Dacja

Ten artykuł od 2010-02 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Dacja (rumuński Dacia) – kraina historyczna w Europie południowo-wschodniej (w przybliżeniu na obszarze dzisiejszej Rumunii). Od północy była ograniczona Karpatami, od wschodu Prutem, od południa dolnym Dunajem, od zachodu początkowo środkowym biegiem Dunaju, a od I wieku naszej ery – Cisą.

Historia

Plemiona na terenach Dacji przed podbojem rzymskim (82 p.n.e.)
Prowincja Dacia w roku 120 n.e.
Mapa Dacji w II – III wieku

Czasy przedrzymskie

Początkowo Dację zamieszkiwała ludność geto-dacka (Dakowie). Dacja uzyskała jednolite oblicze etniczne po wywędrowaniu stąd w końcu III w. p.n.e. Celtów. W około 60 p.n.e. król Burebista zjednoczył plemiona dackie, jednak po jego śmierci (między 44 a 40 p.n.e.) państwo rozpadło się na kilka niezależnych księstw. Ponowne zjednoczenie Dacji nastąpiło w końcu I wieku naszej ery, dokonał tego król Decebal.

W latach 101–106 Rzymianie pod wodzą cesarza Trajana podbili Dację, pokonując Daków, jak również plemiona sprzymierzone (po stronie przeciwników Rzymu wystąpiło m.in. sarmackie plemię Roksolanów).

Czasy rzymskie

W 106 Trajan utworzył rzymską prowincję Dacia (określaną też jako Dacia Traiana). Początkowo stacjonował tam jeden legion, a od 165 dwa. Za panowania Hadriana Dacja była jedną z prowincji limesowych (granicznych), na jej granicach zbudowano umocnienia i obwarowania.

W 119 Hadrian podzielił Dację na dwie części: Dację Górną (Dacia Superior) i Dację Dolną (Dacia Inferior), a w 124 z Dacji Górnej wydzielono Dację Porolissensis. Prowincja została szybko zromanizowana w wyniku wyniszczenia Daków, kolonizacji przez weteranów Trajana i zromanizowanych plemion z Bałkanów, przez żywiołowy i niekontrolowany napływ osadników, przyciąganych przez chęć wzbogacenia się (Dacja miała bogate złoża złota), a także wskutek stacjonowania silnego garnizonu rzymskiego. Głównymi miastami w tym czasie były: Ulpia Traiana (Sarmizegethusa)[1], Apulum (Alba Iulia)[2] oraz Patavissa lub Potaissa (Turda)[3].

W czasie wojen markomańskich (166–180) prowincje dackie połączono (w 172) w jedną – tres Daciae. W III wieku Dacja była wielokrotnie pustoszona przez Gotów, Gepidów i Karpów.

Najazd Gotów i Karpów na Dację i Mezję (250–251 r.)

Likwidacja prowincji

W 271 cesarz Aurelian odwołał z Dacji rzymską armię i ewakuował część ludności do nowej Dacji – Dacji Nabrzeżnej (Dacia Ripensis), utworzonej z obszarów części Mezji. Jak twierdzi część rumuńskich historyków, po wycofaniu się Rzymian w dawnej Dacji pozostała część ludności łacińskojęzycznej (przodkowie Rumunów). Nie ma jednak na to żadnych dowodów, nie potwierdzają tej tezy także dostępne dane źródłowe ani archeologiczne. Po wycofaniu się Rzymian część ziem obecnej Rumunii zajęli Wizygoci i Gepidowie. W VI wieku na teren Dacji napłynęła z północnego wschodu fala plemion słowiańskich, atakujących stąd bałkańskie prowincje Bizancjum.

Dacia Aureliana

VI wiek – prowincje Dacia Ripensis i Dacia Mediterranea w VI wieku n.e.

Reformy cesarza Aureliana z 271 roku doprowadziły do powstania nowej prowincji. Oddzielała ona Mezję Górną od Mezji Dolnej. Stolicą nowej prowincji została Serdica (obecnie bułgarska stolica Sofia).

Ok. 293 roku w ramach reform Dioklecjana Dacia Aureliana uległa podziałowi – wydzielono z niej naddunajską prowincję Dacia Ripensis (Dacja Nabrzeżna) ze stolicą w Ratiarii (obecnie Arczar, rejon Dimowa w Bułgarii) oraz prowincję Dacia Mediterranea ze stolicą w Sofii. Prowincje nowej Dacji znalazły się w granicach diecezji Mezja (łac. Diocesis Moesiarum), utworzonej w ramach prefektury Ilirii (Praefectrura praetorio Illyrici).

Władcy Dacji przed włączeniem do Cesarstwa Rzymskiego

  • Zalmoxis
  • Moskon – III wiek p.n.e.
  • Dromichaetes – III wiek p.n.e.
  • Rubobostes – II wiek p.n.e.
  • Oroles – II wiek p.n.e.
  • Rhemaxos – około 200 p.n.e.
  • Dicomes – I wiek p.n.e.
  • Rholes – I wiek p.n.e.
  • Dapyx – I wiek p.n.e.
  • Cotiso – I wiek p.n.e.
  • Zyraxes – I wiek p.n.e.
  • Burebista – 70 p.n.e. – 44 p.n.e.
  • Charnabon
  • Comosicus – 44 p.n.e. – 28 p.n.e.
  • Coson
  • Duras – 68 – 87
  • Decebalus – 87 – 106

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Sarmizegetusa / Ulpia Traiana Sarmizegetusa, Digital Atlas of the Roman Empire [dostęp: 17.01.2016]
  2. ↑ Apulum, Alba Julia, Digital Atlas of the Roman Empire [dostęp: 17.01.2016]
  3. ↑ Potaissa, Turda, Digital Atlas of the Roman Empire [dostęp: 17.01.2016]
Prowincje rzymskie około 120 r. n.e.
Roman empire.png
Historia Rumunii
Romania Coat of Arms

Media użyte na tej stronie

Balkans 6th century.svg
Autor: Cplakidas, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map of the northern Balkans in the 6th century AD, with the Roman provinces, major settlements and roads.
Roman province of Dacia (106 - 271 AD).svg
Autor: User:Andrei nacu, uploaded at Commons by El_Bes, Licencja: CC BY-SA 3.0 ro
Roman province of Dacia, part of modern day Romania and Serbia, from the conquest of Trajan in 106 AD to the evacuation of the province in 271 AD. Roman settlements and legion garrisons with Latin names are included in the map, as well as the Costoboci, Carpi and Free Dacians.
Roman empire.png
Autor: , Licencja: CC-BY-SA-3.0
Roman empire
REmpire-Dacia.png
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
GothicInvasions250-251-en.svg
Autor: Dipa1965, Licencja: CC BY-SA 3.0
Gothic invasion in the Balkans, 250-251 AD, and the battle of Abritus
Dacia 82 BC.png
Autor: Bogdangiusca, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Dacian Kingdom, under the rule of Burebista, 82 BC (Made with Xara X - ask en:User:Bogdangiusca for vectorial Xara-X sources, if you need them.)
Coat of arms of Romania.svg
Coat of arms of Romania.