Linia kolejowa nr 351

Linia nr 351
	Poznań Główny – Szczecin Główny
	Dane podstawowe
Zarządca	PKP PLK
Numer linii	351
Tabela SRJP	360, 361
Długość	213,500 km
Rozstaw szyn	1435 mm
Sieć trakcyjna	3000 V DC
Prędkość maksymalna	160 km/h
	; Linia w Szczecinie Dąbiu
Przebieg
Legenda
eksploatowana / istniejąca
	Portal Transport szynowy

Linia kolejowa nr 351 Poznań Główny – Szczecin Główny – magistralna linia kolejowa w północno-zachodniej Polsce, będąca fragmentem międzynarodowej magistrali E 59 ciągnącą się ze Skandynawii na południe Europy. Jest podstawową linią łączącą stolicę województwa zachodniopomorskiego z większością kraju. Położona jest w granicach trzech województw: wielkopolskiego, lubuskiego i zachodniopomorskiego oraz na obszarze oddziałów regionalnych PKP PLK w Poznaniu i w Szczecinie.

Przebieg

Linia rozpoczyna bieg w centrum Poznania na węzłowej stacji Poznań Główny, skąd można dojechać m.in. do Wrocławia, Warszawy i Katowic. Następnie wychodzi ze śródmieścia ciasnym łukiem o kącie 90 stopni, a w Kiekrzu linia łączy się z towarową obwodnicą Poznania. W Krzyżu bezkolizyjnie przecina dawną linię Berlin – Królewiec będącą jednocześnie punktem przesiadkowym w stronę Gorzowa Wielkopolskiego i Piły. W Stargardzie odgałęzia się linia z Trójmiasta. Ostatni, 23-kilometrowy fragment trasy przebiega przez teren Szczecina – w większości przez Prawobrzeże, Międzyodrze oraz Pomorzany i kończy się na powstałym w 1843 roku dworcu Szczecin Główny położonym nad rzeką Odrą na osiedlu Nowe Miasto.

Linia przebiega przez trzy duże puszcze. Są to: Puszcza Notecka pomiędzy Wronkami a Drawskim Młynem, Puszcza Drawska pomiędzy Drawinami a Mierzęcinem Strzeleckim oraz Puszcza Goleniowska pomiędzy Miedwieckiem a Szczecinem Zdunowem. Magistrala przecina też rzeki Wartę, Noteć, Drawę, Regalicę i Odrę Zachodnią.

Historia

Do 1945 roku

W maju 1846 Berlin-Stettiner Eisenbahn-Gesellschaft (BSE), czyli Towarzystwo Kolei Żelaznej Berlińsko-Szczecińskiej oddało do użytku odcinek ze Szczecina do Stargardu, który był przedłużeniem otwartej 3 lata wcześniej linii z Berlina do Szczecina. Odcinek ze Szczecina Gł. do Dąbia prowadził wówczas przez stację Finkenwalde^[a].

4 marca^[1] 1846, po akceptacji projektu przez króla Friedricha Wilhelma IV Hohenzollerna, koncesję na budowę linii w kierunku Poznania otrzymała spółka akcyjna Stargard-Posener Eisenbahn-Gesellschaft (SPE), czyli Towarzystwo Kolei Żelaznej Stargardzko-Poznańskiej. Budowę rozpoczęto 20 marca 1846 od strony Stargardu^[1].

W ciągu 12 miesięcy powstały kolejne odcinki linii SPE:

w sierpniu 1847 ze Stargardu do Dobiegniewa
w czerwcu 1848 z Dobiegniewa do Krzyża,
w lipcu 1848 z Krzyża do Wronek i Szamotuł,
w sierpniu 1848 z Krzyża do Poznania Woli i Poznania Jeżyc.

Pierwszy pociąg wjechał do Poznania 10 sierpnia 1848^[1].

W 1856 oddano do użytku ostatni fragment z Jeżyc do Poznania Gł., gdzie połączyła się z nowo wybudowaną linią Kolei Górnośląskiej z Wrocławia (linia Wrocław – Leszno – Poznań). W międzyczasie, w 1851 w Krzyżu powstał węzeł kolejowy z późniejszą linią z Berlina do Królewca (czyli tzw. Ostbahn). Linia ze Stargardu/Szczecina była pierwszą, która dotarła do Poznania.

W 1869 przekształcono dworzec Szczecin Gł. z czołowego w przelotowy, zmieniając przebieg torów w kierunku Dąbia, a dawne torowisko rozebrano. 10 lat później wybudowano odcinek między Poznaniem Wolą a dworcem głównym przez nową stację Jeżyce (obecnie podg „Poznań POD”) i podobnie jak w Szczecinie, nieużywane już tory rozebrano.

