Hun Sen

Hun Sen
	(c) Kremlin.ru, CC BY 4.0
	generał
Data i miejsce urodzenia	4 kwietnia 1951 ; Kâmpóng Cham
	Przebieg służby
Lata służby	1970–1990
Siły zbrojne	Siły Zbrojne Kambodży
Główne wojny i bitwy	Wojna domowa w Kambodży; Wojna kambodżańsko-wietnamska

Hun Sen
Data i miejsce urodzenia	4 kwietnia 1951 ; Kâmpóng Cham
	Premier Kambodży
Okres	od 14 stycznia 1985
Przynależność polityczna	Kambodżańska Partia Ludowa
Poprzednik	Chan Sy
	Przewodniczący Kambodżańskiej Partii Ludowej
Okres	od 20 czerwca 2015
Poprzednik	Chea Sim

Hun Sen (ur. 5 sierpnia 1951, oficjalnie 4 kwietnia 1951 w Kâmpóng Cham) – kambodżański polityk, premier Kambodży nieprzerwanie od 14 stycznia 1985, co czyni z niego jednego z najdłużej urzędujących liderów politycznych świata^[1]. Minister spraw zagranicznych w latach 1979–1986 i 1987–1990, przewodniczący Kambodżańskiej Partii Ludowej od 20 czerwca 2015.

Młodość i wojna w Kambodży

Hun Sen po zakończeniu nauki w szkole w rodzinnej miejscowości, w 1965 roku rozpoczął naukę w liceum Lycée Indra Devi w Phnom Penh. W 1970 roku, w wieku 19 lat Hun Sen dołączył do wojsk Czerwonych Khmerów, toczącymi wojnę domową z generałem Lon Nolem, który dokonał puczu wojskowego. 17 kwietnia 1975 roku Czerwoni Khmerzy zajęli Phnom Penh i obalili władzę Lon Nola. Dzień wcześniej, w trakcie ofensywy na stolicę, Hun Sen w wyniku działań militarnych, został zraniony w lewe oko i z tego powodu do dnia dzisiejszego zmuszony jest nosić szklaną protezę oka.

Po zdobyciu władzy w Kambodży przez Czerwonych Khmerów i rozpoczęciu przez nich masowych represji, Hun Sen zmienił pozycję na scenie politycznej. Zagrożony czystkami przeprowadzanymi we wschodnich prowincjach Kambodży wobec żołnierzy Czerwonych Khmerów, wraz z podległymi jednostkami, zdezerterował w 1977 roku do Północnego Wietnamu. W 1978 roku był jednym z założycieli Zjednoczonego Frontu Ocalenia Narodowego, który podjął walkę z reżimem Pol Pota razem z siłami Wietnamu. W tym samym roku wraz z Heng Samrinem stanął na czele powstania antyrządowego popartego przez część średnich i niższych kadr Czerwonych Khmerów^[2]. W styczniu 1979 roku poparł zbrojną interwencję Wietnamu^[2].

Kariera polityczna

Po obaleniu reżimu Czerwonych Khmerów w 1979 roku, odegrał wiodącą rolę w powstawaniu Ludowej Republiki Kampuczy. W 1979 roku objął funkcję ministra spraw zagranicznych, którą sprawował aż do 1986 roku i ponownie od 1987 do 1990 roku. Jako minister spraw zagranicznych miał znaczący wpływ na rozmowy pokojowe w Paryżu na temat zakończenia walk w Indochinach. 14 stycznia 1985 roku, po śmierci Chan Sy, został premierem Ludowej Republiki Kambodży^[1]. W 1991 roku doprowadził do zakończenia długotrwałej wojny ze zbrojną opozycją (skupioną głównie wokół Czerwonych Khmerów) i podpisania traktatu pokojowego^[3]. W 1993 roku w ramach procesu pokojowego pod nadzorem Organizacji Narodów Zjednoczonych zorganizował wolne wybory na skutek których Kambodżańska Partia Ludowa Hun Sena podzieliła się władzą z monarchistami^[4]. Wybory zbojkotowali Czerwoni Khmerzy którzy rozpoczęli trwającą do końca lat 90. nieudaną kampanię partyzancką która doprowadziła do ostatecznej klęski ruchu^[3]^[2].

