11 Batalion Łączności

11 Batalion Łączności

11 Polish Corps Signals

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1942
Rozformowanie	1947
Tradycje
Rodowód	1 Pułk Łączności Batalion Łączności Armii
Dowódcy
Pierwszy	por. Bolesław Bolszio
Ostatni	ppłk Eugeniusz Łysak
Działania zbrojne
kampania włoska
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	łączność
Podległość	Armia Polska na Wschodzie 2 Korpus Polski
Skład	W.E. 808/l Nr 70653

11 Batalion Łączności – oddział łączności Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

W lipcu 1943 przemianowany na 11 Batalion Łączności Korpusu^[1]. Zabezpieczał łączność korpusu w kampanii włoskiej: nad rzeką Sangro, pod Monte Cassino, Pescara, Loreto, Arezzo, i Bolonią. Stracił 7 poległych i 18 rannych^[2]. Rozformowany w Wielkiej Brytanii 7 lipca 1947.

Formowanie i zmiany organizacyjne

27 października 1941 w Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR rozpoczęto formowanie sztabowej kompanii łączności^[3]. Jej zadaniem było zapewnienie łączności pomiędzy dowództwem armii a jednostkami podległymi. Ponadto utrzymywać miała łączność z ambasadą w Kujbyszewie, Londynem i Teheranem. 26 lutego 1942 zdecydowano sformować, a 19 marca 1942 roku dowódca Armii podpisał rozkaz o utworzeniu 1 Pułku Łączności o planowanych trzech batalionach liniowych i czasowo jednym batalionie szkolnym. Dowódcą pułku został mjr Roman Banaszak, były dowódca łączności Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie. Miejscem organizacji pułku była miejscowość Wieliko Aleksiejewskaja. W pierwszej fazie sformowano tylko dwie kompanie – sztabową i kablową. Rozpoczęto szkolenie i zorganizowano pierwsze kursy w ramach równolegle organizowanego w ramach pułku batalionu szkolnego^[4]. 1 Pułk Łączności nigdy planowanego stanu nie osiągnął. Do chwili wyjazdu w ramach pułku funkcjonowały trzy kompanie, a w ramach batalionu szkolnego dwie kompanie i kierownictwa czterech kursów. W ramach drugiej ewakuacji 19 sierpnia 1942 pułk na statku „Żdanow” przypłynął z Krasnowodzka do irańskiego portu Pahlevi. Tam otrzymał nowe umundurowanie i po krótkim odpoczynku transportem samochodowym przegrupował się do Quizil Ribat w Iraku.

Pułk liczył wówczas 9 oficerów i 450 szeregowych. Braki etatowe wymusiły reorganizację pułku. 26 października 1942 rozkazem L.dz. 544/I/Tj. dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie 1 pułk łączności został rozformowany, a na jego bazie zorganizowano Batalion Łączności Armii i 12 etapową kompanię łączności. W skład nowo formowanych pododdziałów, oprócz 1 p łączn., weszli też żołnierze Batalionu Łączności II Korpusu Strzelców oraz uzupełnienia z batalionów łączności 5., 6. i 7. Dywizji Piechoty, a także 3 Karpackiego Batalionu Łączności.

9 marca 1943 batalion łączności armii przeformowano na 11 Batalion Łączności. Stan etatowy batalionu wynosił 29 oficerów i 616 szeregowych^[5].

15 maja 1943 batalion zmienił miejsce postoju z Quizil Ribat na Kirkuk. Przeniesienie odbyło się własnymi środkami transportowymi w trzech rzutach.

20 lipca 1943 przemianowano batalion na 11 Batalion Łączności Korpusu. Na mocy tego rozkazu rozwiązano 3 kompanię łączności artylerii, podzielono ją na dwa odrębne plutony dla dowódcy artylerii 2 Korpusu i Dowództwa 2 Grupy Artylerii. W sierpniu 1943 roku skład batalion wypoczywał w okolicach przełęczy Rawanduz. W sierpniu i w pierwszych dniach września batalion w trzech rzutach przeszedł do Palestyny. Ostatni rzut batalionu przybył do obozu „Kilo 89” po zlikwidowaniu ośrodka łączności w Kirkuku^[6]. W dalszym ciągu prowadzono szkolenie w batalionie i organizowano zabezpieczenie łączności podczas ćwiczeń i manewrów obu rzutów dowództwa korpusu i jednostek artylerii korpusu. Szkolono specjalistów łączności z wszystkich jednostek korpusu.

20 października 1943 r. 11 pluton radio spec. i 12 pluton informacyjny spec. zostały dyslokowane na Cypr, gdzie pracowały do 13 grudnia 1943.

Od 1 do 4 grudnia batalion wraz Dowództwem 2 KP przemieścił się do Egiptu do obozu wojskowego w Quassasin. Tu nastąpiło pełne uzupełnienie broni, sprzętu i wyposażenia bojowego. Prowadzono szkolenie radio i jednocześnie partiami ze szkieletową obsługą wysyłano do Włoch sprzęt, pojazdy i wyposażenie w okresie od 10 grudnia 1943 r. do 15 stycznia 1944 roku. 17 stycznia batalion został dyslokowany do obozu Almirya, a 20 stycznia z Aleksandrii wypłynął do Włoch statkiem „Ranchi”^[7].

