Wybory prezydenckie w Polsce w 2000 roku

Wybory prezydenckie w Polsce
w 2000 roku
Państwo

 Polska

Rodzaj

wybory prezydenckie

Data przeprowadzenia

8 października 2000

Data zarządzenia

16 czerwca 2000
przez: marszałka Sejmu
Macieja Płażyńskiego[1]

Podstawa prawna

kodeks wyborczy

Głosowanie
poprzednie:
Wybory 1995
następne:
Wybory 2005
Strona internetowa
Portal Polska
Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 9 października 2000 r. w sprawie stwierdzenia wyników wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

Wybory prezydenckie w Polsce w 2000 odbyły się 8 października. O urząd prezydenta ubiegało się początkowo 13 kandydatów, jednak Jan Olszewski wycofał swą kandydaturę przed wyborami na rzecz Mariana Krzaklewskiego[2]. Frekwencja wyborcza wyniosła 61,12%[3].

Nie odbyła się II tura wyborów, ponieważ po raz pierwszy w historii bezpośrednich wyborów prezydenckich w Polsce, jeden z kandydatów otrzymał w I turze ponad 50% ważnie oddanych głosów. Pierwszy raz w historii III RP (po 1989) doszło do reelekcji urzędującego prezydenta.

Kandydaci

Aleksander Kwaśniewski – wiele miesięcy przed rozpoczęciem kampanii Aleksander Kwaśniewski cieszył się poparciem ponad 70% społeczeństwa. Podczas kampanii wyborczej przypominano jego dorobek, m.in. przyjęcie Polski do NATO, poprawną kohabitację z rządem AWS-UW oraz kontakty międzynarodowe[4]. Urok osobisty i talent polityczny miały rekompensować brak wyższego wykształcenia. Błędy i niezręczności zjednywały Aleksandrowi Kwaśniewskiemu sympatię wyborców. Kampania prezydenta miała charakter pozytywny i spokojny[4]. Sam kandydat podczas wiecu wyborczego na Suwalszczyźnie wypowiedział się na temat wprowadzenia renty socjalnej dla starszych bezrobotnych, co wywołało nerwowe reakcje w sztabie AWS[5]. Główne hasło wyborcze prezydenta brzmiało „Dom wszystkich Polska”[5]. W kampanię prezydenta zaangażował się SLD, zbierając podpisy i rozdając około 2 miliony pocztówek[6]. Prezydent odmówił debaty z kandydatami przed I turą wyborów[6]. Wśród popierających kandydaturę prezydenta byli m.in. Maryla Rodowicz, Cezary Pazura czy Irena Santor[6]. Pod koniec sierpnia był on liderem sondaży, miał 66% zwolenników[7]. Największy spadek poparcia przyniosła Aleksandrowi Kwaśniewskiemu sprawa wizyty w 1997 w Kaliszu, podczas której Marek Siwiec wykonał na polecenie prezydenta gesty powitalne związane z osobą Jana Pawła II[8]. Skutkiem taśmy była utrata około 10% poparcia, krytyka ze strony biskupów oraz uchwały o uznaniu prezydenta za persona non grata przez rady miast rządzonych przez AWS[9].

Andrzej Olechowski – kandydat obywatelski popierany przez wielu znanych Polaków. Poparcia udzielili mu m.in. Czesław Miłosz, Jan Nowak-Jeziorański, Zbigniew Religa czy Zbigniew Hołdys[6]. W kampanii Andrzej Olechowski był pokazywany spacerujący ze współpracownikami ulicami miast. W kampanię zaangażował się przewodniczący Unii Wolności, a jego głównym elektoratem była większość elektoratu tej partii[6] (choć ona sama nie udzieliła mu poparcia). Hasło kandydata brzmiało „Przejdźmy do konkretów”[6]. Jego kandydatura była marginalizowana przez sztaby wyborcze Aleksandra Kwaśniewskiego i Mariana Krzaklewskiego. Pod koniec sierpnia zajmował 2. miejsce z wynikiem 11% zwolenników[7].

