IV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
| Data | 15 września–15 października 1949 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | Warszawa, | ||
| Organizator | Komitet Wykonawczy powołany przez Ministra Kultury i Sztuki | ||
| Tematyka | |||
| |||
IV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (również IV Konkurs Chopinowski) – 4. edycja Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, która rozpoczęła się 15 września 1949 w Warszawie[2]. Organizatorem konkursu był Komitet Wykonawczy powołany przez Ministra Kultury i Sztuki[3].
Charakterystyka konkursu
Wzięło w nim udział 54 pianistów z 14 krajów[4], w tym 11 Polaków[5].
Pianiści z Polski na IV Konkursie Chopinowskim[5]
|
Konkurs był trójstopniowy: składał się z dwóch etapów i finału. Podniesiono górną granicę wieku uczestników konkursu do 32 lat[6]. Konkurs odbył się w dniach 15 września–15 października 1949[6]. Był to pierwszy i jak dotąd jedyny Konkurs Chopinowski, w którym I nagrodę otrzymały ex aequo dwie uczestniczki (Polka Halina Czerny-Stefańska i Rosjanka Bella Dawidowicz)[6]. Dyrektorem biura konkursu został Edmund Rudnicki (przedwojenny dyrektor muzyczny Polskiego Radia)[7].
Z powodu zniszczenia gmachu Filharmonii Warszawskiej przesłuchania odbywały się w budynku Teatru „Roma”, jedynej ocalałej w Warszawie sali koncertowej, przy ul. Nowogrodzkiej 49[6][1]. Przed sceną w teatrze zbudowano specjalną estradę, a na scenie stanęła muszla akustyczna[2].
W dniu otwarcia (15 września) powołano ostateczny skład jury, nastąpiło opracowanie regulaminu i losowanie pianistów[2]. Pianiści mieli do wyboru cztery fortepiany następujących marek: Bechstein, Blüthner, Ibach i Steinway (model 309125 D)[8][2]. W programie Regulaminu konkursu pojawiła się Barkarola Fis-dur op. 60[3].
Konkurs finansowany był ze środków rządowych, podobnie jak stypendia i obozy szkoleniowe dla polskich pianistów[6]. Młodym muzykom zapewniono dostęp do najlepszych fortepianów, przeprowadzono próbne nagrania, a na letni kurs w Łagowie Lubuskim sprowadzono nawet Orkiestrę Filharmonii Poznańskiej, by uczestnicy kursów mogli ćwiczyć z jej akompaniamentem koncerty fortepianowe[6]. Nad przygotowaniami czuwała Komisja Pedagogiczna przy Ministerstwie Kultury i Sztuki złożona z najwybitniejszych polskich profesorów[6].
W związku z setną rocznicą śmierci Fryderyka Chopina rok 1949 został uchwalony Rokiem Chopinowskim[6]. W tym, jubileuszowym roku zorganizowano poza Konkursem pianistycznym, również konkurs kompozytorski i rzeźbiarski, wystawy stałe i objazdowe, liczne koncerty w kraju i za granicą[6]. Zapoczątkowano też wydanie Dzieł wszystkich Fryderyka Chopina pod redakcją Ignacego Jana Paderewskiego[6].
Kalendarium
 Kalendarz konkursu[2][9] | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Faza konkursu | Data | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Wrzesień | Październik | ||||||||||||||||||||||||||||||
| 15. | 16. | 17. | 18. | 19. | 20. | 21. | 22. | 23. | 24. | 25. | 26. | 27. | 28. | 29. | 30. | 1. | 2. | 3. | 4. | 5. | 6. | 7. | 8. | 9. | 10. | 11. | 12. | 13. | 14. | 15. | |
| I etap | 10:00 18:00 | 10:00 18:00 | |||||||||||||||||||||||||||||
| II etap | 18:00 | 10:00 18:00 | 10:00 | 10:00 18:00 | 10:00 18:00 | 10:00 18:00 | 10:00 18:00 | 10:00 | 10:00 18:00 | 10:00 18:00 | 10:00 18:00 | 10:00 18:00 | 10:00 | 10:00 18:00 | |||||||||||||||||
| Finał | 19:00 | 19:00 | 19:00 | 19:00 | 19:00 | 19:00 | 16:00 | ||||||||||||||||||||||||
Repertuar
Zgodnie z tradycją w konkursie wykonywane były z pamięci wyłącznie utwory Fryderyka Chopina.
