Generał Sosnkowski (pociąg pancerny)

Pociąg pancerny
„Generał Sosnkowski”

Zniszczony przez lotnictwo niemieckie pociąg pancerny „Generał Sosnkowski”
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	„Generał Sosnkowski”
Dowódcy
Ostatni	kpt. Stanisław Młodzianowski
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	bronie pancerne

Pociąg Pancerny „Generał Sosnkowski” (Pociąg Pancerny Nr 13) – pociąg pancerny Wojska Polskiego II RP. Pociąg został rozbity przez lotnictwo niemieckie 10 września 1939.

Historia

Zbombardowany pociąg pancerny "Generał Sosnkowski"

Zniszczony pociąg pancerny nr 13 „General Sosnowski” pod Łochowem – 1939 r.

Niemieccy żołnierze pozują na tle zniszczonego pociągu pancernego "Generał Sosnkowski"

W 1924 roku wszedł w skład Dywizjonu Ćwiczebnego Pociągów Pancernych w Jabłonnie, a w październiku 1927 roku w skład 1 dywizjonu pociągów pancernych.

9 września 1924 roku pociąg uczestniczył w katastrofie kolejowej pod Pomereczem.

We wrześniu 1939 był uzbrojony w 4 armaty 75 mm i 14 ckm-ów.^[1] Pod koniec sierpnia pluton czołgów przydzielony do pociągu odesłano do Tczewa, zamiast niego przydzielono jednostce dwie drezyny „Tatra”^[2].

Pociąg był przydzielony do Armii „Modlin”^[1]. 1 września pociąg przybył do Nasielska, gdzie pozostał do 3 września jako odwód armii. Tego dnia pociąg dostał rozkaz udania się do Mławy i nawiązania łączności z polskimi jednostkami w tym rejonie^[2]. Pociąg dotarł do Ciechanowa, gdzie wykryto obecność nieprzyjaciela; następnie „Generał Sosnkowski” wycofał się na stację Świercze. 4 września pociąg patrolował okolice Ciechanowa, po czym otrzymał rozkaz wycofania się do Modlina. Pociąg razem z pociągiem nr 15 „Śmierć” otrzymał zadanie rozpoznania przedpola Twierdzy Modlin^[3][4]. Rankiem 5 września obydwa pociągi dotarły do Nasielska; „Generał Sosnkowski” rozpoczął patrolowanie odcinka Nasielsk – Płońsk; wieczorem tego dnia odpierając nalot niemiecki, zestrzelono samolot wroga^[4]. Po południu 6 września pociąg zatrzymał się w Legionowie, a w nocy z 6 na 7 września odjechał do Zegrza, a po opuszczeniu go przez jednostki polskie, świtem 7 września dotarł do Jabłonny. Nocą z 7 na 8 września skład został wysłany w poszukiwaniu 1 Dywizji Piechoty Legionów do Wyszkowa^[5].

Do 9 września pociąg operował na linii Wyszków – Tłuszcz wspierając piechotę (5 i 6 pułk piechoty Legionów) broniącą linii Bugu^[6]. Podczas odwrotu jednostek Armii „Modlin” odjechał 10 września z Wyszkowa do Łochowa, gdzie osłaniał wycofywanie się 116 pułku piechoty 41 Dywizji Piechoty^[7]. Po południu tego dnia pociąg został zaatakowany na skrzyżowaniu toru z drogą Wyszków – Łochów przez bombowce nurkujące. Jadący ze znaczną szybkością skład został zniszczony przez bliską eksplozję bomby 250 kg; platforma, wagon artylerii i parowóz wypadły z torów, wagon szturmowy został objęty pożarem. Dowódca, kapitan Stanisław Młodzianowski, rozkazał zniszczenie i opuszczenie pociągu, następnie zdołał odnaleźć wśród unieruchomionych pociągów ewakuacyjnych 4 działa i utworzyć z załogi pociągu improwizowaną baterię, która kontynuowała walkę^[6].

Skład gospodarczy pociągu został unieruchomiony w zatorze pod Mińskiem.

Dowódcy

• mjr art. Zenon Staszek (IV 1928 – VII 1929)
• kpt. Stanisław Młodziankowski^[1][8]

Zastępca dowódcy

• kpt. Mieczysław Wnukowski^[9]

Organizacja pociągu pancernego nr 13

• dowódca pociągu,
• poczet dowódcy (a w nim: patrol sanitarny, sekcja łączności, sekcja ruchu, załoga zapasowa, tabor kolejowy),
• drużyna gospodarcza,
• dwa plutony ogniowe (każdy w składzie: dwa działony, 5 obsług ckm),
• pluton wypadowy (a w nim: dwa patrole drogowo-minerskie, 4 obsługi ckm, drużyna strzelców),
• pluton drezyn pancernych (dwa półplutony, tworzące dwa zespoły drezyn),
• pluton techniczny w składzie: drużyna techniczna, (z patrolem telegraficzno-telefonicznym i załogą zapasową), tabor kolejowy, drużyna warsztatowa.

Stan etatowy pociągu pancernego nr 13

• stan osobowy: 9 oficerów, 55 podoficerów, 110 szeregowych. Razem 174 żołnierzy.
• sprzęt pancerny: (skład bojowy) 1 parowóz opancerzony Ti3 nr 3, 2 bliźniacze wagony artyleryjskie typu I nr 699053 i 699054 każdy uzbrojony w 2 armaty kal. 75 mm wz. 1902/26, 1 wagon szturmowy nr 423502, 2 platformy Pdks, etatowy pluton drezyn pancerny (wzmocniony) został przydzielony do obrony mostów w Tczewie. Po mobilizacji przydzielono pluton drezyn pancernych w składzie: czołg Renault FT na prowadnicy i 2 drezyny Tatra^[10].
• samochody: 1 osobowy, 2 terenowe, 1 furgon.
• tabor szynowy: 1 parowóz, 2 wagony osobowe, 17 wagonów krytych, 1 wagon węglarka, 1 cysterna wodna, 1 wagon-warsztat, 2 platformy bojowe i 3 platformy.
• pojazdy pomocnicze – 3 motocykle z przyczepką.
• czołgi – 2 lekkie wolnobieżne.
• uzbrojenie – 66 kbk z bagnetem, 96 pistoletów, 98 bagnetów, 4 armaty 75 mm wz. 02/26, 2 armatki 37 mm wz. 18, 20 ckm, 4 rkm.

na podstawie etatu: L.dz. 3065/Mob.Org.36 – Organizacja broni pancernych na stopie wojennej – Pociąg pancerny, oraz: Sprawozdanie o uzbrojeniu pociągów pancernych (CAW, sygn. I.303.3.69)

Przypisy

Bibliografia

• Rajmund Szubański: Początek pancernego szlaku. Warszawa: Książka i Wiedza, 1980.
• Tadeusz Krawczak, Jerzy Odziemkowski: Polskie pociągi pancerne w wojnie 1939. Wyd. I. Warszawa: Książka i Wiedza, 1987, seria: Biblioteka Pamięci Pokoleń. ISBN 83-05-11723-5.
• Rajmund Szubański: Polska broń pancerna w 1939 roku, Warszawa: Wyd. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1982, ISBN 83-11-06771-6
• Adam Jońca: Polskie pociągi pancerne 1921-1939. Czerwonak: Vesper, 2020. ISBN 978-83-7731-358-9.

Linki zewnętrzne

• Zniszczony pociąg pancerny „Generał Sosnkowski”