Zahutyń

Artykuł

49°31'42"N 22°14'01"E

- błąd

39 m

WD

49°33'N, 22°17'E

- błąd

19393 m

Odległość

1379 m

Zahutyń
wieś
Ilustracja
Zahutyń, główna arteria (2016)
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

sanocki

Gmina

Zagórz

Liczba ludności (2020)

1267[1]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-500[2]

Tablice rejestracyjne

RSA

SIMC

0362803[3]

Położenie na mapie gminy Zagórz
Mapa konturowa gminy Zagórz, blisko górnej krawiędzi nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Zahutyń”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Zahutyń”
Położenie na mapie powiatu sanockiego
Mapa konturowa powiatu sanockiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Zahutyń”
Ziemia49°31′42″N 22°14′01″E/49,528333 22,233611
Kościół parafialny

Zahutyń (j. łemkowski Загутинь) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Zagórz[3]. Leży na lewym brzegu Sanu.

Między 1 listopada 1972 a 31 stycznia 1977 Zahutyń znajdował się w granicach Sanoka[4][5].

Część wsi

Integralne części wsi Zahutyń[6][3]
SIMCNazwaRodzaj
0362810Łanyczęść wsi
0362826Na Zagrodziuczęść wsi

Historia

Wieś lokowana na prawie wołoskim. Istniała już przed 1412. Wieś królewska Zahutyn położona na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[7], w drugiej połowie XVII wieku należała do starostwa sanockiego[8].

Zahutyń jest położony wzdłuż strumyka, przed 1939 zwanego miejscowo potokiem lub Brudkiem[9].

W Zahutyniu w 1804 urodził się Antoni Dobrzański - ksiądz rzymskokatolicki, kapelan powstańców krakowskich.

22 lutego 1846 z Zahutynia, w ramach powstania krakowskiego, miał atakować zaborców w Sanoku Jerzy Bułharyn, dowodzący siłami miejscowymi i słowackimi. Po kilku potyczkach przy dojściu do Zahutynia i nie mając wsparcia, od północy, wycofał się na Węgry.

W połowie XIX wieku posiadłości tabularne Zahutyń stanowiły własność rządową[10][11]. Według stanu z 1872 właścicielem dóbr tabularnych Zahutyń był Jan Okołowicz (do tego samego roku sprawujący urząd burmistrza Sanoka)[12]. W połowie lat 80. XIX wieku właścicielami byli Abisch i Sosia Kaner[13], około 1890 Abraham Blum (także posiadający tzw. Blumówkę) oraz Abisz i Sosche (Sosie, Zosie) Kanner (posiadający część Zahutynia)[14]. Na przełomie XIX/XX wieku właścicielem posiadłości tabularnej w Zahutyniu był Stanisław Nowak[15][16][17][18][19][20][21][22][23]

W latach 30. w Zahutyniu została poświęcona szkoła im. Władysława Beliny-Prażmowskiego[24]. 4 listopada 2022 roku odbyło się święto Szkoły i patrona Szkoły im. Władysława Beliny-Prażmowskiego w Zahutyniu.[25].

Według danych z końca lat 30. Zahutyń liczył około 1080 mieszkańców, w tym około 780 Ukraińców wyznania greckokatolickiego, około 100 Rusinów wyznania greckokatolickiego, około 100 Polaków wyznania rzymskokatolickiego oraz około 100 Polaków ochrzczonych w cerkwi[26]. Mieszkańcy zarabiali pracując w miejscowym dworze[27]. Przed 1939 we wsi działały organizacje oświatowe Proswita (ukraińska) i Towarzystwo Szkoły Ludowej (polska)[28].

Podczas II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej wieś została przemianowana na Zakutin[29].

W latach 1972–1977 Zahutyń był w granicach administracyjnych miasta Sanok jako osiedle[30]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

W Zahutyniu znajduje się rzymskokatolicki kościół parafialny pw. Matki Boskiej Królowej Polski. Ten drewniany obiekt wzniesiono w 1945 na miejscu cerkwi zburzonej w 1945. Ponadto istnieje Klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Zahutyniu[31][32]. We wsi znajduje się kapliczka i karczma (obecnie dom nr 162)[33].

Na przełomie XIX/XX wieku w Zahutyniu zamieszkiwała rodzina Szymona Capa, z której pochodził Teodor, który w 1928 wyemigrował do Argentyny, a jego synem był argentyński piłkarz i trener Vladislao (Władysław) Cap[34][35]. Z Zahutynia pochodził ks. proboszcz Konstanty Polański, członek kapituły AAŁ, której ordynariuszem był Ołeksandr Małynowski.