W 1912 roku zmieniono przebieg linii na szlaku Drawiny – Krzyż, budując wiadukt nad linią kolejową nr 203 będącą fragmentem Ostbahnu. Stary przebieg linii został obecnie przekształcony w ulicę Długą w Krzyżu^[2].

W 1918 (lub 1919) południowy fragment linii znalazł się w granicach nowo powstałego państwa – II Rzeczypospolitej. Stacjami granicznymi stały się: Kreuz (Krzyż) po stronie niemieckiej i Drawski Młyn po stronie polskiej. W 1936 otwarto obwodową linię towarową (Güterumgehungsbahn) pomiędzy stacjami Szczecin Dąbie i Szczecin Główny przez Dziewoklicz, ostatni odcinek dzisiejszej linii 351.

W 1936 według polskiego Urzędowego Rozkładu Jazdy Pociągów (tab. 222) na trasie kursowało 7 par pociągów, w tym 2 pary do Szczecina. Po 1 parze kończyło bieg w: Drawskim Młynie, Wronkach, 2 pary w Szamotułach, a 1 para kursowała tylko do Rokietnicy. W 1939, po wybuchu II wojny światowej, cała linia z powrotem znalazła się w granicach Niemiec. W 1944 według rozkładu jazdy Deutsches Kursbuch (tab. 129a) między Poznaniem a Stargardem kursowało 5 par pociągów (w tym 2 pospieszne: z/do Poznania do/z Hamburga i z/do Wrocławia do/ze Szczecina) oraz kilka osobowych między różnymi odcinkami linii. Podobnie jak obecnie, najwięcej pociągów kursowało na odcinku Stargard – Szczecin (tab. 124a) – 8 par pociągów pospiesznych oraz 14 par osobowych.

↑ Od 1945 stacja kolejowa przemianowana na Szczecin Lotnisko; Finkenwalde, to współczesne Zdroje.

Po 1945 roku

Po wytyczeniu nowych granic zgodnie z ustaleniami konferencji poczdamskiej, Kolej Stargardzko-Poznańska przypadła w całości Polsce i stała się główną linią wyjazdową ze (lub: wjazdową do) Szczecina. Tą trasą do dziś kursuje większość pociągów łączących miasto z centrum (Poznań, Warszawa, Łódź) i z południem Polski (Wrocław, Katowice, Kraków, Przemyśl).

Daty elektryfikacji linii:

czerwiec 1975 r. z Poznania Gł. do Rokietnicy,
wrzesień 1977 r. z Rokietnicy do Krzyża,
lipiec-sierpień 1978 r. z Krzyża do Stargardu,
grudzień 1978 r. ze Stargardu do Szczecina Gł.

Linia z Poznania była pierwszą w szczecińskim węźle kolejowym oraz obecnym województwie zachodniopomorskim, nad którą zawisła sieć trakcyjna.

W 1980/81 r. między Poznaniem Gł. a Szczecinem Gł. kursowało 11 par pociągów pospiesznych (plus 3 w kierunku Świnoujścia z pominięciem Szczecina Dąbia) oraz 6 par osobowych. Dodatkowo między Poznaniem Gł. a Krzyżem kursowało 6 par, a z Krzyża do Stargardu 3 pary. Najwięcej pociągów kursowało między Stargardem a Szczecinem Gł. – w sumie 15 par pociągów pospiesznych i 22 pary osobowych.

W 1985 wpisano linię Poznań – Szczecin (nr linii E-59) jako ważną dla transportu międzynarodowego do umowy europejskiej AGC.

25 kwietnia 2017 podpisano umowę na wykonanie wyprzedzających robót remontowych torów i sieci trakcyjnej na odcinku Słonice – Szczecin Dąbie, które wykona Zakład Robót Komunikacyjnych DOM w Poznaniu. Łączna wartość inwestycji to ponad 69 milionów złotych^[3].

W sierpniu 2018 PKP Polskie Linie Kolejowe podpisały z firmą AŽD Praha umowę na budowę urządzeń sterowania ruchem kolejowym oraz urządzeń kolejowej sieci telekomunikacyjnej między Poznaniem a Wronkami^[4], a w grudniu na odcinku Słonice – Szczecin Dąbie^[5].