Marian Krzaklewski – był kandydatem obozu „Solidarności”. Głównym celem kampanii było umocnienie prawicowego elektoratu. Był postrzegany jako działacz związkowy niestroniący od radykalnych metod walki[10]. Miał wysoki negatywny elektorat sięgający 40%[6]. Kandydat prowadził kampanię negatywną wymierzoną w urzędującego prezydenta. Między innymi wykorzystano wypowiedzi na okoliczność 20. rocznicy powstania „Solidarności”, czy też kwestię zakupu mieszkania w Warszawie o powierzchni 78 m² za 5% wartości z 1990[7]. Najcięższy wymiar miała wspomniana przy okazji Aleksandra Kwaśniewskiego sprawa wizyty prezydenta w 1997 w Kaliszu[8]. Problemem kandydata był nieformalny wpływ na rząd i odpowiedzialność za jego działania[10]. Kandydat w kampanii złożył obietnicę powszechnego uwłaszczenia. Pierwotnie hasłem kampanii było „Krzak – Tak”, zostało ono zastąpione hasłem „Bezpieczna przyszłość – rodzina na swoim”[10]. Wśród osobistości zwolennikami Mariana Krzaklewskiego byli: Tomasz Strzembosz, Wojciech Kilar czy Jan Pietrzak[10]. Pod koniec sierpnia miał 9% zwolenników[7].

Andrzej Lepper – kandydat Samoobrony wielokrotnie organizujący rolnicze protesty. W 1999 zyskał szerokie poparcie z uwagi na kryzys na rynku mięsnym. Na skutek nagłośnienia protestów przez niechętną rządowi telewizję publiczną marginalny kandydat zyskał poparcie nie tylko wśród mieszkańców wsi. W kampanii głosił, że w Polsce mamy do czynienia z ludobójstwem ekonomicznym[11].

Jarosław Kalinowski – kandydat PSL, absolwent Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i były wójt gminy Słomianka. Hasło wyborcze kandydata brzmiało „Czas na zmiany”[12]. W kampanii obok mieszkańców wsi starał się pozyskać dla swojej kandydatury mieszkańców małych miast[11]. Kandydat unikał krytyki lidera Samoobrony[11].

Lech Wałęsa – po przegranej w wyborach prezydenckich w 1995 w kolejnych wyborach były prezydent nie miał szans na wygraną[11]. Według sondażu CBOS z 2 sierpnia był liderem w rankingu polityków, na których Polacy na pewno nie będą głosować[11]. Jego osobę wskazało 61% badanych. Pod koniec sierpnia miał 2% zwolenników[7].

Pozostali kandydaci

Wśród pozostałych kandydatów byli liderzy marginalnych ugrupowań politycznych, m.in. konserwatywno-liberalny eurosceptyk Janusz Korwin-Mikke, były prawicowy premier Jan Olszewski, socjalista Piotr Ikonowicz oraz narodowcy: Dariusz Grabowski, generał Tadeusz Wilecki i Bogdan Pawłowski[13].

Lustracja

W kampanii pojawiła się sprawa lustracji kandydatów. Sprawa budziła emocje z uwagi na zarzuty wobec Lecha Wałęsy i Aleksandra Kwaśniewskiego. Nowa ustawa lustracyjna powodowała, że w przypadku stwierdzenia kłamstwa lustracyjnego sąd lustracyjny mógł wydać wyrok zakazujący startu w wyborach. Pozytywne rozpatrzenie sprawy lustracji zamknęło wątek w kampanii[13].

Prawybory w Nysie

Przed wyborami prezydenckimi odbyły się prawybory w Nysie. Mimo że lider sondaży nie pojawił się w dniu głosowania, a sztab konkurenta zrobił mu antyreklamę z wódką goleniówką, nawiązując do wizyty w Charkowie, zdobył on ponad 53,7% głosów[13].

