34 Brygada Kawalerii Pancernej

34 Brygada Kawalerii Pancernej

Oznaka rozpoznawcza 34 Brygada Kawalerii Pancernej
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1995
Patron	htm. w. kor. Jan Zamoyski
Tradycje
Święto	22 kwietnia
Nadanie sztandaru	12 września 1995
Rodowód	89 Pułk Zmechanizowany
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Andrzej Solnica
Obecny	płk Marcin Adamski
Organizacja
Numer	2423
Dyslokacja	Żagań
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska Lądowe
Rodzaj wojsk	wojska pancerne
Podległość	11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej

Koszary gen. broni Zygmunta Sadowskiego

Pomnik gen. broni Tadeusza Buka

Koszary gen. broni Zygmunta Sadowskiego

Koszary gen. broni Zygmunta Sadowskiego

Czołg T-72 w tle koszar gen. broni Zygmunta Sadowskiego w Żaganiu.

Leopard 2A5 brygady

Przygotowanie żołnierzy 34 BKPanc do VIII zmiany PKW Afganistan

Strzelanie ZSU-23-4MP Biała z 34 BKPanc w Żaganiu, 2010

34 Brygada Kawalerii Pancernej im. Hetmana Wielkiego Koronnego Jana Zamoyskiego (34 BKPanc) – związek taktyczny wojsk pancernych Sił Zbrojnych RP (JW 2423).

Brygada została sformowana w 1995 roku w wyniku przeformowania 89 Pułku Zmechanizowanego. Jednostka stacjonuje w garnizonie Żagań i wchodzi w skład 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego.

Rodowód i tradycje

Rodowód jednostki związany jest bezpośrednio ze zmaganiami wojennymi 4 Brygady Pancernej, której formowanie rozpoczęto 1 sierpnia 1944 roku. W drugiej połowie września 1945 roku brygada przeformowana została na etat pokojowy o zmniejszonym stanie osobowym^[1]. W następnym miesiącu rozformowany został 1 Drezdeński Korpus Pancerny, a 4 BPanc. dyslokowana do Tarnowa i podporządkowana dowódcy Okręgu Wojskowego Nr V w Krakowie^[2].

W lutym 1946 roku 4 BPanc. przeformowana została w 8 Pułk Czołgów (JW 1678)^[3]. W następnym roku jednostka została dyslokowana do Żurawicy i wzięła udział w akcji „Wisła”. 30 marca 1949 oddział otrzymał nazwę wyróżniającą „Drezdeński”.

W maju tego roku przeniesiony został do Żagania, do kompleksu koszarowego przy ulicy Szosa Żarska (poniemieckie koszary Wielkiego Elektora wybudowane przed II wojną światową dla 8 Brygady Pancernej i 15 Pułku Pancernego ze składu 5 DPanc., obecnie koszary im. gen. broni Zygmunta Sadowskiego), podporządkowany dowódcy 11 Zmotoryzowanej Dywizji Piechoty i przeformowany w „8 Drezdeński Pułk Czołgów Średnich”. W tym samym czasie do jednostki przybyły z Opola działa samobieżne SU-85 wraz z załogami z rozformowanego 24 Drezdeńskiego Pułku Artylerii Pancernej.

W 1952 ze składu pułku wyłączony został batalion dział pancernych, na bazie którego sformowano 17 Pułk Artylerii Pancernej. W 1957, w terminie do 15 sierpnia, jednostka przeformowana została w 8 Drezdeński Pułk Czołgów i Artylerii Pancernej (8 pczap)^[4]. W następnym roku zmieniono numer jednostki wojskowej na „2702”.

3 sierpnia 1958 roku jednostka otrzymała sztandar nadany przez Radę Państwa. Sztandar wręczył szef Sztabu Śląskiego Okręgu Wojskowego gen. bryg. Włodzimierz Kopijkowski. W dniach 4–10 maja 1959 roku 8 pczap i 42 pz poddana zostały inspekcji, w trakcie której były wizytowane przez gen. dyw. Zygmunta Duszyńskiego, ówczesnego przez wiceministra obrony narodowej i gen. dyw. Czesława Waryszaka, dowódcę ŚOW. Oba pułki zdały inspekcję na ocenę dobrą.

Na początku 1962 roku 8 pczap przeformowany został w „8 Drezdeński Pułk Czołgów Średnich”^[5]. Na przełomie 1964 i 1965 jednostka otrzymała na wyposażenie czołgi T-55. W 1967 dzień 22 kwietnia ustanowiony został dorocznym świętem jednostki^[6].