Po ustanowieniu w kraju w 1993 roku rządów demokratycznych, od 2 lipca 1993 do 7 lipca 1997 roku był jednym z dwóch współpremierów, obok księcia Norodoma Ranariddha. 7 lipca 1997 roku przeprowadził w stolicy zamach stanu, w wyniku którego pozbawił władzy księcia Ranariddha. W odpowiedzi na plany Ranariddha przyjęcia do swojej partii FUNCINPEC byłych członków Czerwonych Khmerów, wojsko dokonało morderstw i aresztowań działaczy partii FUNCINPEC. W trakcie dwóch dni pogromów zginęło około 50 osób. Nowym współpremierem na miejsce Ranariddha został wyznaczony dyspozycyjny Ung Huot. Wybory parlamentarne w lipcu 1998 roku ugruntowały władzę Kambodżańskiej Partii Ludowej. 30 listopada 1998 roku Hun Sen już samodzielnie objął obowiązki szefa rządu, a Kambodżańska Partia Ludowa utworzyła koalicję z partią FUNCINPEC^[5]^[4].

W kolejnych wyborach 27 lipca 2003 Kambodżańska Partia Ludowa również odniosła zwycięstwo i w 2004 roku raz jeszcze uformowała koalicję rządową z partią Funcinpec z Hun Senem jako premierem. Wybory parlamentarne 27 lipca 2008 roku ponownie wygrała Kambodżańska Partia Ludowa, zdobywając 90 mandatów w 123-osobowym Zgromadzeniu Narodowym^[6]. 25 września 2008 roku Hun Sen oficjalnie został mianowany szefem rządu na kolejną kadencję^[7]^[4].

Kambodżańska Partia Ludowa zwyciężyła ponownie w ostatnich wyborach parlamentarnych z 2013 roku przedłużając tym samym rządy Hun Sena^[8]. Organizacje praw człowieka oskarżają jego rząd o nieustanne łamanie wolności obywatelskich poprzez zastraszanie, niesprawiedliwe wyroki (sądy działają na rzecz rządzącej partii), rozpędzanie protestów, ograniczenia wolności słowa^[9].

Życie prywatne

Hun Sen jest żonaty z Bun Rany, przewodniczącą Kambodżańskiego Komitetu Czerwonego Krzyża. Poznał ją w 1973 roku w trakcie działań wojskowych i poślubił w styczniu 1976 roku. Hun Sen i Bun Rany mają trzech synów i trzy córki, w tym jedną adoptowaną.

W październiku 2007 roku publicznie ogłosił, że jego adoptowana córka jest lesbijką, po czym wyrzekł się jej i wydziedziczył^[10].

Tytuł Sâmdech („Jego Ekscelencja”) został mu przyznany w 1993 roku przez króla Norodoma Sihanouka. Jest to tytuł wyłącznie honorowy.

Ordery i odznaczenia

Wielki Order Narodowej Zasługi (Kambodża, 1996)
Pokojowa Nagroda Konfucjusza (Chiny, 2017)^[11]

Przypisy

↑ ^a ^b Brat Adams. 10,000 Days of Hun Sen. „The New York Times”, 31 May 2012.
↑ ^a ^b ^c Czterdzieści lat od Roku Zero. Zbrodnie Czerwonych Khmerów w Kambodży.
↑ ^a ^b Zbigniew Marcin Kowalewski Czas Czerwonych Khmerów – rewolucja, rasizm i ludobójstwo. [dostęp 2016-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-25)].
↑ ^a ^b ^c Kambodża. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2015-09-04] .
↑ „Butchers on a Smaller Scale: Hun Sen and the Cambodian People’s Party”, mekong.net.
↑ „Cambodian rulers claim poll win „, BBC News, 27 lipca 2008.
↑ „Hun Sen elected as Cambodian PM for five more years”, yahoo.news, 25 września 2008.
↑ Opozycja w Kambodży odrzuca wynik wyborów. 2013-07-29. [dostęp 2013-07-29].
↑ World Report 2012. [dostęp 2012-11-22].
↑ „Hun Sen disowns his lesbian daughter”, Bangkok Post, 31 października 2007.
↑ 深圳永乐董事受邀出席2017年第八届孔子和平奖评选揭晓新闻发布会. szylart.com, 13 grudnia 2017. [dostęp 2018-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 maja 2019)].