Kandydaci i wyniki

ZdjęcieImię i nazwiskoWiekWykształceniePrzynależność partyjna i poparcie partiiGłosyProcent
Aleksander Kwasniewski i Gerhard Schröder (Kwasniewski cropped).jpgAleksander Kwaśniewski45średniebezpartyjny
(popierany przez Sojusz Lewicy Demokratycznej, Unię Pracy, Partię Ludowo-Demokratyczną, Stronnictwo Demokratyczne i Krajową Partię Emerytów i Rencistów)
9 485 22453,90%
A.T.Kijowski&A.Olechowski (Olechowski cropped).jpgAndrzej Olechowski53wyższe (dr)bezpartyjny
(popierany przez Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe)
3 044 14117,30%
KrzaklewskiWójcik (cropped).jpgMarian Krzaklewski50wyższe (dr)Ruch Społeczny Akcja Wyborcza Solidarność
(popierany przez Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe, Porozumienie Polskich Chrześcijańskich Demokratów i po rezygnacji Jana Olszewskiego także przez Ruch Odbudowy Polski i Porozumienie Centrum)
2 739 62115,57%
Kalinowski, Jaroslaw-2504.jpg
(c) Foto-AG Gymnasium Melle, CC BY-SA 3.0
Jarosław Kalinowski38wyższe (inż.)Polskie Stronnictwo Ludowe1 047 9495,95%
Andrzej Lepper in his office 2002 (2) (cropped).jpgAndrzej Lepper46średnie zawodoweSamoobrona Rzeczpospolitej Polskiej537 5703,05%
Korwinmikke.jpgJanusz Korwin-Mikke57wyższe (mgr)Unia Polityki Realnej252 4991,43%
Photo of Lech Wałęsa and Richard B. Hetnarski (Walesa cropped).jpgLech Wałęsa57zasadnicze zawodoweChrześcijańska Demokracja III Rzeczypospolitej Polskiej178 5901,01%
Jan Łopuszański.jpgJan Łopuszański45wyższe (mgr)Porozumienie Polskie
(popierany przez Narodowe Odrodzenie Polski)
139 6820,79%
20080930 Dariusz Maciej Grabowski.jpgDariusz Grabowski50wyższe (dr)Stronnictwo Polska Racja Stanu
(popierany przez Konfederację Polski Niepodległej – Ojczyzna, Krajowe Porozumienie Emerytów i Rencistów Rzeczypospolitej Polskiej i Polską Partię Ekologiczną – Zielonych)
89 0020,51%
Piotr Ikonowicz - 2007.jpgPiotr Ikonowicz44wyższe (mgr)Polska Partia Socjalistyczna38 6720,22%
Brak zdjęcia.svgTadeusz Wilecki55wyższe wojskoweStronnictwo Narodowe
(popierany przez Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne)
28 8050,16%
Brak zdjęcia.svgBogdan Pawłowski55wyższe (mgr)bezpartyjny17 1640,10%
Razem17 598 919100,0%
Frekwencja61,12%
Aleksander KwaśniewskiAndrzej OlechowskiMarian KrzaklewskiJarosław KalinowskiAndrzej LepperJanusz
Korwin-Mikke
Lech WałęsaJan ŁopuszańskiDariusz GrabowskiPiotr IkonowiczTadeusz WileckiBogdan PawłowskiFrekwencja
Województwo#%#%#%#%#%#%#%#%#%#%#%#%#%
dolnośląskie804 54859,37%234 30717,29%193 35914,27%37 5642,77%32 6962,41%19 3671,43%11 7430,87%84560,62%69060,51%27840,21%22800,17%11460,08%1 355 15660,60%
kujawsko-pomorskie614 30763,77%129 81713,48%107 58711,17%46 8914,87%30 5773,17%10 8381,13%86300,90%60940,63%43010,45%19630,20%15510,16%7300,08%963 28662,08%
lubelskie437 25444,58%120 54512,29%160 15616,33%165 31016,85%54 4485,55%13 1091,34%82360,84%10 2741,05%56270,57%23840,24%23480,24%12150,12%992 53759,04%
lubuskie302 10865,83%64 83414,13%54 76211,93%11 9432,60%10 5872,31%55321,21%37930,83%15490,34%19920,43%8870,19%6210,14%3360,07%463 16761,02%
łódzkie702 44256,38%182 35114,64%156 40812,55%96 2417,72%51 9014,17%21 0851,69%11 1260,89%10 2140,82%62160,50%36550,29%27430,22%15720,13%1 260 49261,45%
małopolskie609 68741,49%349 83423,81%325 24022,13%76 5035,21%36 7332,50%24 6731,68%20 3761,39%13 2730,90%68390,47%26650,18%22680,15%12610,09%1 489 50962,22%
mazowieckie1 088 01845,50%484 56220,71%395 62616,91%191 0958,17%62 2672,66%40 8771,75%24 9671,07%27 1811,16%12 7180,54%56290,24%38930,17%31030,13%2 423 22661,41%
opolskie225 37354,80%77 54518,86%61 59014,98%15 2883,72%13 2083,21%61081,49%62971,53%22700,55%19630,48%7680,19%4810,12%3570,09%416 35451,28%
podkarpackie370 76439,34%141 94215,06%251 04726,64%90 2309,57%41 4244,40%12 1621,29%96311,02%13 0141,38%72950,77%16140,17%22410,24%10570,11%955 02461,53%
podlaskie236 59344,96%71 23013,54%118 17122,46%57 42110,91%21 6264,11%61371,17%42600,81%55091,05%26220,50%11330,22%10770,20%4240,08%531 68258,49%
pomorskie498 58949,57%235 57123,42%175 51317,45%26 1992,60%24 5782,44%16 3281,62%13 4081,33%71540,71%45740,45%16970,17%13050,13%8910,09%1 016 53862,83%
śląskie1 325 40859,56%411 43518,49%315 42614,17%41 0891,85%40 0541,80%31 3101,41%25 5771,15%11 9820,54%11 7920,53%61290,28%31800,14%19110,09%2 247 03960,84%
świętokrzyskie355 07160,51%63 59610,84%62 27110,61%60 44410,30%23 4654,00%68041,16%38580,66%49560,84%32250,55%16100,27%8960,15%6310,11%593 59158,85%
warmińsko-mazurskie393 42663,67%85 00713,76%73 15611,84%26 6394,31%18 8133,04%70491,14%44410,72%40770,66%27250,44%12730,21%8130,13%5170,08%623 93258,13%
wielkopolskie1 010 05661,54%253 73615,46%182 06911,09%86 8065,29%52 5933,20%19 4001,18%14 6560,89%93030,57%65930,40%28140,17%19780,12%13040,08%1 657 87466,54%
zachodniopomorskie493 66864,01%124 80216,18%85 77111,12%17 3252,25%22 2972,89%10 9551,42%63980,83%32150,42%34900,45%16010,21%9930,13%6620,09%777 97560,14%
Polska9 485 22453,90%3 044 14117,30%2 739 62115,57%1 047 9495,95%537 5703,05%252 4991,43%178 5901,01%139 6820,79%89 0020,51%38 6720,22%28 8050,16%17 1640,10%17 598 91961,12%