W 1968 roku jednostka wzięła udział w operacji „Dunaj”, w składzie 2 Armii. W sierpniu 1979 roku pułk, jako pierwszy w LWP otrzymał czołgi T-72. W celu szybkiego wdrożenia nowego modelu czołgu sformowano eksperymentalnie 6 kompanię pod dowództwem por. Tomczaka (był to częściowo skadrowany pododdział liczący 48 żołnierzy, w tym 32 zawodowych. Część kadry przeszkolona została uprzednio w ZSRR. Latem 1979 roku na poligonie drawskim kompania zaprezentowana została Edwardowi Gierkowi, I sekretarzowi KC PZPR. 13 grudnia 1981 roku po wprowadzeniu stanu wojennego pułk rozmieszczono we Wrocławiu i pozostawał w nim do 9 stycznia 1982 roku. W 1983 roku pułk przeformowany został na nowy etat. Strukturę kompanijną zastąpiono batalionową. W 1984 roku wszystkie pododdziały czołgów otrzymały czołgi T-72. Jednostka jako pierwsza w SZ PRL zaczęła realizować zadania pułku czołgów T-72.

W 1990 roku jednostka została przeformowana w 99 Drezdeński Pułk Zmechanizowany. We wrześniu 1991 roku pułk pozbawiony został nazwy wyróżniającej „Drezdeński”^[7].

Decyzją Ministra Obrony Narodowej Nr 12/MON z dnia 22 kwietnia 1992 roku oddział przemianowany został na 89 Pułk Zmechanizowany oraz przyjął dziedzictwo tradycji:

• 8 i 9 Batalionów Strzeleckich (1831)
• 8 i 9 Batalionów Strzeleckich (1939)
• 8 Batalionu Pancernego (1934–1939)
• 8 Batalionu Strzelców Brabanckich (1942–1947)
• 9 Batalionu Strzelców Flandryjskich (1943–1947)

W 1995 roku pułk został przeformowany w 34 Brygadę Kawalerii Pancernej i jako pierwszy w SZ RP otrzymał na uzbrojenie nowe czołgi PT-91 (modernizacja T-72). 12 września tego roku pancerni otrzymali nowy sztandar ufundowany przez społeczeństwo Żagania.

Brygada kontynuuje tradycje 3 Brygady Strzelców 1 Dywizji Pancernej gen. broni Stanisława Maczka i 4 Brygady Pancernej 1 Drezdeńskiego Korpusu Pancernego. Z połączenia cyfr 3 i 4 powstał dzisiejszy numer jednostki 34.

Od dnia 29 lipca 2004 roku patronem brygady jest hetman wielki koronny Jan Zamoyski^[8].

Odznaka pamiątkowa i oznaka rozpoznawcza 34 Brygady zostały wprowadzone Decyzją Ministra Obrony Narodowej Nr 64/MON z dnia 31 grudnia 2007 r.^[9]. na mocy tej samej decyzji potwierdzono żołnierzom jednostki wojskowej prawo noszenia do mundurów galowych sznura Fourragere^[10].

Z dniem 30 maja 2008 roku 1 batalion czołgów przejął dziedzictwo tradycji 8 batalionu strzelców brabanckich 3 Brygady Strzelców i przyjął nazwę wyróżniającą „brabancki”, a 2 batalion czołgów przejął dziedzictwo tradycji 9 batalionu strzelców flandryjskich 3 Brygady Strzelców i przyjął nazwę wyróżniającą „flandryjski”^[11].

Z dniem 3 grudnia 2008 roku dywizjon artylerii samobieżnej przejął dziedzictwo tradycji 24 Pułku Artylerii Samobieżnej z lat 1944–1947 i 24 Drezdeńskiego Pułku Artylerii Pancernej z lat 1947–1949 oraz przyjął nazwę wyróżniającą „drezdeński”^[12].

15 kwietnia 2011 roku na placu przed siedzibą 34 Brygady Kawalerii Pancernej odsłonięto odlany z brązu pomnik gen. broni Tadeusza Buka^[13].

W 2014 roku Brygada otrzymała na uzbrojenie czołgi Leopard 2A5.

