S-400 Triumf

S-400 Triumf
Ilustracja
Informacje podstawowe
Inne nazwy

S-300PMU3, SA-21A (Growler A), SA-21B (Growler B)

Faza

terminalna

Państwo

 Rosja

Producent

Ałmaz-Antiej / Fakel

Pocisk
Pocisk

• 48N6DM
• 9M96, 9M96E
• 9M96E2
• 40N6

Napęd
Liczba stopni napędu

jednostopniowy na paliwo stałe

Głowica
Naprowadzanie

Komendowe + samonaprowadzanie radarem aktywnym

System
Radar

• wykrywania: 64N6E2
• naprowadzania: Kod NATO Grave Stone

S-400 Triumf (ros. C-400 Триумф) – rosyjski system rakietowy czwartej generacji typu ziemia-powietrze, opracowany przez Centralne Biuro Konstrukcyjne Ałmaz-Antiej, stanowiący wersję rozwojową systemu S-300PMU (Kod NATO: SA-10C). Początkowo był znany jako S-300PMU3 później przemianowany na S-400 (Kod NATO: SA-21 Growler[1]).

S-400 w porównaniu z pozostałymi systemami z rodziny S-300 ma znacznie większe możliwości. Według źródeł rosyjskich S-400 może jednocześnie namierzać i naprowadzać rakiety na sześć celów znajdujących się w odległości nawet 400 km. Zdaniem zachodnioeuropejskich ekspertów system S-400 i modele poprzedzające nie są zdolne do pokonania bariery narzuconej przez zjawisko horyzontu radiolokacyjnego[2]. Zdaniem źródeł rosyjskich S-400 ma być też zdolny zwalczać cele powietrzne, tj. samoloty, pociski manewrujące i rakietowe pociski balistyczne o zasięgu 3500 km, poruszające się z prędkością do 4,8 km/s. Co jednak także podawane jest przez nierosyjskich ekspertów w wątpliwość, przynajmniej w odniesieniu do większości znanych z fotografii zestawów, przekazanych już na uzbrojenie wojsk[3]. System S-400 ma cechować się zwiększoną skutecznością w zwalczaniu samolotów o niskiej SPO[4][5].

Rozwój

Pod koniec lat 70. XX wieku przyjęto w ZSRR na uzbrojenie nowoczesny system przeciwlotniczy S-300P, charakteryzujący się wykorzystaniem po raz pierwszy w ZSRR rakiet odpalanych pionowo z pojemników startowych. Obok rozwoju tego systemu, na początku lat 80. podjęto już w biurze konstrukcyjnym Ałmaz prace nad systemem nowej generacji[6]. Wymagania taktyczne sformułowano w 1986 roku i wtedy też pojawiło się oznaczenie S-400[6]. Zakładano zwiększenie zasięgu aż do 300–400 km oraz liczby zwalczanych równocześnie celów[7]. Nowy system miał jednak zachować pokrewieństwo z rodziną S-300P, w tym zunifikowane miały być wyrzutnie i zachowana możliwość odpalania starszych pocisków[7].

Budowa S-400 rozpoczęła się w późnych latach 90 XX w. System został oficjalnie zapowiedziany w styczniu 1999 roku. 12 lutego przeprowadzono pierwsze testy, które zakończyły się powodzeniem. Początkowo S-400 był testowany z wykorzystaniem rakiet używanych przez S-300, jednak z powodu niewiele lepszych osiągów od swoich poprzedników zdecydowano się na opracowanie nowego typu rakiet. S-400 otrzymał cztery nowe typy rakiet, 9M96E i 9M96E2 o zasięgu odpowiednio 40 i 120 km oraz rakiety dalekiego zasięgu 48N6E3/48N6DM i 40N6 zdolną niszczyć cele w odległości 400 km. Ostatnim etapem było zintegrowanie systemu z nowym trójwymiarowym radarem fazowym Grave Stone[8]. W lutym 2004 roku S-400 zakończył fazę testów i jest gotów do produkcji.

28 kwietnia 2007 roku system S-400 został formalnie przyjęty na uzbrojenie rosyjskich sił zbrojnych[9].

