Stanisław Biegański (historyk)

Stanisław Józef Biegański

pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	8 marca 1894 Lwów, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	6 kwietnia 1994 Londyn, Wielka Brytania
Przebieg służby
Lata służby	od 1914
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	7 Pułk Piechoty Legionów 31 Pułk Strzelców Kaniowskich
Stanowiska	dowódca pułku piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa
Późniejsza praca	Polski Uniwersytet na Obczyźnie
Odznaczenia

Stanisław Józef Tadeusz Biegański (ur. 8 marca 1894 we Lwowie^[1], zm. 6 kwietnia 1994 w Londynie) – polski historyk, doktor filozofii i pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego.

Życiorys

Był synem Antoniego^[1], inżyniera, i Zofii z Kijańskich^[1]. W latach 1911–1914 i 1923–1925 studiował na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie i uzyskał tam doktorat z filozofii^[2]. Brał udział w pracach organizacji Zarzewie i Drużynach Strzeleckich.

W czasie I wojny światowej służył w I batalionie I Brygady Legionów, a 7 stycznia 1915 roku dowodził oddziałem karabinów maszynowych w 2 pułku piechoty Legionów. Od listopada 1915 roku do końca października 1918 roku w niewoli rosyjskiej na Syberii. Tam wstąpił do 5 Dywizji Syberyjskiej, gdzie sprawował funkcję dowódcy kompanii karabinów maszynowych. W szeregach tej formacji walczył do jej rozbicia pod Brusnojarskiem w 1920 roku. W lipcu 1920 roku przedostał się do Polski. W czasie wojny z bolszewikami walczył jako dowódca kompanii w 34 pułku piechoty. Po wojnie został zastępcą pełnomocnika MSZ ds. Repatriacji, następnie w latach 1923–1925 był wychowawcą w Korpusie Kadetów Nr I we Lwowie, w latach 1925–1926 dowódcą batalionu w 2 pułku piechoty Legionów. W latach 1927–1929 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Po ukończeniu studiów otrzymał dyplom naukowy oficera dyplomowanego i przeniesiony został do Wojskowego Biura Historycznego. Później został zastępcą, a następnie dowódcą 7 pułku piechoty Legionów w Chełmie. Od 19 (lub od 21) lutego 1938 do 30 sierpnia 1939 roku dowodził 31 pułkiem Strzelców Kaniowskich stacjonującym od kwietnia 1938 w Sieradzu. Z tego stanowiska został odwołany przez szefa Sztabu Głównego, generała brygady Wacława Stachiewicza na wniosek dowódcy Armii „Łódź”, generała dywizji Juliusza Rómmla^[3]. Pod koniec sierpnia 1939 roku mianowano go oficerem łącznikowym Naczelnego Dowództwa z Ministerstwem Spraw Zagranicznych.

Był jednym z założycieli Związku Sybiraków, powstałego w 1928^[4].

Po zakończeniu kampanii wrześniowej przedostał się do Francji, gdzie prowadził szkolenie polskiej kadry oficerskiej. Służbę tę kontynuował w Anglii do 1942 roku, a następnie został przeniesiony do ZSRR, gdzie powierzono mu funkcję zastępcy komendanta Centrum Wyszkolenia Armii. Na tym stanowisku pełnił służbę także na Środkowym Wschodzie i we Włoszech (pod koniec tego okresu został komendantem) – aż do sierpnia 1944 roku, kiedy to został kierownikiem Komisji Doświadczeń Wojennych kontynuując tę pracę także w Wielkiej Brytanii. Od 15 sierpnia do 21 października 1944 roku dowodził 1 Brygadą Strzelców Karpackich^[5].

Po wojnie osiadł w Londynie. Był honorowym członkiem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, honorowym członkiem Instytutu Polskiego i Muzeum gen. Władysława Sikorskiego w Londynie. Był także profesorem Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie. Członek Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie i przewodniczący Komisji Historycznej PTNO. Opracował i wydał 45 prac historycznych.

Zmarł w Londynie 6 kwietnia 1994 roku w wieku 100 lat. Został pochowany na cmentarzu w Gunnersbury. Instytut J. Piłsudskiego w Londynie poświęcił jego pamięci XXI tom Tek Historycznych.

16 stycznia 1927 ożenił się z Wandą Emilią Chodorowicz^[1] (ur. 1 maja 1899, zm. 24 lutego 1982 w Londynie) – organizatorka oddziałów żeńskich Dowództwa Obrony Warszawy w 1920, działaczka społeczna^[6]. Miał dwóch synów: Władysława Janusza (ur. 1927) i Jana Antoniego (ur. 1933).

Awanse

• chorąży – 29 września 1914
• podporucznik – 31 stycznia 1915
• major – 31 marca 1924 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 30. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
• podpułkownik – 14 grudnia 1931 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932 i 3. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
• pułkownik – ?

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1 maja 1993)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (3 maja 1987)^[7]
• Krzyż Niepodległości (20 stycznia 1931)^[8]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (14 sierpnia 1978)^[9]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[10]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
• Złoty Krzyż Zasługi (25 maja 1939)^[11]
• Złota odznaka honorowa Koła Lwowian w Londynie (1970)^[12]

Wybrane publikacje

Był encyklopedystą. Został wymieniony w gronie edytorów ośmiotomowej Encyklopedii wojskowej wydanej w latach 1931–1939 gdzie zredagował hasła związane z historią wojny polsko-rosyjskiej 1918–1920. Wchodził w skład komitetu redakcyjnego tej encyklopedii^[13].

Opublikował również:

• Działania 2 Korpusu we Włoszech, t. 1, z przedm. Władysława Andersa, Londyn: Komisja Historyczna 2-go Korpusu 1963.
• Pierwsze próby prof. Henryka Jabłońskiego przekształcenia najnowszej historiografii polskiej, Londyn: Polskie Towarzystwo Historyczne w Wlk. Brytanii 1959.
• U progu niepodległości Polski: wrzesień 1918–marzec 1919, praca zbiorowa pod red. Stanisława Biegańskiego Londyn: Polska Fundacja Kulturalna – Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie 1990.
• Wysiłek zbrojny w II wojnie światowej, pod red. Stanisława Biegańskiego i Aleksandra Szkuty, Londyn: Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie 1988.

Przypisy

Bibliografia

• Witold Jarno, Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918–1939, Instytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego, Katedra Historii Polski Współczesnej, Wydawnictwo „Ibidem”, Łódź 2001, ISBN 83-88679-10-4, s. 332–333.
• Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota Polska 1939–1945. T. 14. Londyn: 1973.
• Otton Laskowski: Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.