Działania bojowe

Dnia 25 stycznia 1944 roku większość 11 batalionu łączności wylądowała w Taranto. Już 26 stycznia 2 kompania uruchomiła ośrodek łączności dowództwa korpusu w Motola oraz budowała linie telefoniczne dla kwatermistrzostwa korpusu. Natomiast 2 lutego część 1 kompanii rozwijała ośrodek łączności I rzutu korpusu w miejscowości Vinchiaturo. Pozostałe pododdziały batalionu wraz ze sprzętem sukcesywnie dołączały do połowy marca 1944 roku. 18 lutego dowództwo batalionu wraz 1 kompanią zajęły miejscowość San Giuliano, tam przystąpiono pomiędzy 26 lutego do 9 marca do odtworzenia 3 kompanii łączności. 27 lutego II rzut dowództwa korpusu wraz z 2 kompanią przemieścił się do Campobasso, a do dowództwa batalionu dołączyła kompania dowodzenia. Od 1 marca 1944 roku plutony budowlane 1 i 2 kompanii rozpoczęły remont stałej linii telefonicznej na zapleczu obrony 2 KP o długości 126 km, co trwało do 22 marca z uwagi na brak środków materiałowych. I rzut dowództwa korpusu przesunął się do Cantalupo, a II rzut do Bajano – spowodowało to konieczność zwijania i rozwijania ośrodków łączności i sieci telefonicznych przez 1 i 2 kompanie. Za zmianą miejsca pracy 1 i 2 kompanii przesunęło się w pobliże do wsi Roccamandolfi dowództwo batalionu wraz z kompanią dowodzenia i poza kompanijnymi pododdziałami batalionu. Zbudowano ponadto wysunięty ośrodek łączności korpusu w m. Isernia i włączono go do sieci łączności korpusu, a następnie zbudowano i podłączono do sieci korpuśnej pułk artylerii pomiarowej i pułk ułanów karpackich. Batalion następnie od 14 kwietnia przekazał zbudowaną sieć telefoniczną dla jednostek łączności 10 Korpusu Brytyjskiego. Od 11 lutego do 14 kwietnia pododdziały batalionu wybudowały i wyremontowały 630 km dwuprzewodowej linii telefonicznej. Od 14 -15 kwietnia 11 batalion został wycofany na tyły wraz z 2 KP. 3 kompania w okresie od 23 lutego do 15 kwietnia budowała sieć łączności i obsługiwała ośrodek łączności dla dowódcy artylerii korpusu do sztabów artylerii dywizyjnych 3 i 5 dywizji i 2 grupy artylerii, a pluton przy dowódcy 2 GA do podległych mu pułków. Ponadto 11 pluton prowadził stały nasłuch stacji nieprzyjaciela^[8]. W trakcie tego etapu działań korpusu, dzienna praca obsługiwanych przez batalion ośrodka łączności I rzutu (operacyjno-bojowego) dowództwa korpusu to w zakresie: poczty służbowej 820 listów rejestrowanych, 1150 nierejestrowanych listów, rozmów i połączeń telefonicznych 1700, 220 telegramów odebranych i nadanych. ośrodek łączności II rzutu korpusu (kwatermistrzowskiego): poczty służbowej 600 listów rejestrowanych, 850 nierejestrowanych, telefonicznych rozmów i połączeń 1350, odebranych i nadanych telegramów 190. Gońcy motocyklowi obu ośrodków dziennie pokonywali co najmniej 440 km^[9]. Ponadto dzienna wewnętrzna korespondencja batalionu i jednostek przydzielonych administracyjnie, przekraczała 100 pism dziennie. Przeciętny stan ewidencyjny batalionu to 47 oficerów i 930 szeregowych. Nadmienić należy, iż 11 batalion łączności korpusu odpowiedzialny był za budowę łączności z obydwu rzutów dowództwa korpusu do podległych jednostek (dywizji, samodzielnych brygad i grupy artylerii) oraz pomiędzy dywizjami, samodzielnymi brygadami i grupami oraz podległymi bezpośrednio jednostkami niższego szczebla tj. pułkami i batalionami korpusu. Samodzielnie był też samowystarczalny w zakresie napraw sprzętu łączności, pojazdów batalionu i ładowania akumulatorów oraz zabezpieczenia gospodarczo-kwatermistrzowskiego w znacznym oddaleniu na ogół w terenie górskim poszczególnych członów batalionu (cały obszar zajmowany przez korpus)^[9].

