą ludnością pojawiła się w Zagłębiu Dąbrowskim. W województwie podkarpackim jej źródeł dopatruje się w okolicach Krzeszowa^[1].

Zalewajki regionalne

Zalewajka – przepis w książce „Przepisy dawne i nowe”, 1933

Z czasem powstało kilka odmian zupy. Kilka z nich doczekało się wpisu na Listę produktów tradycyjnych. Sposób przygotowania jest niezmienny, różnicą są składniki.

Ziemniaki gotuje się z przyprawami, a po ugotowaniu nie odlewa się z nich wody. Następnym krokiem jest dodanie pozostałych składników i dalsze gotowanie. Czas przygotowania to około 45 minut. Często podawana jest z chlebem.

Radomszczańska zalewajka (woj. łódzkie)

Wpisana na listę produktów tradycyjnych 21 grudnia 2009.

skład:

• woda
• ziemniaki
• żur
• słonina (wytopiona ze skwarkami)
• cebula
• czosnek
• śmietana
• liście laurowe
• ziele angielskie
• sól, pieprz
• grzyby (najlepiej gąski zielonki, tzw. zieleniatki)

Zalewajka z zasmażką (woj. łódzkie)

Wpisana na listę produktów tradycyjnych 22 stycznia 2008.

skład:

• woda
• ziemniaki
• żur (mąka żytnia – razowa lub żubrowiny, ew. mąka pszenna, skórka od chleba, cebula, woda)
• wędzony boczek lub kiełbasa
• marchewka
• przesmażona cebula
• czosnek
• liście laurowe (opcjonalnie)
• sól, pieprz
• suszone grzyby (opcjonalnie)
• mąka ze śmietaną lub maślanka (do zaprawienia, opcjonalnie)
• zasmażka lub skwarki ze świeżej słoniny

Zalewajka świętokrzyska (woj. świętokrzyskie)

Wpisana na listę produktów tradycyjnych 6 września 2006.

skład:

• woda
• ziemniaki
• żur
• boczek wędzony lub kiełbasa
• cebula
• czosnek
• liście laurowe
• ziele angielskie
• sól, pieprz
• śmietana
• słonina (skwarki)

Zobacz też

• barszcz biały z kiszonej kapusty
• goły
• pazibroda
• pyrka

Przypisy

Bibliografia

• Zalewajka. W: Lista produktów tradycyjnych (woj. podkarpackie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [dostęp 2022-03-16].
• Zalewajka świętokrzyska. W: Lista produktów tradycyjnych (woj. świętokrzyskie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [dostęp 2022-03-16].
• Radomszczańska zalewajka. W: Lista produktów tradycyjnych (woj. łódzkie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [dostęp 2022-03-16].
• Zalewajka z zasmażką. W: Lista produktów tradycyjnych (woj. łódzkie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [dostęp 2022-03-16].

Linki zewnętrzne

• Ogólnopolski Festiwal Zalewajki (Radomsko)
• Świętokrzyskie Święto Zalewajki
• Zagłębiowska Zalewajka