Rakiety

S-400 może korzystać z czterech nowych typów rakiet (48N6E3, 40N6, 9M96E, 9M96E2), a także z rakiet używanych przez jego poprzednika S-300PMU2 Faworit (48N6E, 48N6E2). W rezultacie S-400 może być uzbrojony w zestaw różnych rakiet, co zapewnia dużą uniwersalność oraz umożliwia dostosowanie do danego zagrożenia.

  • 48N6E3/48N6DM – pierwsza z nowych rakiet dalekiego zasięgu dla systemu S-400, będąca wersją rozwojową 48N6E2, o zasięgu 240 km.
  • 40N6 – rakieta dalekiego zasięgu, mogąca zwalczać cele powietrzne na odległość 400 km[10]. Rakieta ta ma min. za zadanie niszczenie samolotów kontroli i wczesnego ostrzegania AWACS, JSTARS.
  • 9M96E, 9M96E2 – jednostopniowe rakiety o zasięgu odpowiednio 40 i 120 km, przeznaczone do zwalczania samolotów oraz wszelkiego typu broni lotniczej. Są lżejsze i mniejsze od odpowiedników używanych przez inne systemy S-300. Prawdopodobieństwo trafienia ma wynosić 0,9 dla samolotów załogowych i 0,8 dla bezzałogowych. Rakieta może manewrować przy przeciążeniach sięgających 20 G i wysokościach do 35 km[8].

Użytkownicy i wprowadzenie do sprzedaży

Aktualnie Rosja posiada 7 pułków uzbrojonych w systemy S-400. Do 2020 roku Rosjanie planują mieć na uzbrojeniu 12 pułków (każdy z nich składa się z trzech dywizjonów, który każdy z kolei składa się z 8 wyrzutni)[10], choć według wcześniejszych doniesień Władimir Putin deklarował, że siły zbrojne Rosji otrzymają kompletne uzbrojenie dla 28 pułków[11][12][13]. System rakietowy rozlokowany jest m.in. w Kaliningradzie (Królewcu)[14] oraz wokół Moskwy[10]. Dwie baterie przebazowano do Syrii (rozmieszczono je w muhafazach Latakia i Hama), gdzie Rosjanie wspierają siły Baszszara al-Asada w tamtejszej wojnie domowej[15].

Arabia Saudyjska zamówiła system S-400 w październiku 2017 roku[16]. Szacowany koszt dywizjonu w przypadku kontraktu dla Arabii Saudyjskiej to ok. 320 milionów dolarów, przy koszcie jednego pojazdu 40–50 milionów[17][18].

W mediach pojawiały się informacje o możliwości sprzedaży systemu do Kazachstanu i Białorusi po roku 2015[19].

Według doniesień prasowych, użytkownikiem eksportowym S-400 będą Chiny[13]. Zamówienia mają dotyczyć dostawy co najmniej sześciu dywizjonów (48 baterii) S-400, a wartość kontraktu ma przekraczać 3 mld dolarów[20]. Chiny ubiegały się o możliwość zakupu S-400 już od pewnego czasu, jednak Rosja w obawie przed nadmiernym wzmacnianiem potęgi militarnej Chin, nie zezwalała na eksport tak nowoczesnej broni[21]. Pierwsze jednostki mają być skierowane na obszar w kierunku Tajwanu co pozwoli kontrolować przestrzeń powietrzną nad wyspą[22].

5 paź. 2018 r. Indie podpisały kontrakt na kupno systemu[23]. USA wyraziły niezadowolenie z tego wydarzenia[24].

W lipcu 2019 r. Turcja[25] została pierwszym eksportowym użytkownikiem systemu. Chociaż wg National Defense Authorization Act na rok fiskalny 2021 są plany odkupienia systemu przez Rząd Stanów Zjednoczonych.

