Oszyk (herb szlachecki)

Oszyk
Ilustracja
(c) GFDL, CC BY-SA 4.0
Typ herbu

szlachecki

Alternatywne nazwy

Orszyk, Orszycki, Oszycki

Pierwsza wzmianka

1775[1], 1838 (zatwierdzenie kształtu)[2]

(c) GFDL, CC BY-SA 4.0
Herb Oszyk - odmiana

Oszyk (Orszyk, Orszyki) – odmiana polskiego herbu szlacheckiego Łabędź[3].

Opis herbu

Księga Herbowa Rodów Polskich J. Ostrowskiego opisuje herb następująco[4][5]:

W polu srebrnem łabędź, pod którym z prawej strony kotwica ukośnie w prawo zwrócona, z lewej zaś strony pod tymże łabędziem łuk złoty z trzema grotami także w prawo ukośnie zwrócony. Nad hełmem w koronie trzy pióra strusie.

Nazwa pochodzi od przydomka najwcześniejszego znanego przodka rodu Sienkiewiczów - Piotra "Oszyka", pułkownika wojsk polskich, herbu Łabędź, który pojawia się w dokumentach pod koniec XVI w.. Prawdopodobnie jest to skrócenie zdrobnionego zawołania "Pietroszyk" - które z czasem przyjęło taką formę. Inne tezy określają, że może być to nazwa topograficzna związana z miejscem zamieszkania - w XVI wieku spotykamy na Żmudzi miejscowość o nazwie "Oszykowe Pole" (lit. "Oszykis Laukas").

Najwcześniejsze wzmianki

Adam Boniecki[6] twierdzi, że herb Oszyk datuje się od niedawna, od Stanisława Augusta. Istotnie - po raz pierwszy opis herbu pojawia się w dokumencie nobilitacyjnym nadanym Michałowi Sienkiewiczowi (pradziadkowi Henryka) w 1775 roku.

Czytamy w nim[7]: W nagrodę zasług ludzi mądrością i innemi cnotami obdarzonych za powszechną stanów zgromadzonych i skonfederowanych zgodą, z potomstwem obojga płci żyjącem i mającem się urodzić, do klejnotu szlachectwa polskiego przypuszczamy i onym, gdy przysięgę na wierność Nam, Królowi i Rzeczypospolitej przed Wielmożnymi Pieczętarzami wykonają i obowiązki prawem na teraźniejszym sejmie ustanowione dopełnią, dyplomy szlachectwa z Kancelarji Narodowych wydać zlecamy.

W dokumencie nobilitacyjnym widnieje nazwisko Michała Sienkiewicza, który przyznawał herb "Oszyk" vel "Oszyki". Jest to odmiana udostojniona herbu Łabędź, którym posługiwali się przodkowie Michała. W korespondencji Marcina Sienkiewicza[8] z lat 1728 i 1730 widnieje pieczęć łabędzia z trzema strzałami. Po przeniesieniu się rodziny w granice Korony, do rysunku herbu zostały dodane kotwica i łuk, i taką formę zatwierdziła Heroldia Królestwa Polskiego.

Henryk Sienkiewicz używał pieczęci z herbem w takiej postaci w korespondencji w latach 90. XIX w.

Znani herbowni

Zobacz też

  • Łabędź - herb pierwotny, z którego się wywodzi Oszyk

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. Dokument nobilitacyjny Sejmu Koronnego, Wolumina legum VIII, 303
  2. Dokumenty Heroldii Królestwa Polskiego z r. 1838
  3. według Adama Bonieckiego i Ostrowskiego
  4. Juliusz Karol Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. T. 2. Warszawa: Główny skład księgarnia antykwarska B. Bolcewicza, 1897-1906, s. 249.
  5. Juliusz Karol Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. T. 1. Warszawa: Główny skład księgarnia antykwarska B. Bolcewicza, 1897-1906, s. 241.
  6. Księga herbowej rodów polskich
  7. https://web.archive.org/web/20100818032832/http://www.henryk-sienkiewicz.eu/index.php?id=genealogia&m=menu_biografia, Rodowód H. Sienkiewicza, witryna poświęcona pisarzowi
  8. Korespondencja z Antonim Mokrzyckim, koniuszym lidzkim, Muzeum Narodowe w Krakowie

Media użyte na tej stronie