Od 17 kwietnia dowództwo batalionu opracowało plan łączności 2 Korpusu do bitwy o Monte Cassino, przegrupowano dowództwo batalionu, 1 kompanię łączności i część kompanii dowodzenia w pobliże (1,5 km na wsch.) S. Pietro. W tym dniu 1 i 2 kompanie łączności zbudowały ośrodki łączności dla I rzutu dowodzenia korpusu w S. Vitore i II rzut dowodzenia w rejonie Venafro (3 km na płd.-zach.). Batalion zbudował i włączył się w sieć łączności 8 A. Bryt. i nawiązał łączność z sąsiednim 13 Korpusem Bryt. oraz zbudował łączność do dowództwa 3 DSK w rej. Carpignone, 5 KDP w rej. Prata i do przybyłej z Egiptu 2 BPanc. w rej. Villa Volturno. W okresie od 19 do 25 kwietnia rozbudowywano sieć łączności głównie telefonicznej pomiędzy dowództwami i niejednokrotnie z uwagi na zagrożenie uszkodzeniem przez ostrzał artyleryjski dublowano ją. Pilność i wielość zdań spowodowały, iż doraźnie wspierały batalion jednostki brytyjskie łączności (51 pluton budowlany), jak i z części żołnierzy batalionu i przysłanych uzupełnień z 7 kompanii łączności 7 DP (12 żołnierzy) utworzono trzeci pluton budowlany. W dniu 4 maja 1944 roku i w dniach następnych na świeżo wybudowanej linii łączności znaleziono pułapki minowe w związku z tym z 7 Dywizji Piechoty przydzielono 12 oficerów i 62 szeregowych do patrolowania i ochrony linii telefonicznych. W dniach 7–10 maja zbudowano wraz z siecią łączności (telefoniczna i radiowa) punkt obserwacyjny dowódcy korpusu oraz sieć regulacji ruchu z centralą w Villa. Całość prac odbywała się pod niemiecką obserwacją, ostrzałem artyleryjskim i 8/9 maja bombardowaniem lotniczym w wyniku którego zostało rannych 4 żołnierzy batalionu^[10]. Ponadto żołnierze batalionu zbudowali na tyłach sieć telefoniczną wraz z centralą w polowych składach zaopatrzenia i łącznością z dowództwem oddziałów zaopatrzenia i transportu włączoną w sieć łączności II rzutu dowództwa korpusu, obsługiwaną przez przydzielony 386 etapowy pluton łączności. Nadmienić należy, że łączność do dnia „D” i godz. „H” spoczywała na łączności telefonicznej (kablowej) i łącznikach^[11]. Od 12 do 19 maja 1944 roku wraz z natarciem wojsk działalność poszczególnych pododdziałów 11 batalionu polegała na obsłudze środków łączności oraz na naprawie zniszczonych ostrzałem artyleryjskim połączeń telefonicznych, w trakcie powyższej bitwy łącza były dwukrotnie bombardowane przez lotnictwo nieprzyjacielskie. Z dniem 20 maja rozpoczęto przenosić I rzut dowództwa korpusu do miejscowości Cervaro w związku z tym faktem rozbudowywano i podłączono ten ośrodek do istniejącej sieci, a do dowództwa 2 BPanc. w S. Vittore wybudowano nową linię. W związku z bitwą o Piedimonte z miasta Cassino wybudowano linię telefoniczną do rozwidlenia dróg w kierunku miejscowości Piedimonte oraz wspierano w dniach 20–21 maja niewielkimi siłami łączność w samej Grupie „Bob”. Od 20 maja częściowo rozpoczęto zwijanie sieci łączności telefonicznej i telegraficznej na zapleczu korpusu. Zasadnicze zwijanie stanowisk sieci łączności trwało do dnia 29 maja zarówno przez 1 i 3 kompanie łączności batalionu, natomiast 2 kompania pozostała z II rzutem dowództwa korpusu do dnia 2 czerwca^[12]. Batalion po zejściu z linii frontu koncentrował się obok I rzutu dowództwa korpusu w miejscowości Campobasso, jednocześnie zwijano sieć łączności z rejonu Monte Cassino. Efekt wysiłku batalionu w wyżej omawianym okresie to: przy I rzucie dowództwa – 5459 telegramów (dziennie ponad 153) 20558 listów rejestrowanych, 23609 niezarejestrowanych (dziennie ponad 1 000), komórki szyfrowe odszyfrowały 188, a zaszyfrowały 231 telegramów. W II rzucie dowództwa to: dziennie ponad 195 telegramów, 650 przesyłek rejestrowanych i ponad 1000 nierejestrowanych, 2200-2800 rozmów telefonicznych dziennie, komórki szyfrowe odszyfrowały 285, a zaszyfrowały 349 telegramów. Gońcy w tym okresie przejechali ponad 23 000 km. W okresie od 17 kwietnia do 25 maja batalion utracił jednego żołnierza poległego i 8 rannych^[13].