 Wykaz utworów[10] | |||||
| Faza konkursu | Utwór | ||||
| Etap I | Trzy dowolne utwory | ||||
| Etap II | Jeden nokturn | Dwie etiudy (z wyjątkiem trzech tzw. „pośmiertnych” (Trois Nouvelles Études)) | Jeden z następujących polonezów: Polonez fis-moll op. 44 Polonez As-dur op. 53 Polonez-Fantazja As-dur op. 61 | Dwa mazurki | Jedna z następujących sonat: Sonata b-moll op. 35 Sonata h-moll op. 58 albo jedna z czterech ballad jedno scherzo albo Fantazja f-moll op. 49 jedno scherzo albo Barkarola Fis-dur op. 60 jedno scherzo |
| Finał | Koncert fortepianowy e-moll op. 11 albo Koncert fortepianowy f-moll op. 21 | ||||
Jury
Do konkursowego przebiegu przesłuchań oraz podziału nagród powołano jury, w następującym składzie[6][2]:
 Skład jury | |||
| Lp. | Juror | Kraj | Funkcja |
| 1. | Zbigniew Drzewiecki |  Polska | przewodniczący jury |
| 2. | Arthur Hedley |  Anglia | wiceprzewodniczący jury |
| 3. | Marguerite Long[a] |  Francja | wiceprzewodnicząca jury |
| 4. | František Maxián |  Czechosłowacja | wiceprzewodniczący jury |
| 5. | Lew Oborin |  ZSRR | wiceprzewodniczący jury |
| 6. | Magda Tagliaferro |  Brazylia | wiceprzewodnicząca jury |
| 7. | Godfrid Boon |  Szwecja | członek jury |
| 8. | Émile Bosquet |  Belgia | członek jury |
| 9. | Lucette Descaves[b] | Francja | członek jury |
| 10. | Sem Dresden |  Holandia | członek jury |
| 11. | Jan Ekier | Polska | członek jury |
| 12. | Blas Galindo |  Meksyk | członek jury |
| 13. | Lélia Gousseau[c] | Francja | członek jury |
| 14. | Lajos Hernádi |  Węgry | członek jury |
| 15. | Franz Josef Hirt |  Szwajcaria | członek jury |
| 16. | Jan Hoffman | Polska | członek jury |
| 17. | Roman Jasiński | Polska | członek jury |
| 18. | Marcelina Kimontt-Jacynowa[c] | Polska | członek jury |
| 19. | Lazare Lévy | Francja | członek jury |
| 20. | Joseph Marx |  Austria | członek jury |
| 21. | Alfred Mendelsohn |  Rumunia | członek jury |
| 22. | Dimitar Nenow |  Bułgaria | członek jury |
| 23. | Pawieł Sieriebriakow | ZSRR | członek jury |
| 24. | Stanisław Szpinalski | Polska | członek jury |
| 25. | Henryk Sztompka | Polska | członek jury |
| 26. | Margerita Trombini-Kazuro | Polska | członek jury |
| 27. | Bolesław Woytowicz | Polska | członek jury |
| 28. | Carlo Zecchi |  Włochy | członek jury |
| 29. | Jerzy Żurawlew | Polska | członek jury |
System oceny pianistów
W I i II etapie jury obradowało, jak dotychczas jedyny raz w historii za zasłoną z drewnianych żaluzji, tak by nie widzieć pianistów[6]. Uczestnicy występowali nie pod swoimi nazwiskami, lecz wylosowanymi wcześniej numerami[6]. Po raz pierwszy i jedyny w dziejach konkursów chopinowskich ustanowiono „męża zaufania”, którym został prof. Jerzy Lefeld, który jako jedyny znał nazwiska i jurorom przekazywał jedynie numery wylosowane tego dnia i ustalające kolejność występujących[7]. Jury oceniało grę uczestników Konkursu stosując punktację od 1 do 25. Przejście z jednego etapu do następnego odbywało się na podstawie otrzymania od jurorów oceny minimum 18 punktów. O ostatecznej kolejności laureatów decydowała suma ocen II i III etapu.