Linki zewnętrzne

Profil Hun Sena
„Profile: Hun Sen”, BBC News.

[NYT-1] Brat Adams. 10,000 Days of Hun Sen. „The New York Times”, 31 May 2012.

[H-2] Czterdzieści lat od Roku Zero. Zbrodnie Czerwonych Khmerów w Kambodży.

[LMD-3] Zbigniew Marcin Kowalewski Czas Czerwonych Khmerów – rewolucja, rasizm i ludobójstwo. [dostęp 2016-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-25)].

[pwn-4] Kambodża. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2015-09-04] .

[5] „Butchers on a Smaller Scale: Hun Sen and the Cambodian People’s Party”, mekong.net.

[6] „Cambodian rulers claim poll win „, BBC News, 27 lipca 2008.

[7] „Hun Sen elected as Cambodian PM for five more years”, yahoo.news, 25 września 2008.

[8] Opozycja w Kambodży odrzuca wynik wyborów. 2013-07-29. [dostęp 2013-07-29].

[Raport_Human_Rights_Watch_za_2011-9] World Report 2012. [dostęp 2012-11-22].

[10] „Hun Sen disowns his lesbian daughter”, Bangkok Post, 31 października 2007.

[11] 深圳永乐董事受邀出席2017年第八届孔子和平奖评选揭晓新闻发布会. szylart.com, 13 grudnia 2017. [dostęp 2018-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 maja 2019)].

[b-12] Republika Chińska (Tajwan) jest uznawana przez 13 państw członkowskich ONZ oraz Stolicę Apostolską.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[A]

Protektorat Kambodży (1945–1949)	Norodom Sihanouk Son Ngoc Thanh Sisowath Monireth Sisowath Yuthevong Sisowath Watchayavong Chhean Vam Penn Nouth Yem Sambaur Ieu Koeuss Yem Sambaur
Państwo stowarzyszone Kambodża (1949–1953)	Yem Sambaur Norodom Sihanouk Sisowath Monipong Oum Chheang Sun Huy Kanthoul Norodom Sihanouk Penn Nouth
Królestwo Kambodży (1953–1960)	Samdech Penn Nouth Chan Nak Norodom Sihanouk Samdech Penn Nouth Leng Ngeth Norodom Sihanouk Oum Chheang Sun Norodom Sihanouk Khim Tit Norodom Sihanouk San Yun Norodom Sihanouk Sim Var Ek Yi Oun Samdech Penn Nouth Sim Var Norodom Sihanouk
Monarchia-regencja (1960–1970)	Norodom Sihanouk Pho Proeung Samdech Penn Nouth Norodom Sihanouk Nhiek Tioulong Chau Sen Cocsal Chhum Norodom Kantol Lon Nol Son Sann Samdech Penn Nouth Lon Nol
Republika Khmerów (1970–1975)	Lon Nol Sisowath Sirik Matak Son Ngoc Thanh In Tam Long Boret
Demokratyczna Kampucza (1975–1979)	Samdech Penn Nouth Khieu Samphan Pol Pot
Ludowa Republika Kampuczy (1979–1989)	Pen Sovan Chan Sy Samdech Hun Sen
Kambodża (1989–1993)	Samdech Hun Sen Samdech Hun Sen Norodom Ranariddh Norodom Ranariddh
Królestwo Kambodży (1993– )	Norodom Ranariddh Ung Huot Samdech Hun Sen Samdech Hun Sen

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne