Theobald von Bethmann Hollweg
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 1 stycznia 1921 |
Kanclerz Rzeszy i premier Prus | |
Okres | od 14 lipca 1909 |
Poprzednik | |
Następca | |
Nadprezydent Brandenburgii | |
Okres | od 1899 |
Poprzednik | |
Następca | |
Theobald Theodor Friedrich Alfred von Bethmann Hollweg (ur. 29 listopada 1856 w Hohenfinow, zm. 1 stycznia 1921 tamże) – niemiecki polityk, kanclerz Cesarstwa Niemieckiego i premier Prus w latach 1909–1917[1].
Życiorys
Syn Feliksa i Isabelli[2]. Studiował prawo w Strasburgu, Lipsku i Berlinie[2].
W polityce zagranicznej starał się poprawić stosunki z Wielką Brytanią, tak aby powstrzymać wyścig zbrojeń pomiędzy obydwoma krajami, jednak sprzeciwił się temu minister ds. morskich Alfred von Tirpitz. W polityce wewnętrznej starał się lawirować pomiędzy trzema największymi siłami politycznymi, tj.: socjalistami, Partią Centrum i prawicą.
Po zamachu w Sarajewie (28 czerwca 1914) naciskał na Austro-Węgry, aby te zajęły twarde stanowisko w konflikcie z Serbią. Storpedował także brytyjskie wysiłki pokojowego załagodzenia sporu[3].
W czasie I wojny światowej został praktycznie zepchnięty na dalszy plan przez koła wojskowe, w osobach Paul von Hindenburga i Ericha Ludendorffa. Bethmann opowiadał się za umiarkowaną polityką, liczył także na mediację pokojową prezydenta USA Woodrowa Wilsona, jednak w 1917 Stany Zjednoczone przystąpiły do wojny po stronie Ententy i plany te spełzły na niczym. W lipcu 1917 został zmuszony do ustąpienia z urzędu, na rzecz Georga Michaelisa, przez koalicję socjaldemokratów i partii Centrum.
Resztę życia Bethmann spędził na emeryturze, pisząc pamiętniki.
Tajny memoriał z 9 września 1914
Bethmann Hollweg sprecyzował cele niemieckiej polityki w tajnym memoriale z 9 września 1914, czyli wkrótce po wybuchu wojny.
Za bezwzględnie konieczny uważał zabór francuskiego zagłębia górniczego Longwy-Briey, ewentualnie również Belfortu i wybrzeża aż do Boulogne. Belgia miała utracić Liège i ewentualnie Antwerpię. Jej ranga miała spaść do roli wasala gospodarczego Niemiec.
Ponadto Bethmann Hollweg domagał się „utworzenia środkowoeuropejskiej unii gospodarczej [...] z udziałem Francji, Belgii, Holandii, Danii, Austro-Węgier, Polski i ewentualnie Włoch, Szwecji i Norwegii.
Związek ten [...] zachowując pozory równouprawnienia swoich członków, faktycznie jednak pod przywództwem niemieckim, musi ustalić hegemonię gospodarczą Niemiec nad Europą środkową”.
Dodatkowo kanclerz postulował scalenie kolonii niemieckich w Afryce i oderwanie od Rosji niesprecyzowanych bliżej obszarów[4].
Przypisy
- ↑ LeMO Biografie - Biografie Theobald von Bethmann Hollweg, www.dhm.de [dostęp 2020-07-09] (niem.).
- ↑ a b Werner Frauendienst: Bethmann Hollweg, Theobald Theodor Friedrich Alfred von [w:] Neue Deutsche Biographie (NDB). T. 2, Duncker & Humblot, Berlin 1955.
- ↑ Gwarancję neutralności Belgii przez Wielką Brytanię nazwał świstkiem papieru (scrap of paper, niem. einen Fetzen Papier).
- ↑ Jerzy Krasuski: Historia Rzeszy Niemieckiej 1871–1945. Poznań: WP, 1985.
Media użyte na tej stronie
Signature of Theobald von Bethmann-Hollweg, then Reichs-Chancellor
Autor: Nieznany (Image originally uploaded to Wikimedia commons by Lucius Castus; cropped and reuploaded by Emiya1980), Licencja: CC BY-SA 3.0
Portrait of Theobald von Bethmann-Hollweg