Konkurs
I etap
Pierwszy etap eliminacyjny odbył się w dniach (16–17 września) bez udziału publiczności (przewidziany dla kandydatów, którzy nie brali udziału w eliminacjach krajowych)[6][2]. Zwycięzcy natomiast eliminacji krajowych kwalifikowali się bezpośrednio do II etapu, bez konieczności występu w tym etapie. W I etapie wystąpiło 10 pianistów, z których do II etapu decyzją jury dopuszczono czworo z nich[11]. Byli to: Vera Reményi (Węgry), Hélio da Silva (Brazylia), Mireille Auxietre-Ivankovitch (Francja) i Lucia Mancini (Włochy)[11]. Po I etapie (eliminacyjnym) odbyła się 18 września w sali Teatru „Roma” uroczystość otwarcia konkursu[6][12].
II etap
W drugim etapie (18 września–5 października) pianiści występowali w publicznym recitalu, obejmującym kilka (7 lub 8)[13] wybranych utworów Fryderyka Chopina wyszczególnionych w Regulaminie konkursu, wykonywanych z pamięci[2]. Jako pierwsi w II etapie, po ceremonii otwarcia (18 września) wystąpili Polacy Tadeusz Żmudziński i Barbara Hesse-Bukowska[14].
Finał
Jury dopuściło do finału (8–15 października) 18 pianistów (8 z Polski, 6 z ZSRR, 2 z Brazylii oraz po 1 z Meksyku i Węgier)[9]. Nowością w finale było wykonanie w całości jednego z koncertów fortepianowych (Koncert e-moll op. 11 lub Koncert f-moll op. 21), ponieważ do tej pory były to tylko dwie części[6][2]. Orkiestrą Symfoniczną w finale dyrygowali: Mieczysław Mierzejewski, Zdzisław Górzyński, Jan Krenz i Tadeusz Wilczak[2].
Finaliści
|
Nagrody i wyróżnienia
 Nagrody główne | ||||
| Nagroda | Laureat | Kraj | Wysokość nagrody[15] | Fundator nagrody[15] |
| 1 | Halina Czerny-Stefańska[16] | Polska | 1 000 000 zł | Prezydent RP, Prezes Rady Ministrów |
| Bella Dawidowicz[17] | ZSRR | 1 000 000 zł | ||
| 2 | Barbara Hesse-Bukowska | Polska | 800 000 zł | Komitet Ministrów dla Spraw Kultury |
| 3 | Waldemar Maciszewski | Polska | 600 000 zł | Minister Spraw Zagranicznych |
| 4 | Gieorgij Murawlow | ZSRR | 550 000 zł | Minister Kultury i Sztuki |
| 5 | Władysław Kędra | Polska | 500 000 zł | Przewodniczący CRZZ |
| 6 | Ryszard Bakst | Polska | 450 000 zł | Komitet Wykonawczy Roku Chopinowskiego |
| 7 | Jewgienij Malinin | ZSRR | 400 000 zł | Prezydent miasta stołecznego Warszawy |
| 8 | Zbigniew Szymonowicz | Polska | 350 000 zł | Polskie Radio |
| 9 | Tamara Gusiewa | ZSRR | 300 000 zł | Państwowa Opera i Filharmonia w Warszawie |
| 10 | Wiktor Mierżanow | ZSRR | 250 000 zł | Związek Kompozytorów Polskich |
| 11 | Regina Smendzianka | Polska | 200 000 zł | Instytut Fryderyka Chopina |
| 12 | Tadeusz Żmudziński | Polska | 150 000 zł | Związek Zawodowy Pracowników Kultury i Sztuki |
| Wyróżnienia[18] | ||||
| Wyróżniony | Kraj | Wysokość nagrody | Wyróżnienie | |
| Carmen Vitis Adnet | Brazylia | 50 000 zł | Dyplom honorowy | |
| Oriano de Almeida | Brazylia | 50 000 zł | ||
| Carlos Rivero | Meksyk | 50 000 zł | ||
| Ludmiła Sosina | ZSRR | 50 000 zł | ||
| Imre Szendrei | Węgry | 50 000 zł | ||
| Nagroda Specjalna | ||||
| Nagroda | Nagrodzony | Kraj | Fundator nagrody | |
| Najlepsze wykonanie mazurków | Halina Czerny-Stefańska | Polska | Polskie Radio | |
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b Teatr Muzyczny „Roma” (mapa 1:6000). mapy.cz. [dostęp 2019-01-22]. (pol. • cz.).
