Kalendarz aztecki

Ten artykuł od 2012-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Aztekowie używali dwóch kalendarzy. Jeden z nich – kalendarz słoneczny (Xiuhpohualli), składał się z 365 dni podzielonych na 18 miesięcy po 20 dni oraz dodatkowych 5 dni – Nemotemi (bez imienia, numerowane od 0 do 4). Dni dodatkowe przynosiły nieszczęścia. Każdy miesiąc miał nazwę związaną z rolnictwem, rozwojem roślinności, pracami polowymi. Kolejne dni były ponumerowane od 0 do 19. Według tego kalendarza obchodzono coroczne święta, składano ofiary.

Podział roku słonecznego według azteckiego kalendarza słonecznego (Xiuhpohualli)

Kalendarz wróżbiarski

Drugi kalendarz używany przez Azteków to kalendarz wróżbiarski (Tonalpohualli). Według niego przepowiadano np. przyszłość narodzonego w danym dniu człowieka, decydowano o najlepszym dniu do rozpoczęcia konkretnych przedsięwzięć itp. Kalendarz ten składał się z 260 dni (Tonalli) podzielonych na tygodnie. Każdy tydzień (Trecenas) miał 13, oznaczonych kolejnymi cyframi dni. Nazwy dni określane były 20, cyklicznie powtarzającymi się symbolicznymi nazwami. Kolejny tydzień rozpoczynał dzień o przypadającej jemu nazwie z 20 dniowego cyklu. Dwadzieścia symboli nazywano: mazatl (jeleń), acatl (trzcina), xochitl (kwiat), mizquiztli (śmierć), quiahuitl (deszcz), malinalli (trawa), coatl (wąż), tecpatl (nóż krzemienny), ozomahtli (małpa), cuitzpallin (jaszczurka), ollin (trzęsienie ziemi), itzcuintli (pies), calli (dom), cozcacuauhtli (sęp), atl (woda), ehecatl (wiatr), cuauhtli (orzeł), tochtli (królik), cipactli (krokodyl), ocelotl (jaguar). Dwudziestodniowe cykle podporządkowane były wpływom czterech stron świata.

Kamień Słońca nazywany kalendarzem azteckim

Jednym z najważniejszych zabytków związanych z aztecką rachubą czasu jest tzw. Kamień Słońca (Piedra del Sol), kamienny dysk nazywany kalendarzem azteckim. Kamień pochodzi z XV wieku, został znaleziony w 1790 r. Płaskorzeźba na jego powierzchni interpretowana jest jako mit o Słońcach związany ze stworzeniem świata.

Boscy opiekunowie poszczególnych dni (Tonalli) miesiąca według kalendarza wróżbiarskiego (Tonalpohualli)

Dzień miesiąca	Symbol (znak)	Znaczenie	Boski patron
Cipactli		Krokodyl	Tonacatecuhtli
Ehécatl		Wiatr	Quetzalcoatl
Calli		Dom	Tepeyollotl
Cuetzpalin		Jaszczurka	Huehuecoyotl
Coatl		Wąż	Chalchiuhtlicue
Miquiztli		Śmierć	Tecciztecatl
Mázatl		Jeleń	Tlaloc
Tochtli		Królik	Mayahuel
Atl		Woda	Xiuhtecuhtli
Itzcuintli		Pies	Mictlantecuhtli
Ozomahtli		Małpa	Xochipilli
Malinalli		Trawa	Patecatl
Ácatl		Trzcina	Tezcatlipoca
Océlotl		Jaguar	Tlazolteotl
Cuauhtli		Orzeł	Xipe Totec
Cozcacuauhtli		Sęp	Itzpapalotl
Ollin		Trzęsienie ziemi	Xolotl
Técpatl		Nóż krzemienny	Chalchihuihtotolin
Quiáhuitl		Deszcz	Tonatiuh
Xochitl		Kwiat	Xochiquetzal

Moment zrównania obu kalendarzy

Dla wierzeń azteckich najważniejszy był moment zrównania się obu kalendarzy, który przypadał co 52 lata. Był to moment wielkiej uroczystości, czas decydujący o dalszym istnieniu świata. (Koniec każdej z poprzednich epok następował właśnie w chwili zrównania się kalendarzy). Uroczystości nazywały się toxiuh molpilia – zawiązują się nasze lata. Ludzie pozbywali się starych wizerunków bóstw i kamieni z palenisk – wrzucano je do wody. Wygaszano wszystkie ognie i paleniska. Ciężarne kobiety zamykano w spichlerzach, aby nie zamieniły się w krwiożercze bestie. Małym dzieciom nie pozwalano zasnąć, aby nie zamieniły się w myszy. Tej nocy nikt nie mógł zasnąć, kapłani mieli obowiązek odczytać z układu planet i gwiazd losy świata. Główne obrzędy odbywały się na górze Huixachtlan, położonej w rejonie miast Ixtapalapan i Colhuacan, na wschodnim brzegu jeziora Texcoco. Gdy Plejady przekroczyły zenit i już wiadomo było, że świat będzie istniał, należało rozpalić nowy ogień i ofiarować Słońcu życie ludzkie. W trakcie tej uroczystości za pomocą drewnianego świdra rozpalano ogień na piersi jeńca pochodzącego ze szlachetnego rodu. Gdy ogień płonął rozcinano jego pierś, serce składano w ofierze bogu a ogień „karmiono” ciałem. Posłańcy roznosili nowo rozpalony ogień do wszystkich miast. W Tenochtitlánie najpierw rozpalano od niego ogień w świątyni Huitzilopochtli, stamtąd kapłani zabierali go do wszystkich świątyń we wszystkich dzielnicach miasta, a ludność zanosiła go do swych domów. W ten sposób świat był, zdaniem Azteków, ocalony na następny okres 52 lat. Wszyscy ludzie nacinali płatki swych uszu aby świat mógł trwać dalej^[1].

Zobacz też

• Wierzenia Azteków
• Kalendarz Majów

Przypisy

Bibliografia

• JustynaJ. Olko JustynaJ., Meksyk przed konkwistą, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2010, ISBN 978-83-06-03237-6, OCLC 751516689 .

Linki zewnętrzne

• Przelicznik dat według kalendarza azteckiego. azteccalendar.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-05-05)].