11 Batalion Łączności z dniem 17 czerwca 1944 roku wysłał poszczególne swoje pododdziały do prowadzących już pościg za wycofującym się nieprzyjacielem wzdłuż wybrzeża adriatyckiego oraz organów dowodzenia II KP, celem nawiązania stałej łączności. I i II rzut dowództwa korpusu w rejonie miejscowości San Apolinaro w pobliżu San Vito z I rzutem dowództwa 3 DSK w S. Silvestro, Włoskim Korpusem gen. Utili w Chieti oraz z 12 pułkiem ułanów w Castel di Sangro. Do tych dwóch ostatnich wysłano zespoły łączności, natomiast do 3 DSK wybudowano linię telefoniczną, która toczyła walki nad rzeką Chienti. W tym czasie pozostałe pododdziały batalionu organizowały obsługę I rzutu dowództwa korpusu w Rosetto degli Abruzzi, II rzutu dowództwa w Pescara i poprzez niego z brytyjskim centrum łączności w Pescara z będącymi w II rzucie 5 KDP i 2 BPanc. Dynamiczna forma działań zmarginalizowała łączność telegraficzną i telefoniczną podatną na uszkodzenia przez własne wojska, natomiast ciężar działań z zakresu łączności został przesunięty na plutony radio i gońców motocyklowych. 24 czerwca I rzut dowodzenia korpusu został rozwinięty w Palazzo, a II do Cupra Martima. Rozpoczęto remonty stałych linii łączności telekomunikacyjnych i dobudowano polowe do 3 DSK i wprowadzonej na front 5 KDP, a także do pułku ułanów karpackich. Nazajutrz jeden z żołnierzy batalionu ranny w wyniku wybuchu miny. Z dniem 26 czerwca wydzielono dwa zespoły łączności do brytyjskiego 12 pułku lansjerów i włoskiego oddziału partyzanckiego „Banda Maiella” pod dowództwem mjr. dypl. W. Lewickiego, a kolejny 28 czerwca do włoskiej Grupy Bojowej „Nembo”. 29 czerwca rozwinięto obsługę I rzutu korpusu w Fermo, a 30 czerwca II rzutu w Porto San Giorgio. Dalszy pościg za uchodzącym wrogiem doprowadził do kolejnej zmiany lokalizacji I rzutu dowództwa do Casa Mogliana 2 lipca 1944 r^[14]. W tych dniach łączność telefoniczna pomiędzy rzutami korpusu była budowana na bazie stałych istniejących linii telefonicznych uzupełniane kablem polowym. Uruchomiono 10 sieci łączności radiowych o kryptonimach „K”, z chwilą zwolnienia tempa działań korpusu przybywało połączeń telefonicznych i telegraficznych, a zmniejszała się ilość sieci łączności radiowych do 3 sztuk^[15]. Od 3 lipca plutony budowlane batalionu przystąpiły do rozbudowy łączności telefonicznej pomiędzy wysuniętymi I rzutami dowództw: 3 DSK, 5 KDP, 2 BPanc., Gr.Boj. „Nembo” oraz Korpusu Włoskiego gen. Utili w związku z prowadzoną bitwą pod Loreto. Od 17 lipca 2 KP przystąpił do bitwy o Ankonę, I rzut dowództwa korpusu przed bitwą został rozwinięty w Recanati i drugi jako posterunek dowodzenia dowódcy korpusu w Montefano zapewniono w nim połączenia telefoniczne i telegraficzne z 5 KDP, 2 B Panc., dowództwem artylerii korpusu i korpusem gen. Utili. Z dniem 19 lipca rozwinięto ośrodek łączności I rzutu w Agugliano, a II rzutu w Loreto. W dniu 17 lipca zginął w wypadku samochodowym jeden z podoficerów batalionu. 20 lipca I rzut dowodzenia przesunięto do Offagna w związku z przejściem 2 KP do walk nad rzeką Cesano. Łączność na tym etapie walk odbywała się głównie przy pomocy radiostacji i łączników motorowych. Do dnia 25 lipca wybudowano sieć kablową łączności do 5 i 3 dywizji oraz do dowódcy artylerii korpusu. W okresie od 26 lipca do 6 sierpnia rozbudowano sieć łączności kablowej (telefonicznej) wprzęgając ponownie korpus włoski gen. Utili’ego i 28 lipca wysłano do pułku ułanów karpackich zespół łączności z radiostacją. 27 lipca 1944 roku od ognia artyleryjskiego poległo 4 żołnierzy batalionu, a jeden został ranny, ponownie tego dnia na minie ranny został jeden oficer. Od tego dnia zmieniono organizację batalionu zgodnie z rozkazem dowódcy korpusu L.dz. 1431/204/AG/Tjn. Etat ten obowiązywać miał od 1 sierpnia 1944 r. w tym czasie batalion otrzymał uzupełnienie do etatu w ilości 45 szeregowych z 7 DP. W rejonie Monte S. Vito utworzono ośrodek łączności dla posterunku bojowego dowódcy 2 KP połączony został z I rzutami dowództw związków taktycznych korpusu i artylerii korpuśnej. 9 sierpnia rozgorzały walki o rzekę Cesano, w dniu następnym w posterunku dowódcy rozwinięty został I rzut dowodzenia. 12 sierpnia do utworzonego Zgrupowania Kawalerii gen. Zygmunta Bohusza-Szyszki (cztery pułki kawalerii pancernej i jako wsparcie 7 pak) 11 batalion oddelegował silny oddział łączności 2 oficerów i 30 szeregowych^[16]. Od 10 do 15 sierpnia 1944 r. 2 Korpus Polski przygotowywał się do walk o dojście do rubieży rzeki Metauro. W ramach tych przygotowań włączono do sieci kablowej dowództwo 3 DSK w Senigalli, 2 Grupy Artylerii w Filleto zdublowano sieć do Zgrupowania Kawalerii i 5 KDP. W II fazie przygotowań zbudowano sieć kablową dla całej artylerii korpusu i połączono do sieci kablowej artylerii poszczególnych dywizji. Ponadto włączono do sieci kablowej 2 B Panc. oraz wzmocniono ją pododdziałem do budowy linii kablowej. W okresie od 19 do 22 sierpnia oddziały 2 Korpusu w trakcie natarcia zdobyły pozycje na linii rzeki Metauro. Z uwagi na to rozwinięto ośrodek łączności dla I rzutu dowództwa korpusu w Ponticelli łącząc jak zwykle z podległymi dywizjami, grupą artylerii i brygadą pancerną. W tym samym okresie zlikwidowano łączność radiową z oddziałami włoskimi 12 sierpnia z „Bandą Maiella”, a 21 sierpnia z Korpusem Włoskim gen. Utili’ego. Z tym dniem wysłano zespoły łączności z radiostacjami do Korpusu Kanadyjskiego i do 8 Armii Bryt.^[17] Od 25 sierpnia 1944 roku 2 KP podjął działania mające na celu wykonanie natarcia w celu dojścia do „Linii Gotów” oraz przełamanie jej. Od tego dnia elementy 2 kompanii 11 batalionu uruchomiły ośrodek łączności w posterunku dowodzenia dowódcy korpusu w Monteporzio, natomiast 1 kompania wybudowała połączenia telefoniczne do 5 KDP, Grupy Kawalerii, 2 Grupy Artylerii i 2 B Panc. oraz do II rzutu dowództwa korpusu w Senigalli. Podczas budowy sieci łączności został ranny odłamkiem miny jeden z podoficerów batalionu. Rozpoczęte nocnym natarciem 5 KDP i Grupy Kawalerii powodzenie znacznie przesunęły linię frontu na północ. Spowodowało to przemieszczenie się I rzutu dowództwa w miejsce budowanego posterunku dowódcy korpusu. W okresie od 25 do 31 sierpnia 1 kompania budowała kablowe połączenia za nacierającymi jednostkami 5 KDP i Zgrupowania Kawalerii oraz 2 GA. W dniu 29 sierpnia w wypadku samochodowym zginął dowódca 21 plutonu, a od odłamków min zginął w tym samym dniu jeden żołnierz i jeden został ranny, a nazajutrz jeszcze jeden szeregowy zginął od miny. 30 sierpnia zmienił miejsce I rzut dowództwa korpusu na Cuccurano, a 31 sierpnia II rzut na Fano. W związku z luzowaniem w dniu 31 sierpnia 5 KDP przez 3 DSK nastąpiła ponowna przebudowa łączności kablowej. Dalsze natarcie 3 DSK 1 i 2 września 1944 r. przyniosła nowe zadania dla batalionu. Pluton łączności dowódcy artylerii korpusu z uwagi na działania pościgowe niejednokrotnie był wspomagany przez drużyny z 1 kompanii, a także z uwagi na umieszczanie SD (stanowiska dowodzenia) w pobliżu I rzutu dowództwa korpusu. Dynamika działań korpusu wzmogła też natężenie działań służby remontowej i naprawczej batalionu, także zadania organów zaopatrzenia. Batalion dysponował ok. 180 pojazdami i kilkudziesięcioma radiostacjami i kilkuset telefonami i innymi urządzeniami kablowymi^[18]. Sumą wysiłku batalionu jest wykonanie 1895 km linii telefonicznych, odebranych i nadanych dziennie szyfrowanych grup to 30 000, ilość telegramów wewnątrz sieci korpusu z i do obu rzutów dowództw korpusu to w ciągu doby 200 i 150. Ponadto poczta służbowa na szczeblu korpusu to dziennie ok. 2 500 listów zwykłych i rejestrowanych. Sekcje szyfrów w trakcie kampanii adriatyckiej odnotowały 1261 telegramów z 86 589 grup szyfrowych. Żołnierze plutonów gońców motorowych przejechali w ciągu doby, w przeliczeniu na jednego gońca 120 km. Pod koniec pierwszej dekady września batalion przeszedł na odpoczynek i konserwację i naprawę sprzętu do Porto Recanati wydzielając do stałej obsługi dowództwa 2 KP w Numana trzy plutony z batalionu^[19].