Struktura organizacyjna i uzbrojenie

• Dowództwo i sztab
• batalion dowodzenia (1 i 2 kompania dowodzenia, kompania logistyczna, pluton chemiczny)
• 1 brabancki batalion czołgów
• 2 flandryjski batalion czołgów
• batalion zmechanizowany
• drezdeński dywizjon artylerii samobieżnej
• dywizjon przeciwlotniczy
• kompania saperów
• kompania rozpoznawcza
• batalion logistyczny

Podstawowym uzbrojeniem brygady były do 2014 r. czołgi PT-91 Twardy, bojowe wozy piechoty BWP-1, samobieżne haubice 2S1 Goździk, zestawy przeciwlotnicze ZSU-23-4MP Biała.

Od połowy 2014 następowało przezbrajanie na czołgi Leopard 2 A5 pochodzące z nadwyżek niemieckich, a od 2018 r. przezbrajanie na czołgi T-72M1^[14].

Dowódcy jednostki

• ppłk Jan Wereszczagin (p.o. 18 VIII – 25 X 1944)
• ppłk Paweł Stupin (25 X 1944 – 17 IV 1945, ciężko ranny)
• ppłk Jan Wereszczagin (17 IV 1945 – 1946)
• Michał Syrow (1946–1947)
• ppłk Witold Michałowski (1947–1948)
• mjr Józef Karlinowski (1948–1951)
• ppłk Jan Żakiewicz (1951–1954)
• mjr Władysław Nowak (1954–1955)
• mjr Mieczysław Wyszatycki (1955–1956)
• mjr Stanisław Banaszak (1956–1959)
• ppłk dypl. Mieczysław Wyszatycki (1959–1963)
• ppłk dypl. Józef Krasnowski (1963–1964)
• mjr dypl. Aleksy Sułek (1964–1966)
• ppłk dypl. Czesław Tyński (1966–1968)
• ppłk dypl. Romuald Królak (1968–1971)
• ppłk dypl. Zdzisław Anioł (1971–1974)
• mjr dypl. Jarosław Bielecki (1974–1976)
• mjr dypl. Jerzy Kufel (1976–1978)
• mjr dypl. Witold Nehring (1978–1979)
• mjr dypl. Leon Komornicki (1979–1984)
• mjr dypl. Zbigniew Jabłoński (1984–1986)
• mjr dypl. Andrzej Bilewicz (1987)
• mjr dypl. Piotr Makarewicz (1987–1989)
• mjr dypl. Janusz Paczkowski (1989–1990)
• ppłk dypl. Zbigniew Malik (1990–1993)
• ppłk dypl. Andrzej Solnica (1993–1998)
• płk dypl. Bogusław Gawęda (1998–2001)
• płk dypl. Andrzej Kuśnierek (2001–2003)
• gen. bryg. Tadeusz Buk (2003–2005)
• gen. bryg. Zdzisław Antczak (2005–2007)
• gen. bryg. Andrzej Sobieraj (2007–2011)
• płk Krzysztof Pokropowicz (2011–2017)
• płk Dariusz Lewandowski (2017–2019)
• płk Piotr Franciszek Zieja (2019–2020)
• płk Marcin Adamski (2020^[15])

Przekształcenia

4 Brygada Pancerna (1944–1946) → 8 Drezdeński Pułk Czołgów (1946–1949) → 8 Drezdeński Pułk Czołgów Średnich (1949–1957) → 8 Drezdeński Pułk Czołgów i Artylerii Pancernej (1957–1962) → 8 Drezdeński Pułk Czołgów Średnich (1962–1990) → 99 Drezdeński Pułk Zmechanizowany (1990–1991) → 99 Pułk Zmechanizowany (1991–1992) → 89 Pułk Zmechanizowany (1992–1995) → 34 Brygada Kawalerii Pancernej (od 1995)

Przypisy

Bibliografia

• Mieczysław Kupczyk, Jarosław Piątek, Lesław Urbanowski, 89 Pułk Zmechanizowany. Krótki rys historyczny, Żagań 1992.
• Wiesław Chłopek, 11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego. Zarys dziejów, Wydawnictwo „Chroma”, Żagań 2005, ISBN 83-922412-3-1.
• Jerzy Kajetanowicz, Polskie wojska lądowe w latach 1945–1960. Skład bojowy, struktury organizacyjne, uzbrojenie, Europejskie Centrum Edukacyjne, Toruń 2004, ISBN 83-88089-12-9.
• Marek Zieliński, Zarys historii 34 Brygady Kawalerii Pancernej. Od 4 do 34 Brygady, Wydawnictwo Dekograf, Żagań 2011, ISBN 978-83-60119-67-9.
• Dzienniki Urzędowe Ministra Obrony Narodowej.

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa jednostki
• Jednostki Wojskowe: 34 Brygada Kawalerii Pancernej