- ↑ a b c d e f g h i j Sala gotowa – goście zjeżdżają. Przygotowania do Konkursu Chopinowskiego zakończone. „Życie Warszawy”. Nr 254 (1756), s. 3, 1949-09-15. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Życie Warszawy”. [dostęp 2019-01-10].
- ↑ a b Barbara Niewiarowska: Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie. chopin.pl. [dostęp 2016-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-14)].
- ↑ Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Konkurs IV. konkursy.miedzynarodowe.chopin.pl. [dostęp 2018-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-22)].
- ↑ a b Wieści z Chopiniady. „Dziennik Łódzki”. Nr 261 (1525), s. 2, 1949-09-22. Łódź: Spółdzielnia Wyd.-Oświat. „Czytelnik”. [dostęp 2019-01-15].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p IV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. chopincompetition2015.com. [dostęp 2016-07-10].
- ↑ a b Tadeusz Kawczyński: Konkursy Chopinowskie w Warszawie. (PDF). muzyczna-szpilman.pl. [dostęp 2017-03-17]. (pol.).
- ↑ Zwycięski fortepian Haliny Czerny-Stefańskiej. [w:] Filharmonia Krakowska im. Karola Szymanowskiego [on-line]. www.filharmonia.krakow.pl. [dostęp 2021-10-19].
- ↑ a b Ostatni etap Konkursu Chopinowskiego. 18 finalistów gra jeszcze 7 dni. „Życie Warszawy”. Nr 276 (1778), s. 3, 1949-10-07. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Życie Warszawy”. [dostęp 2019-01-11].
- ↑ Żurawlew 1995 ↓, s. 26.
- ↑ a b Liczebnie zwyciężają kobiety. Pracowite dni młodych chopinistów. „Życie Warszawy”. Nr 261 (1763), s. 3, 1949-09-22. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Życie Warszawy”. [dostęp 2019-01-10].
- ↑ IV konkurs im. Chopina otwarty. Pianiści 13 państw walczą o palmę pierwszeństwa. „Życie Warszawy”. Nr 254 (1760), s. 1, 1949-09-19. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Życie Warszawy”. [dostęp 2019-01-10].
- ↑ Wieści z IV Chopiniady. „Dziennik Łódzki”. Nr 255 (1519), s. 2, 1949-09-16. Łódź: Spółdzielnia Wyd.-Oświat. „Czytelnik”. [dostęp 2019-01-15].
- ↑ Otwarcie Konkursu Chopinowskiego. „Życie Warszawy”. Nr 259 (1761), s. 1, 4, 1949-09-20. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Życie Warszawy”. [dostęp 2019-01-10].
- ↑ a b Olbrzymi sukces pianistów Polski i ZSRR. Dalsze wyniki Konkursu Chopinowskiego. „Dziennik Łódzki”. Nr 286, s. 2, 1949-10-17. Łódź: „Czytelnik”. [dostęp 2019-01-07].
