Województwo bełskie

Województwo bełskie
Palatinatus Belzensis
—województwo—
1462–1793
Herb
Herb
Sentencja: In recto dirigitur [1]
Państwo

 I Rzeczpospolita

Prowincja

Małopolska

Data powstania

1462

Siedziba wojewody

Bełz

Wojewoda

zobacz: wojewodowie bełscy

Siedziba sejmiku

Bełz
(1772-93 Dubienka)

Popis

pod Bełzem[2]

Powierzchnia

ok. 9 000 km²

Populacja (1790 [3])
• liczba ludności


5 934

Podział administracyjny
Liczba powiatów

4

Liczba reprezentantów
Liczba senatorów

2

Położenie na mapie Rzeczypospolitej
Położenie na mapie Polski
Portal Polska
Województwo bełskie w składzie małopolskiej prowincji Korony Polskiej, 1635

Województwo bełskie – województwo Korony Królestwa Polskiego I Rzeczypospolitej, część prowincji małopolskiej

Zostało utworzone w 1462 r. przez Kazimierza IV Jagiellończyka po przyłączeniu ziemi bełskiej do Korony Polskiej[4]. Województwo bełskie miało senatorów większych dwóch, to jest wojewodę i kasztelana bełskiego, mniejszych także dwóch, którymi byli kasztelanowie lubaczowski i buski. System prawny w oparciu o prawo magdeburskie. Herbem województwa był w polu czerwonym gryf srebrny pod złotą koroną, wspinający się przednimi łapami do góry. Województwo bełskie było najmniejszym z województw małopolskich, licząc w XVII wieku 483 wsi i 33 miast i miasteczek. Oprócz Bugu, większych rzek województwo nie miało. W całym województwie jedyne szkoły funkcjonowały w Warężu, pod zarządem księży pijarów[5].

Po pierwszym rozbiorze roku 1772 prawie całe województwo bełskie dostało się pod panowanie Austrii (zobacz cyrkuł zamojski). Przy Koronie pozostały tylko: z dóbr prywatnych – miasteczko Korytnica na prawym brzegu Bugu i 16 wsi; z dóbr królewskich – miasto Dubienka i 10 włości; z dóbr duchownych – 2 wsie. Mimo to, Sejm Wielki nie dopuścił do zupełnego zniesienia województwa bełskiego, nadal obierając dwóch posłów oraz deputata trybunalskiego do sejmików. Miejscem wyborów był kościół farny w Dubience. Z przyczyny szczupłości województwa (liczącego wówczas już tylko kilka mil kwadratowych) dopuszczano obywateli ziemi chełmskiej i województwa wołyńskiego, którzy posiadali posesje dziedziczne, do sejmikowania w województwie bełskim, wraz z dostępem do jego wszelkich urzędów i funkcji[5].

Ostatecznie, województwo bełskie przestało istnieć po II rozbiorze Polski (23 listopada 1793), kiedy to na mocy sejmu grodzieńskiego utworzono nowe województwa. Skrawki województwa bełskiego zostały wcielone do nowo utworzonych województw chełmskiego i włodzimierskiego[5].

Powiaty

Wojewodowie

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Stefan Krzysztof Kuczyński, Polskie herby ziemskie. Geneza, treści, funkcje, Warszawa 1993, s. 215.
  2. ↑ Antoni Sozański, Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648–1772), Kraków 1889, s. 6.
  3. ↑ Tabela: Summaryusz Generalny wszelkich dochodów Rzeczypospolitey tak w Koronie iako i w Litwie z kalkulacyą mil kwadratowych, tak со do dymów, podatków, iako i ludzi, w: Dziennik rządowo-ekonomiczno handlowy. Zaymuiący różne Wiadomości, Rządowe, Handlowe, Ekonomiczne, Fabryczne, Kontraktowe na Dobra, Summy, i Produkta. Zajmujący 3 miesiące kwiecień may czerwiec 1790. R.5. T. II. Warszawa 1790.
  4. ↑ Volumina Legum T. 1 s. 91
  5. ↑ a b c Zygmunt Gloger (1903): Geografia historyczna ziem dawnej Polski; Kraków

Bibliografia

  • Andrzej Janeczek: Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII w., PAN, Warszawa 1993.
  • Zygmunt Gloger: Województwo Bełskie. w: tenże: Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków 1903.
Podział administracyjny I Rzeczypospolitej
Do II rozbioru
prowincja wielkopolska
prowincja małopolska
prowincja litewska
Inflanty
Po sejmie
grodzieńskim
Korona Polska
Wielkie Księstwo Litewskie

Lob Rech Pospolita.svg

Media użyte na tej stronie

Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg
Autor: Olek Remesz (wiki-pl: Orem, commons: Orem), Licencja: CC BY-SA 2.5
Chorągiew królewska z okresu panowanie dysastii Wazów (1587-1668) w Polsce