AMZ Dzik

Dzik 3
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Producent

AMZ Kutno Sp. z o.o.

Typ pojazdu

samochód opancerzony

Załoga

zależne od wersji

Historia
Produkcja

od 2004

Dane techniczne
Silnik

Iveco Aifo SOFIM 8140.43N, 107 kW (146 KM)

Pancerz

większość B6; silnik B4

Długość

5,43 m (Dzik-AT)[1]
5,74 m (Dzik-2,3)

Szerokość

2,05 m

Wysokość

2,16 m

Rozstaw osi

3,2 m[1]

Prześwit

30 cm[1]

Masa

5,5 t – 6,2 t

Osiągi
Prędkość

100 km/h

Zasięg

800 km

Dane operacyjne
Uzbrojenie
w stropie obrotnica na karabin maszynowy PK/PKS używający 7,62 x 51 NATO (alternatywnie karabin NSW używający 12,7 x 108 mm albo 12,7 x 99 mm NATO), dwie podwójne wyrzutnie granatów dymnych, 13 otworów strzelniczych
Użytkownicy
AMZ Dzik operators.pngUżytkownicy Dzika (niebieski)

Dzik – opancerzony samochód produkcji polskiej. Wytwarzany przez AMZ-Kutno w Kutnie od 2004 roku. Przeznaczony do celów patrolowo-interwencyjnych, może być wykorzystywany przez służby porządku publicznego i siły zbrojne. Pancerz zapewnia ochronę przed pociskami pośrednimi kalibru 7,62 mm.

Historia

Samochód powstał w związku z potrzebami polskiej Policji posiadania opancerzonego samochodu interwencyjno-patrolowego, w obliczu radykalizacji zorganizowanych grup przestępczych, co znalazło wyraz w szczególności w strzelaninie w Magdalence w 2003 roku[2]. W tym samym roku swoje wymagania na taki pojazd sformułowało Biuro Operacji Antyterrorystycznych Komendy Głównej Policji wraz z Wojskowym Instytutem Techniki Pancernej i Samochodowej i w 2004 roku ogłoszono przetarg na skonstruowanie takiego samochodu, w którym zwyciężył projekt pojazdu Dzik spółki AMZ-Kutno[2]. W celu uzyskania dobrych własności terenowych, jego układ jezdny – silnik i zawieszenie oparto na włoskiej lekkiej ciężarówce terenowej SCAM SM55[2]. Pierwszym wariantem pojazdu stał się policyjny Dzik-AT[3]. Jego prototyp poddano próbom we wrześniu 2004 roku, a 15 grudnia został przekazany Policji, wraz z drugim pojazdem[2]. Następnie w 2005 roku opracowano model Dzik-2, z uwzględnieniem wymagań Oddziałów Specjalnych Żandarmerii Wojskowej[3]. Przeszedł on cykl prób wiosną i latem 2005 roku i zwyciężył w przetargu na dostawę 43 samochodów patrolowo-interwencyjnych (PILO)[3]. W 2007 roku opracowano ulepszony model Dzika-2, między innymi z polepszoną ochroną dna i obrotnicy karabinu maszynowego[4]. Według modelu 2007 wyprodukowano ostatnie 14 pojazdów i zmodernizowano 11[5].

Samochód został w maju 2005 roku zaprezentowany delegacji irackiej, której wzbudził zainteresowanie, a w następstwie powstał zmodyfikowany Dzik-3 z uwzględnieniem wymagań strony irackiej[3]. 24 czerwca 2005 roku podpisano kontrakt między Bumarem a rządem Iraku, dotyczący dostawy 600 sztuk Dzików-3 w cenie 200 tysięcy dolarów za sztukę wraz z uzbrojeniem i wyposażeniem[3]. Prototyp na bazie drugiego egzemplarza Dzika-2 zbudowano w lipcu, a w sierpniu 2005 roku poddano go próbom w Iraku[6]. Miesięcznie dostarczano do 22 pojazdów[5]. Ze względu jednak na różnice w interpretacji zapisów kontraktu, do którego wartości została wliczona broń i środki łączności, ostatecznie wyeksportowano do 2008 roku jedynie 531 sztuk, nazwanych lokalnie Ain Jaria-1[5].