- ↑ Halina Czerny-Stefańska. [w:] Narodowy Instytut Fryderyka Chopina [on-line]. chopin.nifc.pl. [dostęp 2022-12-11].
- ↑ Osoby związane z Chopinem. (Bella Davidovich). [w:] Narodowy Instytut Fryderyka Chopina [on-line]. pl.chopin.nifc.pl. [dostęp 2016-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-09)].
- ↑ Laureatki IV Konkursu Chopinowskiego. Dalsze nagrody w Konkursie Chopinowskim. „Życie Warszawy”. Nr 286 (1788), s. 1, 2, 1949-10-17. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Życie Warszawy”. [dostęp 2019-01-11].
Bibliografia
- IV Międzynarodowy Konkurs im. Fryderyka Chopina dla pianistów w Warszawie – IV Concours international Frédéric Chopin pour pianistes à Varsovie: 15. IX - 15. X. 1949. Wyd. 1. Poznań: Wydawnictwo graficzne "Merkuriusz", 1949. OCLC 812758599. (pol. • fr.).
- Jerzy Waldorff: Wielka gra. Wyd. III uzup. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993. ISBN 83-214-0940-7. OCLC 69467869.
- Stefan Wysocki: Wokół Konkursów Chopinowskich. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1987. ISBN 83-212-0443-0. OCLC 749899851.
- Jerzy Żurawlew: A więc konkurs. Wspomnienia twórcy międzynarodowych konkursów Chopinowskich. Warszawa: Towarzystwo im. Fryderyka Chopina, 1995. ISBN 83-85981-10-1.
Linki zewnętrzne
- IV Konkurs Chopinowski. [w:] Polska Kronika Filmowa 40/49 [on-line]. repozytorium.fn.org.pl, 1949-09-28. [dostęp 2018-03-29].
Media użyte na tej stronie
Flag of England. Saint George's cross (a red cross on a white background), used as the Flag of England, the Italian city of Genoa and various other places.
.svg)
.svg)
this is the flag of the Soviet Union in 1936. It was later replaced by File:Flag of the Soviet Union (1955-1980).svg.
this is the flag of the Soviet Union in 1936. It was later replaced by File:Flag of the Soviet Union (1955-1980).svg.
.svg)
.svg)
.svg)
Flag of Mexico (1934-1968)
.svg)
.svg)
.svg)
Flag of Romania (28 March 1948 - 24 September 1952)
_(construction).png)
Construction sheet of the Flag of Romania as depicted in Decree nr. 972 from 5 November 1968.
- l = 2/3 × L
- C = 1/3 × L
- S = 2/5 × l
Flag of Romania (28 March 1948 - 24 September 1952)
Construction sheet of the Flag of Romania as depicted in Decree nr. 972 from 5 November 1968.
- l = 2/3 × L
- C = 1/3 × L
- S = 2/5 × l
.svg)
Autor: Scroch, Licencja: CC BY-SA 4.0
National Flag of the People's Republic of Bulgaria (1948-1967). Tha flag has got the coat-of-arms from 1948
Autor: Scroch, Licencja: CC BY-SA 4.0
National Flag of the People's Republic of Bulgaria (1948-1967). Tha flag has got the coat-of-arms from 1948
.svg){kind=link}
(c) Ktims z angielskojęzycznej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
The notes A flat and A double flat on the treble clef.
Autor: Originals by MANU and pnx
derivative by Chris Schilling, Licencja: CC BY-SA 4.0
Clipart depicting a jury panel with an academic icon in background
Autor: Bilsen, Joop van / Anefo, Licencja: CC BY-SA 3.0 nl
Aankomst Russische musici op Schiphol, links Bella Davidovitch (pianiste) en Zara Doulouchova (zangeres)
Halina Czerny-Stefańska (Kraków), pianistka.
_-_The_Noun_Project.svg)
Autor: Icons8, Licencja: CC0
Countdown (50361) - The Noun Project.svg icon from the Noun Project