Kampania Apenińska

W dniu 9 października 1944 roku do budowy stanowisk dowodzenia II i I rzutu korpusu w miejscowości Bibiena i S. Pietro in Bagno wyruszył wysunięty rzut łączności batalionu, 10 października całość 11 batalionu. Od 12 października dowództwo 2 Korpusu objęło odpowiedzialność za odcinek frontu w Apeninach. Batalion budował sieć łączności pomiędzy rzutami dowództwa korpusu i pomiędzy dowództwem 5 KDP i 2 GA oraz linię dla regulacji ruchu z uwagi na jedną drogę (szosę nr 71) dla zaopatrzenia i komunikacji 2 KP. W miarę natarcia 5 KDP pododdziały batalionu układały sieć kablową. Aby wzmóc moc natarcia 5 KDP 26 października wzmocniono go 2 Brygadą Strzelców Karpackich. Od 1 do 4 listopada do natarcia na lewo od dywizji kresowej, została wprowadzona dywizja karpacka. Zmusiło to 11 batalion do budowania nowych sieci łączności kablowej pomiędzy dywizjami i korpusem, która wynosiła 45 km. Wymusiło to zmiany dyslokacji i tak pomiędzy 9, a 12 listopada przesunięto I rzut do Premilcuore, II rzut Ruffino. Z uwagi na bardzo trudny teren górski 11 batalion został podzielony na dwie grupy, pierwsza składająca się z dowództwa batalionu 2 kompanii stacyjnej, części 3 kompanii i części kompanii dowodzenia wraz z I rzutem dowództwa, druga część w Strada San Zeno z 1 kompanią telefoniczną budowlaną i częścią kompanii dowodzenia. Zbudowano z częściowym wykorzystaniem linii brytyjskich łączność z 8 Armią Brytyjską, sąsiednim 13 Korpusem Brytyjskim i 5 Armią Amerykańską. Długość wybudowanych linii to 180 km kablowych i 170 km stałych. Pomiędzy 12 a 19 listopada wskutek postępów w natarciu obu dywizji nastąpiła potrzeba zmiany miejsc obu rzutów korpusu; I do Predapio Nuovo, a II rzut do Meldola. Budowa sieci łączności do tych miejsc została zrealizowana w dniach 24 i 25 listopada. Z frontu została odwołana dywizja kresowa, a pozostała tylko 3 DSK i 2 GA i jednostki te zwolniły tempo posuwania się w natarciu^[20]. Dalsza rozbudowa łączności wokół Faenzy podczas ostrzału artylerii npla z rejonu miasta powodowała potrzebę częstych napraw i budowy linii zapasowych i zdublowanych. Od połowy grudnia na odcinek weszła 5 KDP i do jej I rzutu dowództwa w Brisighelli wybudowano nową linię. W okresie noworocznym 1945 roku trwała burza śnieżna która mocno uszkodziła linie kablowe. Stąd odbudowa i naprawa trwała cztery dni stycznia. Z linii frontu zszedł cały 2 KP i został dyslokowany na sto kilkadziesiąt kilometrów na zapleczu, z wyjątkiem 3 DSK i 2 GA, które weszły w skład 5 Korpusu Brytyjskiego. Na zapleczu pozostała jedynie 3 kompania łączności wzmocniona po jednym plutonie i po jednej drużynie z 1 i 2 kompanii w rejonie Predapio i Meldola. 11 batalion przeszedł na odpoczynek do miasteczka Pesaro^[21]. W Pesaro od 8 stycznia do 10 lutego, rozpoczęto szkolenie oficerów i podoficerów, kontynuowano szkolenie w Szkole Podoficerskiej (78 elewów) oraz 25 szeregowych z 7 Dywizji Piechoty. przybyłych jako uzupełnienie stanu. Utworzono i szkolono nowy 22 pluton telegraficzny, wysyłano żołnierzy batalionu na kursy do brytyjskiego ośrodka łączności przy 8 Armii Brytyjskiej^[22].

Obrona nad rzeką Senio

Od 11 lutego 1945 roku dowództwo 2 KP objęło odcinek obrony nad rzeką Senio od Faenzy do Monte Tondo. W I rzucie korpusu na linii frontu przebywały 3 DSK Włoska Grupa Bojowa „Friuli” oraz 2 GA. Jako pierwsza nad Senio przybyła 2 kompania i rozwinęła ośrodki łączności I rzutu w Castrocaro i II rzutu w Meldola. W większości sieć łączności już istniała. 12 lutego 3 kompania zbiorcza została rozdzielona do swoich jednostek. Batalion głównie dozorował i naprawiał uszkodzenia linii telefonicznych podczas walk obronnych nad rzeką Senio. Statyczne działania batalionu trwały do 21 marca 1945 roku, następnie trwały do 8 kwietnia przygotowania do bitwy o Bolonię^[23].

Bitwa o Bolonię

Na podstawie wytycznych do bitwy z dnia 21 marca 1945 roku 11 batalion łączności przystąpił do planowania i organizowania sieci łączności do zapowiedzianej bitwy. Na mocy wytycznych szefa łączności korpusu w ramach przygotowań z batalionu wydzielono kombinowany 16 pluton łączności i wysłano do dyspozycji Grupy „Rud”. Od 1 do 5 kwietnia 1 kompania łączności wybudowała trzy podwójne linie kablowe do I i II rzutu dowództwa korpusu i I rzutu dowództwa 3 DSK i Grupy „Rud” oraz dla służby regulacji ruchu. Wybudowane ośrodki łączności zostały zajęte 7 kwietnia 1945 r. 9 kwietnia dywizja karpacka przystąpiła do natarcia i sforsowała rzekę Senio. W związku ze zmianą SD 3 DSK 11 kwietnia 1 kompania budowała dalsze linie w ślad za „karpatczykami” i Grupą „Rud”, kompania ta poniosła stratę 6 podoficerów i szeregowych rannych od wybuchu min. Dalszy postęp dywizji karpackiej 12 i 13 kwietnia doprowadził do sforsowania rzeki Santerno i umożliwiła wprowadzenie drugorzutowych sił korpusu. Jednostki batalionu 14 kwietnia budowały sieć połączeń linii kablowych do Grupy „Rud” w Imoli, SD 5 KDP w Mordano, Grupy „Rak”, 43 brygadzie Gurkha i 2 GA. Również w tym dniu batalion zmuszony był naprawiać kilkaset metrów linii kablowych z uwagi na zniszczenie jej przez jednostkę brytyjskich czołgów, ponadto z uwagi na zatłoczenie dróg i opóźnienia wynikłe z budowy mostów spóźnieniu uległa budowa nowych połączeń do posuwających się do przodu rzutów dowództw podległych korpusowi dywizji, grup i brygad^[24]. W dniach 15 i 16 kwietnia w ślad za nacierającymi własnymi wojskami trwała dalsza rozbudowa linii kablowych. Ponadto w dniu 16 kwietnia rozwinięto ośrodki łączności rzutów dowództwa korpusu I w Mordano, a II w Mazzolana. Ze względu na dynamikę natarcia niejednokrotnie łączność telefoniczna i telegraficzna była wspomagana lub zastępowała łącznością radiową oraz przez gońców. 17 i 18 kwietnia czołowe oddziały Grupy „Rud”, dywizji kresowej, 43 brygady Gurkha osiągnęły następne rubieże rzeki Gaiano i tym samym 43 brygada została wyłączona ze składu 2 KP. 19 i 20 kwietnia „kresowiacy” dotarli do rzeki Idice, Grupa „Rud” sforsowała rzekę Quaderno. 20 kwietnia do pierwszego rzutu ponownie zostaje wprowadzona 3 DSK i do jej SD doprowadzono sieć łączności kablowej. W dniu 21 kwietnia w dalszym ciągu trwał pościg za nieprzyjacielem i walki na rubieżach licznych kanałów i rzek. Tego dnia jako pierwsza Grupa „Rud” wkroczyła do Bolonii, w ślad za wojskami przesuwały się do przodu I i II rzut dowództwa korpusu Casola Casina oraz 2 Grupy Artylerii i obu dywizji piechoty korpusu. 22 kwietnia cała sieć łączności kablowej była gotowa, została rozwiązana Grupa „Rud”, a zarazem dzień ten był ostatnim dniem walki 2 KP na froncie i ostatnim dniem funkcjonowania 11 batalionu łączności w warunkach bojowych^[25]. Do końca kwietnia batalion rozbudowywał sieć łączności dla jednostek stacjonującego w okolicach Bolonii 2 KP, na początku maja 1945 r. 14 pluton budowy linii telefonicznej został odkomenderowany do dyspozycji 8 Armii Brytyjskiej, przez miesiąc budował linie telefoniczne dla dowództwa armii w Wenecji i rejonie Udine.

