Zakon

Zakonnik mercedariusz, ojciec Pedro Machado, na portrecie Zurbarána

Zakon (łac. ordo) – organizacja, której członkowie, po złożeniu ślubów, żyją według ściśle określonych reguł religijnych lub (rzadziej) świeckich. Członkowie zakonu (mężczyźni – mnisi, zakonnicy, bracia; kobiety – zakonnice, mniszki, siostry) zwykle nie są postrzegani ani jako świeccy, ani jako członkowie kleru, choć na przykład w Kościele katolickim i prawosławnym możliwe jest łączenie członkostwa w zakonie ze święceniami kapłańskimi (osobie takiej przysługuje tytuł „ojca”, zaś członków zakonów męskich bez święceń tytułuje się „bratem”, choć dawniej używano tytułu „brat świecki”, gdyż nie byli oni członkami stanu duchownego).

Zjawisko istnienia zakonów (monastycyzm) jest spotykane w większości religii.

Zakony w chrześcijaństwie

Kościół katolicki

W Kościele katolickim zakon ma zatwierdzoną przez Kościół regułę. Jego członkowie składają uroczyste śluby. Przeważnie jest to tylko ślub ubóstwa, czystości i posłuszeństwa, jednak wśród wielu zakonów występują dodatkowe śluby, na przykład ślub stałości miejsca, opierające się zwykle na ich szczególnym charyzmacie.

Wśród zakonów katolickich wyróżnia się:

W odróżnieniu od członków zakonów, osoby wstępujące do zgromadzeń zakonnych składają tylko śluby proste.

Inne Kościoły chrześcijańskie

  • W Kościele anglikańskim początkowo zlikwidowano klasztory[3], na skutek czego niemal zupełnie zamarło życie zakonne. W 1. poł. XIX w. życie zakonne zaczęło się odradzać, a w czasach współczesnych nastąpił powrót do organizowania anglikańskich wspólnot zakonnych[1][2][4].

Zakony w religiach niechrześcijańskich

Formacje monastyczne i klasztory występują też w religiach niechrześcijańskich – w pogańskiej religii starożytnego Rzymu (westalki), w judaizmie (esseńczycy), buddyzmie (sangha), hinduizmie, dźinizmie (wihara) czy shintōizmie[1][5][6].

Inne znaczenia

  • W Kościele katolickim istnieją zakony świeckie (trzecie zakony), których członków nazywa się tercjarzami (np. franciszkański, dominikański), skupiające osoby świeckie, które w codziennych warunkach osób świeckich kształtując swe życie – na podobieństwo zakonników – zgodnie z odpowiednią regułą, duchowością związaną z charyzmatem danego zakonu i pod wyższym kierownictwem duchowym odpowiedniego zakonu. Tercjarze nie są uważani za prawdziwych zakonników, ponieważ nie ślubują zachowywania czystości, posłuszeństwa i ubóstwa, a jedynie przyrzekają zachowywanie Reguły trzeciego zakonu.
  • Istnieją zakony orderów, do których przynależą osoby nimi odznaczone (kawalerowie orderu). Przykładem może być Zakon Złotego Runa czy polski Zakon Kawalerów Orderu Złotego Jelenia, do którego nawiązuje Stowarzyszenie powołane w 1998 r.[7]
  • Swoistą świecką odmianą zakonu są stowarzyszenia wolnomularskie, w których występują ryty, system wtajemniczeń, hierarchia oraz rozbudowana symbolika. Zbliżony charakter ma np. Rycerski Zakon Bibliofilski z Kapitułą Orderu Białego Kruka w Krakowie[8].
  • Terminem „zakon” określało się Prawo biblijne nadane Żydom przez Boga (archaizm).
  • Termin ten był również używany na określenie Starego i Nowego Testamentu (Stary i Nowy Zakon – archaizm)[9].

Zobacz też

Przypisy

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Francisco de Zurbarán - Fray Pedro Machado - Google Art Project.jpg
La obra representa a Fray Pedro Machado, que nació en Zafra y fue profesor de Teología en la Universidad de Salamanca.