Przypisy

  1. Szulc 2007 ↓, s. 39.
  2. Przykładowo samoloty typu F-16 i podobnych, startujące z 31 Bazy Lotnictwa Taktycznego byłyby niewidoczne dla systemu S-400, zainstalowanego w obwodzie kaliningradzkim, aż do wysokości lotu 8200 m. Nad Lotniskiem im. F.Chopina wysokość bezpieczna wynosiłaby 4000 metrów, nad 49 Bazą Lot. – 320 metrów, a nad 22 Bazą Lot. – 250 metrów. Co oznacza, że startujące stamtąd polskie samoloty bojowe mogłyby odpalać, w stronę stanowisk S-400 trudno wykrywalne pociski dalekiego zasięgu, np. JASSM, pozostając niewykryte. Polskie źródło, przywołujące także rosyjskie publikacje, sekcja „Jak Rosjanie sterują strachem w krajach zachodnich?”.
  3. Rosyjska „prawda” o systemie S-400 sekcja: Problemem S-400 są nie tylko radary, ale również rakiety. defence24.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-31)].
  4. Almaz S-300P/S-400 Grumble/Gargoyle Air Defence Missile Systems.
  5. MissileThreat :: S-400 (SA-20 Triumf). missilethreat.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-20)]..
  6. a b Szulc 2007 ↓, s. 32.
  7. a b Szulc 2007 ↓, s. 33.
  8. a b S-300PMU3 / S-400 Triumf / SA-21 Growler. globalsecurity.org. [dostęp 2017-10-01]. (ang.).
  9. Szulc 2007 ↓, s. 37.
  10. a b c Juliusz Sabak, Chiny kupują najnowszy rosyjski system przeciwlotniczy, Defence24.pl, 28 listopada 2014 [dostęp 2015-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2014-11-30].
  11. Iwona Krawczyk, Putin o modernizacji przemysłu zbrojeniowego, Rzeczpospolita, 20 lutego 2012 [dostęp 2015-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-11].
  12. Piotr Kościński: 23 biliony rubli na zbrojenia. Rzeczpospolita, 2012-02-21. [dostęp 2015-04-27].
  13. a b Jakub Palowski, Rosyjskie systemy rakietowe S-400 trafią do Chin, Defence24.pl, 11 lipca 2014 [dostęp 2015-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2014-07-13].
  14. Andrzej Talaga: Kto weźmie Królewiec. Rzeczpospolita, 2013.10.18. [dostęp 2015-04-27].
  15. Andrzej Pawłowski: .Druga bateria S-400 w Syrii. konflikty.pl, 30 września 2017. [dostęp 2017-10-01].
  16. Paweł Behrendt: Arabia Saudyjska kupuje S-400. konflikty.pl, 6 października 2017. [dostęp 2017-10-06].
  17. Russian Defense Policy. More S-400s. russiandefpolicy.wordpress.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-22)].
  18. Riyadh mulls big Russian missile buy. 2010-03-22. [dostęp 2015-04-27]. (ang.).
  19. Kazakhstan to get first S-400 air defense systems after 2015
  20. Bartosz Węglarczyk: Rosja sprzedaje S-400 Chinom. Rzeczpospolita, 2015-04-14. [dostęp 2015-04-27].
  21. Jędrzej Bielecki, Kinga Olszewska, Monika Kruszewska-Mikucka, Olgierd Kwiatkowski: Embargo Zachodu stało się dopingiem dla Chin. Rzeczpospolita, 2013-04-06. [dostęp 2015-04-27].
  22. Maksymilian Dura, Rosyjskie systemy S-400 trafią do Chin. „Pokrycie całej przestrzeni powietrznej Tajwanu”, Defence24.pl, 15 kwietnia 2015 [dostęp 2015-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-16].
  23. Indie zamówiły S-400 – Altair Agencja Lotnicza, www.altair.com.pl [dostęp 2018-10-09] (ang.).
  24. India signs $5bn deal to purchase Russian S-400 missile system | India News | Al Jazeera, www.aljazeera.com [dostęp 2018-10-09].
  25. Piotr Kraś: Tło wyboru rosyjskiego S-400 Triumf przez Turcję. Warszawski Instytut Inicjatyw Strategicznych. [dostęp 2019-05-30]. (pol.).

Bibliografia

  • Tomasz Szulc. Rosyjski system obrony przeciwlotniczej S-400 Triumf. „Nowa Technika Wojskowa”. 11/2007, listopad 2007. Warszawa: Magnum-X. 

Media użyte na tej stronie

Alabino05042017-71.jpg
Autor: Vitaly V. Kuzmin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Пусковая установка 5П85СМ2-01 из состава ЗРС С-400 (5P85SM2-01 TEL for S-400 system)