Praca batalionu w okresie pokoju

W maju batalion otrzymał uzupełnienie do wszystkich pododdziałów w liczbie 168 żołnierzy. W pierwszych dniach czerwca batalion przechodzi w całości do miejscowości Imola, gdzie buduje i uruchamia 5 czerwca ośrodek łączności I rzutu dowództwa korpusu. 12 czerwca na minie ginie na minie 1 żołnierz ze składu batalionu. W połowie czerwca dołączył do jednostki 22 pluton telegraficzny stacjonujący od czasu sformowania w Bazie 2 KP w sile 1 oficera i 43 szeregowych. Oprócz szkolenia szczególnie nowego wcielenia i 22 plutonu pozostali żołnierze przebywali rotacyjnie na urlopach i wycieczkach. W pierwszych dniach lipca batalion przeszedł do Porto San Giorgio w miejscu tym rozwinął ośrodek łączności dla całości dowództwa i sztabu korpusu. Do batalionu przybyli oficerowie łączności z obozów jenieckich z terenu Niemiec i internowania ze Szwajcarii. W listopadzie 1945 roku batalion przemieścił się wraz ze sztabem korpusu do Ancony i Falconara, uruchomił ośrodek łączności oraz sieć łączności wewnętrznej z ponad 200 abonentów^[26]. Od początku roku 1946 żołnierze batalionu szkolili się w zawodach cywilnych jako łącznościowcy – monterzy przy okazji remontując sieć łączności cywilnej telekomunikacji. Kilkudziesięciu żołnierzy 11 batalionu wyemigrowało do Kanady, ponad 40 oficerów i szeregowych odeszło na studia uniwersyteckie i do szkół średnich. O maja i czerwca batalion zaczął zdawać sprzęt techniczny i pojazdy do składnic, a pod koniec lipca wyjechał do Wielkiej Brytanii rzut przygotowawczy batalionu. W październiku i listopadzie 1946 roku 11 batalion ewakuowany został do W. Bryt., demobilizując 29 żołnierzy we Włoszech. W Wielkiej Brytanii batalion zakwaterowany został w po lotniczym obozie „Angle Air Field” w hrabstwie Pembroke. W grudniu dołączył przybyły rzut likwidacyjny z Włoch. W styczniu 1947 roku włączono do 11 batalionu 385 kompanię łączności. Od stycznia do marca w ramach PKPR następowała demobilizacja batalionu 34% żołnierzy powróciło do kraju, reszta pozostała na emigracji. Około 400 żołnierzy wraz z innymi oddziałami tj. 350 kompanią materiałową i 385 kompanią łączności utworzyli 411 Oddział PKPR z dniem 1 kwietnia 1947 roku^[27].

Szkolenie

W czasie tworzenia batalionu działała zorganizowana jeszcze przy 1 płącz Szkoła Podchorążych Wojsk Łączności i 6-tygodniowy kurs instruktorski dla innych rodzajów broni.

30 listopada 1942 w obecności gen. Zająca odbyła się promocja 28 oficerów i podchorążych. W tym samym dniu 72 szeregowych uzyskało stopień podchorążych.

Od listopada też rozpoczęto szkolenie motorowe. Kierował nim ppor. Marian Chyliński. Przeprowadzono 5 kursów po ok. 60 żołnierzy w każdym. Kursantów egzaminowała komisja powołana rozkazem dowództwa AP na Środkowym Wschodzie.

W grudniu 1942 roku rozpoczęto kurs radiomechaników. Kursem kierował ppor. inż. Jan Morawski. Na dwóch turnusach przeszkolono ok. 80 żołnierzy.

W końcu 1942 zorganizowano dwa piętnastotygodniowe kursy dla ochotniczek z PSK. Kierownikiem kursu radiotelefonistek został ppor. Jerzy Sznabrachowski, a telefonistek por. Stefan Siedlanowski. Przeszkolono 30 radiotelefonistek i 50 telefonistek. W styczniu 1943 na 6-tygodniowym kursie przeszkolono wszystkich podoficerów na nowym sprzęcie łączności. 15 lutego uruchomiono kurs Szkoły Podoficerskiej. Kierownikiem został por. Lewicki.

W Kirkuku rozpoczął się nowy okres szkolenia. Batalion wziął udział w ćwiczeniach „Everton I” i „Everton II” wykazując się dobrym wyszkoleniem. W tym czasie posiadał już ok. 60% wyposażenia w sprzęt łączności i w samochody.

Struktura organizacyjna

• 1 kompania – rozbudowywała oraz konserwowała linie telefoniczne
• 2 kompania stacyjna – obsługiwała centralę telefoniczną dowództwa Armii Polskiej na Środkowym Wschodzie
• pluton radiotelegraficzny specjalny „E” – utrzymywał łączność z naczelnym dowództwem Wojsk Polskich w Londynie.
• pluton radiotelegraficzny^[28] – utrzymywał łączność z podległymi wielkimi jednostkami

W kwietniu 1943 na podstawie rozkazu nr 9 z 9 marca tego roku przeprowadzono następujące zmiany organizacyjne:

przemianowano kompanię parkową na kompanię dowodzenia i włączono do niej sekcję szyfrów,

1 i 2 kompania uzyskały jednakowy etat,

sformowano drużynę kontroli ruchu (oficer i 10 szeregowych).