Wersje

  • Dzik-AT (Dzik-1) (antyterrorystyczny) – przewozi 6-8 osób, 3 drzwi, 10 otworów strzelniczych. Dopuszczalna masa całkowita 5,5 t[1]. Wersja policyjna.
Dzik-2
  • Dzik-2 – 6-8 osób, 5 drzwi, 8 otworów strzelniczych, obniżony profil dachu w tylnej części, w stropie obrotnica na karabin maszynowy[7]. Nośność podwozia zwiększona do 6 t, wydłużony kadłub[7]. Wersja dla Żandarmerii Wojskowej, potocznie nazywana Gucio[8].
Dzik-3
Ain Jaria – 1 w Iraku
  • Dzik-3 (Ain Jaria-1) – do 11 osób, 4 drzwi, 13 otworów strzelniczych, w stropie obrotnica na karabin maszynowy, dwie podwójne wyrzutnie granatów dymnych. Nośność podwozia zwiększona do 6,2 t[9]. Wersja eksportowa zaprojektowana dla irackich sił bezpieczeństwa. Produkowany seryjnie od września lub października 2005 roku[10].
  • Dzik Cargo – pick-up, wersja z osobną dwuosobową opancerzoną kabiną i skrzynią ładunkową (2006 rok). Zastosowana jako demonstrator zestawu przeciwlotniczego Poprad[11]
  • Dzik-R – wersja rozpoznawcza, z głowicą obserwacyjną na maszcie, zaprezentowana w 2006 roku[12]

Wszystkie wersje napędzane są silnikiem wysokoprężnym z turbodoładowaniem Iveco Aifo SOFIM 8140.43N spełniającym normę Euro 3, o pojemności 2798 cm³ i mocy maksymalnej 107 kW (146 koni mechanicznych) przy 3600 obr./min[7]. Maksymalny moment obrotowy wynosi 320 Nm przy 1800 obr./min[1]. Może być też stosowany silnik o mocy 166 KM[7]. Skrzynia biegów jest firmy ZF, manualna, 6-biegowa z przekładnią redukcyjną (12 biegów drogowych i 12 terenowych)[1]. Podwozie z napędem na 4 koła pochodzi z włoskiej firmy SCAM (SM55 w Dzik-AT, wzmocnione SM62 w dalszych wersjach). Opony mają rozmiar 255/100 R16 i mają wkładki umożliwiające jazdę po przestrzeleniu[1]. Koło zapasowe w Dziku-2 i 3 przewożone jest na dachu, w Dziku-3 jest osłonięte opancerzoną osłoną[9].

Dzik-AT ma troje drzwi, Dzik-2 – pięcioro, a Dzik-3 – czworo (po lewej, dwa z prawej i z tyłu)[9]. W Dziku-3 w tylnej części są ławki dla desantu pod burtami[13].

Uzbrojenie Dzik-3 stanowi karabin maszynowy 7,62 mm PKM na obrotnicy lub 12,7 mm NSW w wersji dowódczej; jest on wyposażony w cztery wyrzutnie granatów dymnych 81 mm[9].

Opancerzenie o odporności FB6 chroni przed pociskami karabinowymi 7,62×51 mm (Dzik-AT, Dzik-3), maska silnika w Dzik-3 ma odporność B4[9]. Dzik-2 ma opancerzenie klasy B6[8]. Szyby są pancerne[9].

Użytkownicy

  •  Irak - 531 sztuk Dzików-3 (Ain Jaria-1) dostarczone w latach 2005–2008[5]
  •  Litwa - 1 Dzik-AT[8]
  •  Polska - 2 Dziki-AT użytkowane w formacjach antyterrorystycznych Policji, 43 Dziki-2 używane przez Żandarmerię Wojskową[8] (inne publikacje: 48 Dzik-2[5]).
  •  Ukraina - nieznana liczba Dzików-2 przekazana w 2022 roku

W 2006 roku Bumar negocjował sprzedaż dalszych 600 Dzików-3 ze słowacką wieżą dla irackich sił porządkowych oraz 375 Dzików-R z głowicami obserwacyjnymi Thales dla monitorowania rurociągów[12]. Pomimo dobrej oceny samochodów, kontraktu jednak przez kolejne lata nie zawarto, a pozycja polskiego przemysłu osłabła po zmianach politycznych w Iraku[5].