Przypisy

  1. ↑ Raport o stanie gminy Zagórz za rok 2020, Biuletyn Informacji Publicznej, 31 maja 2021, s. 7 [dostęp 2021-07-24] (pol.).
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1580 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  4. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 43, poz. 274
  5. ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 12
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie , [T. 1] , Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. "Ziemie Ruskie" Rzeczypospolitej, Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 4.
  8. ↑ Lustracja województwa ruskiego 1661-1665. Cz. 1, Ziemia Przemyska i Sanocka, wydali Kazimierz Arłamowski i Wanda Kaput, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 274.
  9. ↑ Kwestionariusz 1939 ↓, s. 1, 2.
  10. ↑ Hipolit Stupnicki: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 253.
  11. ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w Królestwie Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. Lwów: 1868, s. 257.
  12. ↑ Konrad Orzechowski: Przewodnik statystyczno topograficzny i skorowidz obejmujący wszystkie miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi W.X. Krakowskiem i X. Bukowinie, według najświeższych skazówek urzędowych. Kraków: 1872, s. 96.
  13. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielk. Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Złoczów: 1886, s. 224.
  14. ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 244.
  15. ↑ Obwieszczenie. „Gazeta Lwowska”. Nr 264, s. 10, 19 listopada 1893. 
  16. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1897, s. 220.
  17. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1904, s. 205.
  18. ↑ Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z W. Ks. Krakowskiem. Kraków: 1905, s. 180.
  19. ↑ Skorowidz powiatu sanockiego. Wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 24.
  20. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1914, s. 192.
  21. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1918, s. 192.
  22. ↑ Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 405.
  23. ↑ Miejscowości gminy Zagórz. Zahutyń. W: Zbigniew Osenkowski: Zagórz nad Osławą. Z dziejów miasta i gminy. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2006, s. 190. ISBN 83-922799-6-4.
  24. ↑ Borys Łapiszczak: Sanok w Królestwie Galicji i Lodomerii na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. VIII. Sanok: Poligrafia, 2005, s. 71. ISBN 83-918650-2-9.
  25. ↑ Święto patrona Szkoły Podstawowej w Zahutyniu!, esanok.pl [dostęp 2022-11-11].
  26. ↑ Kwestionariusz 1939 ↓, s. 1.
  27. ↑ Kwestionariusz 1939 ↓, s. 9.
  28. ↑ Kwestionariusz 1939 ↓, s. 9, 10.
  29. ↑ Amtliches Fernsprechbuch fűr das Generalgouvernement. Deutsche Post Osten, 1942, s. 79.
  30. ↑ Dz.U. 1972 nr 43 poz. 274. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 6 października 1972 r. w sprawie zmiany granic miasta Sanoka w województwie rzeszowskim.. isap.sejm.gov.pl. [dostęp 2014-03-12].
  31. ↑ Kontakt. zahutyn.pl. [dostęp 2016-09-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-15)].
  32. ↑ Zahutyń – Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski. oblaci.pl. [dostęp 2016-09-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-24)].
  33. ↑ Ewa Śnieżyńska-Stolot, Franciszek Stolot: Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. I: Województwo krośnieńskie (zeszyt 2: Lesko, Sanok, Ustrzyki Dolne i okolice). Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1982, s. 157. ISBN 83-221-0158-9.
  34. ↑ Rodzina trenera piłkarzy Argentyny mieszka w Sanoku. „Nowiny”, s. 4, Nr 18 z 19 stycznia 1973. 
  35. ↑ Jan Filipowicz. Ślad zaprowadził do bram Bieszczadów... Rzeszowska „metryka” trenera Argentyny Ladislao Capa. „Nowiny-Stadion”, s. 1, Nr 3 z 21 stycznia 1973. 

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Gmina Zagórz
Miasta
Wsie
Części miasta
Integralne
części wsi
  • Bania
  • Brzozowiec
  • Czekaj
  • Dział
  • Granice
  • Kąty
  • Kopalnia
  • Łany
  • Morchownica
  • Na Zagrodziu
  • Pod Kiczerą
  • Ropy
  • Za Rzeką
Nieistniejące
wsie i ich części

POL Zagórz COA.svg

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
Powiat sanocki location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Zahutyń, kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski (HB1).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zahutyń, kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski