S-400 Triumf

S-400 Triumf

Informacje podstawowe
Inne nazwy	S-300PMU3, SA-21A (Growler A), SA-21B (Growler B)
Faza	terminalna
Państwo	Rosja
Producent	Ałmaz-Antiej / Fakel
Pocisk
Pocisk	• 48N6DM • 9M96, 9M96E • 9M96E2 • 40N6
Napęd
Liczba stopni napędu	jednostopniowy na paliwo stałe
Głowica
Naprowadzanie	Komendowe + samonaprowadzanie radarem aktywnym
System
Radar	• wykrywania: 64N6E2 • naprowadzania: Kod NATO Grave Stone

S-400 Triumf (ros. C-400 Триумф) – rosyjski system rakietowy czwartej generacji typu ziemia-powietrze, opracowany przez Centralne Biuro Konstrukcyjne Ałmaz-Antiej, stanowiący wersję rozwojową systemu S-300PMU (Kod NATO: SA-10C). Początkowo był znany jako S-300PMU3 później przemianowany na S-400 (Kod NATO: SA-21 Growler^[1]).

S-400 w porównaniu z pozostałymi systemami z rodziny S-300 ma znacznie większe możliwości. Według źródeł rosyjskich S-400 może jednocześnie namierzać i naprowadzać rakiety na sześć celów znajdujących się w odległości nawet 400 km. Zdaniem zachodnioeuropejskich ekspertów system S-400 i modele poprzedzające nie są zdolne do pokonania bariery narzuconej przez zjawisko horyzontu radiolokacyjnego^[2]. Zdaniem źródeł rosyjskich S-400 ma być też zdolny zwalczać cele powietrzne, tj. samoloty, pociski manewrujące i rakietowe pociski balistyczne o zasięgu 3500 km, poruszające się z prędkością do 4,8 km/s. Co jednak także podawane jest przez nierosyjskich ekspertów w wątpliwość, przynajmniej w odniesieniu do większości znanych z fotografii zestawów, przekazanych już na uzbrojenie wojsk^[3]. System S-400 ma cechować się zwiększoną skutecznością w zwalczaniu samolotów o niskiej SPO^[4][5].

Rozwój

Pod koniec lat 70. XX wieku przyjęto w ZSRR na uzbrojenie nowoczesny system przeciwlotniczy S-300P, charakteryzujący się wykorzystaniem po raz pierwszy w ZSRR rakiet odpalanych pionowo z pojemników startowych. Obok rozwoju tego systemu, na początku lat 80. podjęto już w biurze konstrukcyjnym Ałmaz prace nad systemem nowej generacji^[6]. Wymagania taktyczne sformułowano w 1986 roku i wtedy też pojawiło się oznaczenie S-400^[6]. Zakładano zwiększenie zasięgu aż do 300–400 km oraz liczby zwalczanych równocześnie celów^[7]. Nowy system miał jednak zachować pokrewieństwo z rodziną S-300P, w tym zunifikowane miały być wyrzutnie i zachowana możliwość odpalania starszych pocisków^[7].

Budowa S-400 rozpoczęła się w późnych latach 90 XX w. System został oficjalnie zapowiedziany w styczniu 1999 roku. 12 lutego przeprowadzono pierwsze testy, które zakończyły się powodzeniem. Początkowo S-400 był testowany z wykorzystaniem rakiet używanych przez S-300, jednak z powodu niewiele lepszych osiągów od swoich poprzedników zdecydowano się na opracowanie nowego typu rakiet. S-400 otrzymał cztery nowe typy rakiet, 9M96E i 9M96E2 o zasięgu odpowiednio 40 i 120 km oraz rakiety dalekiego zasięgu 48N6E3/48N6DM i 40N6 zdolną niszczyć cele w odległości 400 km. Ostatnim etapem było zintegrowanie systemu z nowym trójwymiarowym radarem fazowym Grave Stone^[8]. W lutym 2004 roku S-400 zakończył fazę testów i jest gotów do produkcji.

28 kwietnia 2007 roku system S-400 został formalnie przyjęty na uzbrojenie rosyjskich sił zbrojnych^[9].

Rakiety

S-400 może korzystać z czterech nowych typów rakiet (48N6E3, 40N6, 9M96E, 9M96E2), a także z rakiet używanych przez jego poprzednika S-300PMU2 Faworit (48N6E, 48N6E2). W rezultacie S-400 może być uzbrojony w zestaw różnych rakiet, co zapewnia dużą uniwersalność oraz umożliwia dostosowanie do danego zagrożenia.

• 48N6E3/48N6DM – pierwsza z nowych rakiet dalekiego zasięgu dla systemu S-400, będąca wersją rozwojową 48N6E2, o zasięgu 240 km.
• 40N6 – rakieta dalekiego zasięgu, mogąca zwalczać cele powietrzne na odległość 400 km^[10]. Rakieta ta ma min. za zadanie niszczenie samolotów kontroli i wczesnego ostrzegania AWACS, JSTARS.
• 9M96E, 9M96E2 – jednostopniowe rakiety o zasięgu odpowiednio 40 i 120 km, przeznaczone do zwalczania samolotów oraz wszelkiego typu broni lotniczej. Są lżejsze i mniejsze od odpowiedników używanych przez inne systemy S-300. Prawdopodobieństwo trafienia ma wynosić 0,9 dla samolotów załogowych i 0,8 dla bezzałogowych. Rakieta może manewrować przy przeciążeniach sięgających 20 G i wysokościach do 35 km^[8].

Użytkownicy i wprowadzenie do sprzedaży

Aktualnie Rosja posiada 7 pułków uzbrojonych w systemy S-400. Do 2020 roku Rosjanie planują mieć na uzbrojeniu 12 pułków (każdy z nich składa się z trzech dywizjonów, który każdy z kolei składa się z 8 wyrzutni)^[10], choć według wcześniejszych doniesień Władimir Putin deklarował, że siły zbrojne Rosji otrzymają kompletne uzbrojenie dla 28 pułków^[11][12][13]. System rakietowy rozlokowany jest m.in. w Kaliningradzie (Królewcu)^[14] oraz wokół Moskwy^[10]. Dwie baterie przebazowano do Syrii (rozmieszczono je w muhafazach Latakia i Hama), gdzie Rosjanie wspierają siły Baszszara al-Asada w tamtejszej wojnie domowej^[15].

Arabia Saudyjska zamówiła system S-400 w październiku 2017 roku^[16]. Szacowany koszt dywizjonu w przypadku kontraktu dla Arabii Saudyjskiej to ok. 320 milionów dolarów, przy koszcie jednego pojazdu 40–50 milionów^[17][18].

W mediach pojawiały się informacje o możliwości sprzedaży systemu do Kazachstanu i Białorusi po roku 2015^[19].

Według doniesień prasowych, użytkownikiem eksportowym S-400 będą Chiny^[13]. Zamówienia mają dotyczyć dostawy co najmniej sześciu dywizjonów (48 baterii) S-400, a wartość kontraktu ma przekraczać 3 mld dolarów^[20]. Chiny ubiegały się o możliwość zakupu S-400 już od pewnego czasu, jednak Rosja w obawie przed nadmiernym wzmacnianiem potęgi militarnej Chin, nie zezwalała na eksport tak nowoczesnej broni^[21]. Pierwsze jednostki mają być skierowane na obszar w kierunku Tajwanu co pozwoli kontrolować przestrzeń powietrzną nad wyspą^[22].

5 paź. 2018 r. Indie podpisały kontrakt na kupno systemu^[23]. USA wyraziły niezadowolenie z tego wydarzenia^[24].

W lipcu 2019 r. Turcja^[25] została pierwszym eksportowym użytkownikiem systemu. Chociaż wg National Defense Authorization Act na rok fiskalny 2021 są plany odkupienia systemu przez Rząd Stanów Zjednoczonych.

Przypisy

Bibliografia

• Tomasz Szulc. Rosyjski system obrony przeciwlotniczej S-400 Triumf. „Nowa Technika Wojskowa”. 11/2007, listopad 2007. Warszawa: Magnum-X.