W lipcu 1943 batalion przeformowano według brytyjskiego etatu W.E.808/l Nr 70653

do dyspozycji dowódcy 2 Grupy Artylerii odeszła 3 kompanii; z kompania łączności artylerii wyodrębniony z niej został pluton łączności dowódcy grupy artylerii korpusu (Cmdr. A. Group Pol. Art. Sign. Section) i pluton łączności dowódcy artylerii korpusu.

pluton radiotelegraficzny specjalny „E” przemianowany został na 11 pluton radiotelegraficzny specjalny

pluton informacyjny specjalny „C” na 12 pluton informacyjny specjalny.

Zgodnie z organizacją obowiązującą od 1 sierpnia 1944 roku

kompania dowodzenia (pluton gospodarczy, czołówka naprawcza, 13 pluton techniczny) 5 oficerów 74 szeregowych

1 kompania łączności (budowlana) (14, 15, 16 plutony budowy linii telefonicznej, 17 pluton konserwacji linii telefonicznej) 8 oficerów 219 szeregowych w zależności od potrzeb zmienna ilość plutonów budowlanych

2 kompania łączności (stacyjna) (pluton Radio „A” i „B”, pluton szyfrów, 18 i 19 plutony stacyjne, 20 i 21 plutony gońców motorowych) 10 oficerów, 276 szeregowych w zależności od potrzeb zmienna ilość plutonów telefonicznych stacyjnych i plutonów gońców motorowych.

3 kompania łączności (jednostek pozadywizyjnych) (pluton łączności artylerii korpusu z drużynami pułków artylerii 7 pappanc. 7 paplotn.l. 8 paplot.c. p pomiarów art., pluton łączności 10 b sap., pluton pułku ułanów karpackich) 3 oficerów 80 szeregowych.

Pod względem ewidencyjnym batalionowi podlegały; 11 pluton radio specjalny, 12 pluton informacyjny specjalny, drużyna kontroli ruchu radiowego, 389 pluton radiotelegraficzny średni, 386 etapowy pluton łączności^[29].

Obsada dowódcza batalionu

Dowódcy batalionu

• por. st. sp. piech. Bolesław Bolszio^[a] (27 X 1941 – 19 III 1942)
• mjr Roman Banaszak – (19 III – 11 IV 1942^[32])
• ppłk Jan Różański – (11 IV 1942 – 6 XI 1943)
• ppłk Eugeniusz Łysak – (6 XI 1943 – VIII 1944)
• mjr/ppłk Roman Banaszak – (VIII 1944 – 2 X 1944)
• ppłk Eugeniusz Łysak (2 X 1944 – 7 VII 1947)

Zastępcy dowódcy batalionu

• mjr Tadeusz Błoński (do VIII 1944)
• mjr Wacław Walknowski (21 I 1945^[33]– 1947)

Adiutant batalionu ^[34](poniżej obsada IV-V 1944)

• por. Kazimierz Materski

Dowódca kompanii dowodzenia

• kpt. Władysław Juszczak

Dowódca 1 kompanii łączności

• kpt. Tadeusz Dąbrowicki de Gromoboy

Dowódca 2 kompanii łączności

• mjr Władysław Iżycki

Dowódca 3 kompanii łączności

• kpt. Stefan Czapliński

Pod względem ewidencyjno-sprzętowym podlegały:

• dowódca 11 plutonu radio specjalny - kpt. Antoni Ziółkowski
• dowódca 12 plutonu informacyjnego - kpt. inż. Józef Miński
• dowódca 386 etapowego plutonu łączności - por. Alojzy Jorman
• dowódca 389 plutonu radio średni PSK - por. Wojciech Wolicki-Wolszleger
• kierownik wsparcia lotniczego - mjr Franciszek Wysłołuch
  • dowódca plutonu łączności wsparcia lotniczego - ppor. Władysław Ratomski
• dowódca parku łączności korpusu - por. Stanisław Kaczmarczyk
• dowódca drużyny kontroli ruchu łączności 2 Korpusu ppor. Antoni Michniewicz

Symbole batalionu

Sztandaru nie posiadał.

Odznaka pamiątkowa zaprojektowana została przez mjr W. Walknowskiego w 1945 we Włoszech. W rysunku poza krzyżem w środku występuje syrena – znak 2 Korpusu, między ramionami krzyża występują symbole Iraku, Palestyny, Egiptu i Włoch. Krzyż w pionie przecina błyskawica – symbol łączności.

Wykonanie: F.M. Lorioli, Fratelli – Millano – Roma^[35].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• 11 Batalion Łączności. Londyn: Koło byłych żołnierzy 11 batalionu łączności, 1947.
• Jan Partyka, Odznaki i oznaki PSZ na Zachodzie 1939–1946. Wojska Lądowe. Rzeszów 1997.
• Harvey Sarner, Piotr K Domaradzki: Zdobywcy Monte Cassino. Generał Anders i jego żołnierze. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2006. ISBN 83-7506-003-8.
• Zbigniew Dunin-Wilczyński: Wojsko Polskie w Iraku. 1942-1943. Warszawa: Muzeum Niepodległości, 1993. ISBN 83-900727-2-6.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-2043299-2.
• Tadeusz Lisicki: Łączność w bitwie o Monte Cassino. Przegląd Łączności nr 4/36. Londyn: Związek Łącznościowców, 1984.