Mira Zimińska-Sygietyńska

Mira Zimińska-Sygietyńska

„Mira i satyra” (Warszawa listopad 1936)
Imię i nazwisko	Marianna Zimińska-Sygietyńska
Data i miejsce urodzenia	22 lutego 1901 Płock
Data i miejsce śmierci	26 stycznia 1997 Warszawa
Zawód	aktorka, reżyser, pedagog
Współmałżonek	Jan Zimiński (1917–1920) Tadeusz Sygietyński
Lata aktywności	1918–1997
Zespół artystyczny
"Qui Pro Quo" "Cyrulik Warszawski" "Mazowsze"
Odznaczenia

Grób Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Tablica upamiętniająca teatrzyk Qui Pro Quo i jego artystów na Senatorskiej 29/31 w Warszawie

Skwer Miry Zimińskiej w Warszawie

Mira Zimińska-Sygietyńska, właśc. Marianna Zimińska-Sygietyńska, de domo Burzyńska (ur. 22 lutego 1901 w Płocku, zm. 26 stycznia 1997 w Warszawie) – polska aktorka, reżyserka i pedagożka, współzałożycielka i w latach 1957–1997 dyrektorka Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze”. Dama Orderu Orła Białego.

Życiorys

Urodziła się w Płocku jako córka Jakuba. Nieoficjalnie aktorka podawała rok 1895 jako datę swoich urodzin^[1]. Od dziecka była związana z teatrem. Jej rodzice pracowali w Teatrze w Płocku. Matka była bileterką i bufetową, a ojciec dekoratorem. Zadebiutowała w wieku siedmiu lat jako Dziecko w Ich czworo Zapolskiej. Udany występ sprawił, że powierzano jej także inne role.

Dwudziestolecie międzywojenne

Podczas występów w Teatrze Polskim w Radomiu zauważył ją i zaangażował jeden z właścicieli warszawskiego teatrzyku Qui Pro Quo – jednego z najpopularniejszych polskich kabaretów dwudziestolecia międzywojennego. W 1919 przeniosła się do Warszawy. W latach 1918–1939 występowała jako aktorka i śpiewaczka m.in. w „Qui Pro Quo”, „Morskim Oku”, „Bandzie”, „Cyruliku Warszawskim”, „Ali Babie”, Teatrze Kameralnym. Zdarzało się, że występowała również w roli konferansjera, tak jak to było podczas występu w Hallo! Ciotka!, kiedy to jej wdzięk w połączeniu z werwą i ciętym dowcipem podbił publiczność. Zimińska stała się ulubienicą inteligentów. Była jedną z pierwszych polskich automobilistek. Jeździła luksusowymi mercedesami oraz słynnym wtedy w Warszawie czerwonym kabrioletem marki Bugatti.

W 1929 zadebiutowała jako aktorka teatralna, występując w Teatrze Polskim w Artystach. Swoimi rolami dramatycznymi szybko zdobyła uznanie zarówno krytyki jak i publiczności. W latach 1928–38 i 1946–48 była aktorką dramatyczną i komediową w warszawskich teatrach: Polskim, Ateneum, Kameralnym.

W 1934 redagowała kolumnę satyryczną „Duby smalone” w Kurierze Porannym oraz wraz ze Stefanem Jaraczem i Karolem Bendą prowadziła Teatr Aktora.

Z powodzeniem występowała również w filmach. Zadebiutowała jeszcze w epoce kina niemego. Występowała głównie w rolach komediowych, np. Ada to nie wypada, Papa się żeni, Manewry miłosne.

Nagrywała także płyty dla Syreny Rekord, Columbii oraz Polskich Nagrań. W 1938 występowała z programem estradowym z Eugeniuszem Bodo^[2].

II wojna światowa

Podczas okupacji niemieckiej należała do Armii Krajowej. Pisała także antyhitlerowskie piosenki dla warszawskich gazeciarzy. W 1942 roku została aresztowana i uwięziona na Pawiaku. Po jej uwolnieniu (dzięki staraniom męża oraz Adolfa Dymszy), występowała w tak zwanych jawnych teatrach np. w „Złotym Ulu” mieszczącym się przy Nowym Świecie 19.

W czasie powstania warszawskiego była pielęgniarką w szpitalu i występowała w Teatrze Frontowym AK. Po upadku powstania była w obozie w Pruszkowie, skąd wraz z Sygietyńskim trafiła do Tarczyna. W Warszawie zjawili się oboje tuż po zajęciu miasta przez wojska sowieckie i polskie.

Po wojnie

W 1947 roku została pozytywnie zweryfikowana przez Komisję ZASP, jednak rola w spektaklu Żołnierz królowej Madagaskaru (pomimo odniesionego wielkiego sukcesu) była pożegnaniem Zimińskiej ze sceną, z której odeszła u szczytu sławy.

W 1948 wraz z Tadeuszem Sygietyńskim założyła Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze”. W 1955, po śmierci Sygietyńskiego, Zimińska została kierownikiem artystycznym zespołu, natomiast od 1957 była jego dyrektorem.

Była założycielką i pomysłodawczynią Dziecięcego Zespołu Pieśni i Tańca „Varsovia” z siedzibą w Warszawie (nazywanego „Małym Mazowszem”). Zespół istnieje od roku 1978 do dzisiaj.

Była członkiem zasłużonym ZASP.

Życie prywatne

W wieku 16 lat wyszła za mąż za Jana Zimińskiego. Małżeństwo przetrwało do 1920 roku. Drugim mężem Miry Zimińskiej był Tadeusz Sygietyński, z którym wzięła ślub w 1954^[3].

Jednym z jej wielbicieli był Tadeusz Boy-Żeleński, przyjaźniła się z Jerzym Stempowskim i skamandrytami. Witkacemu pozowała do aktu.

Autorka wspomnień Nie żyłam samotnie, Warszawa, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1985, ISBN 83-221-0340-9 oraz Druga miłość mego życia, Warszawa, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1990 ISBN 83-221-0563-0.

Została pochowana wraz z mężem w Alei Zasłużonych warszawskiego cmentarza Wojskowego na Powązkach (kwatera A24-tuje-11)^[4].

Nagrody i odznaczenia

• Order Orła Białego (1996)^[5]
• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1994)^[6]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[7]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[7] (1955)^[8]
• Order Sztandaru Pracy I klasy^[7]
• Krzyż Armii Krajowej^[7]
• Warszawski Krzyż Powstańczy (1988)
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)
• Medal 30-lecia Polski Ludowej^[7]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej^[7]
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”^[7]
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej”^[7] (1986)
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”^[7]
• Medal Komisji Edukacji Narodowej^[7]
• Nagroda Państwowa I stopnia (dwukrotnie: 1951 i 1986)^[7]
• Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy (1996)
• Krzyż Komandorski Orderu Leopolda II (Belgia)^[7]

Spektakle teatralne (wybór)

• 1908 – Ich czworo
• 1920 – Cyrkówka, Qui Pro Quo
• 1921 – Hania chce tańczyć, "Wodewil"
• 1922 – Uj, choroba, "Wodewil"
• 1922 – Wszystko się kręci, "Roccoco"
• 1924 – Ghetto, "Qui Pro Quo"
• 1924 – Serwus, Jarosy, "Qui Pro Quo"
• 1925 – Hallo! Ciotka!, "Qui Pro Quo"
• 1925 – A tymczasem pod łóżkiem, "Qui Pro Quo"
• 1927 – Sałatka majowa, "Qui Pro Quo"
• 1928 – Popatrz, popatrz, "Qui Pro Quo"
• 1928 – Jubileusz Qui Pro Quo, "Qui Pro Quo"
• 1929 – Artyści, Teatr Polski
• 1931 – Pierwsza pani Frazer, "Teatr Mały"
• 1931 – W murowanej piwnicy, "Qui Pro Quo"
• 1932 – Panna Maliczewska, "Teatr Ateneum"
• 1932 – Serce na oścież (z gęby na klucz), "Banda"
• 1932 – Przebój Warszawy, "Morskie Oko"
• 1933 – Moja siostra i ja, "Banda"
• 1933 – Ram-pam-pam, "Cyganeria"
• 1934 – W małym domku, "Teatr Kameralny"
• 1934 – Moralność pani Dulskiej, "Teatr Aktora"
• 1934 – Madame Sans-Gêne, "Teatr Aktora"
• 1935 – Na jeża, "Cyrulik Warszawski"
• 1936 – Mycie głowy, "Cyrulik Warszawski"
• 1936 – Mira i satyra, "Teatr 13 rzędów"
• 1937 – Wiosenna parada gwiazd, "Wielka Rewia"
• 1937 – Cabaretissimo, "Cyrulik"
• 1937 – Na pięterku, kawiarnia "Mała Ziemiańska"
• 1937 – Naprzód marsz, "Wielka Rewia"
• 1938 – Dama od Maxima, "Teatr Letni"
• 1939 – Sezonie otwórz się, "Ali Baba"
• 1947 – Żołnierz królowej Madagaskaru, Teatr Muzyczny Domu Wojska Polskiego

Filmografia

• 1922 – Wszystko się kręci
• 1924 – O czym się nie mówi
• 1925 – Iwonka – Bronka
• 1926 – O czym się nie myśli
• 1930 – Na Sybir
• 1933 – Każdemu wolno kochać
• 1935 – Manewry miłosne
• 1936 – Papa się żeni
• 1936 – Ada! To nie wypada!

Upamiętnienie

• 8 czerwca 2014 r. odsłonięto pomnik Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej w rodzinnym Płocku przy Muzeum Mazowieckim^[9].
• W 2018 jej imieniem nazwano skwer u zbiegu ul. Jana Pawła Woronicza i al. Niepodległości w Warszawie^[10].

Przypisy

Bibliografia

• Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.
• Syrena Record : pierwsza polska wytwórnia fonograficzna = Poland's first recording company : 1904-1939. ISBN 83-917189-0-5.
• Zbigniew Adrjański: Kalejdoskop estradowy : leksykon polskiej rozrywki 1944-1989 : artyści, twórcy, osobistości. Warszawa: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09191-9.
• Tomasz Mościcki: Mira Zimińska-Sygietyńska. culture.pl. [dostęp 2021-01-24].

Linki zewnętrzne

• Mira Zimińska-Sygietyńska w bazie IMDb (ang.)
• Mira Zimińska-Sygietyńska w bazie Filmweb
• Mira Zimińska-Sygietyńska w bazie filmpolski.pl
• Maria (Mira) Zimińska-Sygietyńska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• Oficjalna strona „Mazowsza”
• Mira Zimińska-Sygietyńska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Mira. Po prostu kobieta – informacje o powieści o Mirze Zimińskiej-Sygietyńskiej
• Mira Zimińska-Sygietyńska na zdjęciach w bibliotece Polona