Dziki-2 Żandarmerii Wojskowej brały udział w misji porządkowej EUFOR w Kongu oraz misji pokojowej ONZ UNIFIL w Libanie[4].

W maju 2022 roku ujawniono materiały świadczące o przekazaniu Siłom Zbrojnym Ukrainy przez Polskę podczas wojny z Rosją nieznanej liczby Dzików-2, przemalowanych w ukraiński kamuflaż pikselowy[14].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e f g Kiński 2005a ↓, s. 14.
  2. a b c d Kiński 2005a ↓, s. 13.
  3. a b c d e Kiński 2005c ↓, s. 10.
  4. a b Stefan Fuglewicz, Mateusz Multarzyński. Tur - nadzieja polskich sił ekspedycyjnych?. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/2007, s. 53, wrzesień 2007. Warszawa: Magnum-X. 
  5. a b c d e f Kiński 2008 ↓, s. 14.
  6. Kiński 2005c ↓, s. 10-11.
  7. a b c d Hołdanowicz 2005 ↓, s. 22.
  8. a b c d Multarzyński 2014 ↓, s. 94.
  9. a b c d e f Kiński 2005c ↓, s. 11.
  10. Porównaj: Jarosław Rybak, Dzik pustyni, za „Super Expressem”. Porównaj również Dzik leci do Iraku za „Gazetą Wyborczą”, [dostęp 15.03.2008].
  11. Robert Rochowicz. Poprad na Dziku. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/2006, s. 50, wrzesień 2006. Warszawa: Magnum-X. 
  12. a b Andrzej Kiński. XIV MSPO - pod znakiem rozwoju. „Nowa Technika Wojskowa”. 10/2006, s. 14, 17, październik 2006. Warszawa: Magnum-X. 
  13. Kiński 2005c ↓, s. 12.
  14. Ukraine Weapons Tracker: https://nitter.net/UAWeapons/status/1526310644907134978#m, 16 maja 2022

Bibliografia

  • Grzegorz Hołdanowicz, Dzik – propozycja na czasie, [w:] „Raport Wojsko Technika Obronność”, nr 11, 2004.
  • Grzegorz Hołdanowicz. Dzik 2 w Sulejówku i Wilnie. „Raport Wojsko Technika Obronność”. 4/2005, kwiecień 2005. Warszawa: Agencja Lotnicza Altair. 
  • Andrzej Kiński. Dzik i Huzar. Nowe polskie pojazdy pancerne. „Nowa Technika Wojskowa”. 1/2005, styczeń 2005. Warszawa: Magnum-X. 
  • Andrzej Kiński. Dzik-3 dla Iraku. „Nowa Technika Wojskowa”. 8/2005, sierpień 2005. Warszawa: Magnum-X. 
  • Andrzej Kiński. AMZ Kutno czeka na LOSP-a. „Nowa Technika Wojskowa”. 4/2008, kwiecień 2008. Warszawa: Magnum-X. 
  • Orłowski L., Samochód patrolowo-interwencyjny Dzik, Wyd. Bellona, Warszawa 2006, s. 32, Seria: Typy Broni i Uzbrojenia 222, ISBN 83-11-10492-1.
  • Mateusz Multarzyński. 15-lecie AMZ-Kutno. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/2014, wrzesień 2014. Warszawa: Magnum-X. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

AMZ Dzik operators.png
Autor: Jurryaany, Licencja: CC BY-SA 4.0
Map of AMZ Dzik operators in blue
Koniec formowania PKW Czad 08.jpg
Autor: Ministerstwo Obrony Narodowej, Licencja: Attribution
Zakończenie formowania PKW Czad. Mińsk Mazowiecki, 10.10.2007
Dzik-3-01.jpg
Autor: Spike78, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dzik 3 - samochód pancerny produkcji polskiej.
Dzik-3.jpg
The 6th Iraqi Army Division's military police company received four Polish army vehicles (erratum: the Polish Army never used Dzik-3 vehicles, Polish Military Police use similar Dzik-2, these vehicles were brand new and specifically designed for the Iraqi Army and bought by the Iraqi Goverment from the producer) in March as part of an initiative by the Iraqi Defense Ministry to provide updated equipment to soldiers. The Dzik-3s are a huge upgrade from the light utility vehicles the MPs have used since the start of the war.