Aleksander Kwaśniewski wygrał wybory we wszystkich szesnastu województwach (utworzonych niecałe dwa lata wcześniej). Pod względem powiatów urzędujący wtedy prezydent zwyciężył w prawie wszystkich powiatach z wyjątkiem: łomżyńskiego i wysokomazowieckiego (województwo podlaskie) – wygrana Jarosława Kalinowskiego z PSL; miasta Sopot – w tym mieście najlepszy był Andrzej Olechowski (kilka miesięcy po wyborach wraz z Donaldem Tuskiem i Maciejem Płażyńskim założył Platformę Obywatelską) oraz nowosądeckiego, limanowskiego, podhalańskiego, tatrzańskiego (województwo małopolskie), rzeszowskiego, ropczycko-sędziszowskiego, kolbuszowskiego, łańcuckiego, leżajskiego (województwo podkarpackie) i janowskiego (województwo lubelskie) – najwięcej głosów ważnych z tych powiatów zdobył zdobywca miejsca trzeciego w kraju, Marian Krzaklewski z AWS.

Kandydat, który zrezygnował:
ZdjęcieImię i nazwiskoWiekWykształceniePrzynależność partyjna i poparcie partiiData rezygnacji kandydata
Jan OlszewskiJan Olszewski70wyższe (mgr)Ruch Odbudowy Polski
(popierany przez Porozumienie Centrum)
2 października 2000
Zwycięzcy wyborów w poszczególnych powiatach

Zobacz też

Przypisy

  1. Dz.U. z 2000 r. nr 49, poz. 565
  2. Dudek 2013 ↓, s. 421.
  3. Dudek 2013 ↓, s. 422.
  4. a b Piasecki 2011 ↓, s. 132.
  5. a b Piasecki 2011 ↓, s. 133.
  6. a b c d e f g Piasecki 2011 ↓, s. 134.
  7. a b c d e Piasecki 2011 ↓, s. 138.
  8. a b Piasecki 2011 ↓, s. 138–139.
  9. Piasecki 2011 ↓, s. 139.
  10. a b c d Piasecki 2011 ↓, s. 135.
  11. a b c d e Piasecki 2011 ↓, s. 136.
  12. Piasecki 2011 ↓, s. 135–136.
  13. a b c Piasecki 2011 ↓, s. 136–137.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Korwinmikke.jpg
Janusz Korwin-Mikke on his presidental election meeting in Zielona Góra University.
A.T.Kijowski&A.Olechowski (Olechowski cropped).jpg
Andrzej Tadeusz Kijowski z Andrzejem Olechowskim w Studio Nowej Telewizji Warszawa podczas programu A Teraz Konkretnie
KrzaklewskiWójcik (cropped).jpg
Autor: Dziennik Dolnośląski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tomasz Wójcik i Marian Krzaklewski (po prawej).
Photo of Lech Wałęsa and Richard B. Hetnarski (Walesa cropped).jpg
Autor: Cayman42, Licencja: CC BY-SA 4.0
Photo of Lech Wałęsa and Richard B. Hetnarski at Rochester Institute of Technology, 16 Feb. 1998
POL urna wyborcza.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.5
Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 9 października 2000 r. w sprawie stwierdzenia wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.jpg
Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 9 października 2000 r. w sprawie stwierdzenia wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Kalinowski, Jaroslaw-2504.jpg
(c) Foto-AG Gymnasium Melle, CC BY-SA 3.0
Jaroslaw Kalinowski
20080930 Dariusz Maciej Grabowski.jpg
Dariusz Maciej Grabowski, polski polityk
Wybory prezydenckie 2000.png
Autor: Aight 2009, Licencja: CC BY-SA 4.0
wybory prezydenckie 2000
Andrzej Lepper in his office 2002 (2) (cropped).jpg
Autor: Beno, Licencja: CC BY-SA 4.0
Przewodniczący Samoobrony Andrzej Lepper w swoim biurze w Al. Jerozolimskich 30 w Warszawie. Fot. Błażej Pajda
Aleksander Kwasniewski i Gerhard Schröder (Kwasniewski cropped).jpg
Autor: unknown, Licencja: GFDL 1.2
Aleksander Kwaśniewski and Gerhard Schröder