Parametry techniczne

Wykaz maksymalnych prędkości w km/h^[6]
Tor nr 1			odcinek linii		Tor nr 2
pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe			pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe
			km pocz.	km końcowy
70		60	0,000	2,100	70		60
100			2,100	3,000	100
120			3,000	13,600	120
120			13,600	16,600	120
120			16,600	18,200	120
160			18,200	31,800	160
160			31,800	43,300	160
160			120	50,200	53,500	160		120
140		53,500		56,000	140
140		56,000		60,442	140
150		60,442		69,100	150
120		69,100		70,390	120
140		70,390		76,970	140
120		76,970		78,577	120
		78,577		80,300	120
		80	80,300	81,800	120		80
100			81,800	87,100	100
140		100	87,100	91,000	140		100
130			91,000	95,000	130
120			95,000	97,630	120
130			97,630	105,824	130
120			105,824	107,715	120
130			107,715	114,702	130
120			114,702	116,726	120
130			116,726	120,004	130
120			120,004	121,616	120
140			121,616	126,965	130
120			126,965	128,772	120
130			128,772	133,105	130
120			133,105	134,964	120
130			134,964	137,164	130
120			137,164	139,603	120
			139,603	151,905	130
			151,905	153,663	120
			153,663	159,749	130
			159,749	161,475	120
			161,475	163,440	130
			163,440	167,440	120
			167,440	172,340	130
100		80	172,340	176,540	120
			176,540	184,468	130
			184,468	186,100	120
130		100	186,100	195,420	130
120		80	195,420	197,800	120
100			197,800	204,400	100		80
120			204,400	207,600	120
100			207,600	213,500	100

Statystyki i podziały linii

Dla pociągów pasażerskich i szynobusów prędkość maksymalna 150 km/h jest dozwolona na niespełna 9-kilometrowym odcinku (z czego na 1 km szlaku występuje ograniczenie do 140 km/h z powodu nieprzystosowania sygnalizacji przejazdowej) od Wronek do Miałów (od 60,442 do 69,100 km). Na pozostałej trasie prędkość dozwolona wynosi od 100 do 140 km/h, poza fragmentami na odcinku Poznań Główny – Poznań POD, Wronki – Miały gdzie maksymalna prędkość waha się pomiędzy 70 a 100 km/h. Pociągi towarowe od Krzyża do Stargardu mogą rozwijać prędkość do 100 km/h, a na pozostałych odcinkach od 60 km/h do 80 km/h.

Hipotetyczny czas przejazdu (nie uwzględniając postojów oraz ograniczeń czasowych) całej linii z maksymalną dozwoloną prędkością wynosi 1:52 h dla toru nieparzystego (pasażerskie i szynobusy – średnio 114,1 km/h) oraz 2:32 h dla towarowych (śr. 84,4 km/h). Na torze parzystym 1:48 h dla pasażerskich i szynobusów (118,5 km/h) oraz 2:24 h dla towarowych (89 km/h).

Porównanie czasu przejazdów dla pociągów osobowych w wybranych latach (wartości uśrednione):

Rok	Poznań Gł. – Krzyż (84 km)	Krzyż – Stargard (90 km)	Stargard – Szczecin Gł. (37 km)	W sumie
1848	X	X	1:20 h	X
1896	1:45 h	1:55 h	1:05 h	4:45 h
1944/1945	2:20 h	2:20 h	0:55 h	5:35 h
1948	2:15 h	2:25 h	1:40 h^[7]	6:20 h
1951/1952	2:00 h	2:20 h	1:00 h	5:20 h
1967/1968	1:50 h	1:55 h	0:55 h	4:40 h
1983/1984	1:40 h	1:40 h	0:50 h	4:10 h
1989/1990	1:35 h	1:30 h	0:50 h	3:55 h
1995/1996	1:20 h	1:30 h	0:45 h	3:35 h
2002	1:20 h	1:25 h	0:40 h	3:25 h
2007	1:15 h	1:20 h	0:40 h	3:15 h
2016	1:10 h	1:12 h	0:33 h	2:55 h
2017	1:02 h	1:17 h	0:49 h	3:08 h

Najkrótszy czasu przejazdu pociągu na całej trasie w wybranych latach:

Rok	Czas przejazdu	Pociąg
1991	2:45	Bem Szczecin – Budapeszt Szczecin – Burgas
2002	2:19	Ex Portowiec Warszawa – Szczecin Ex Barbakan Kraków – Szczecin Ex Mewa Warszawa – Szczecin
2003	2:23	IC Chrobry Szczecin – Warszawa Ex Mewa Szczecin – Warszawa Ex Bolesław Prus Szczecin – Warszawa

Rok	Czas przejazdu	Pociąg
2005	2:23	IC Chrobry Szczecin – Warszawa
2006	2:15	IC Odra Warszawa – Szczecin
2008	2:19	Ex Mewa Warszawa – Szczecin
2009	2:10	IC Chrobry Szczecin – Warszawa
2010	2:11	EIC Chrobry Szczecin – Warszawa
2011	2:25	EIC Chrobry Szczecin – Warszawa
2014	2:21	EIC Bolesław Prus Warszawa – Szczecin
2016	2:17	IC Sukiennice Kraków – Szczecin

Podział linii według obszarów działania Zakładów Linii Kolejowych spółki PKP Polskie Linie Kolejowe:

od początku linii 0,0 do 80,3 km: Oddział Regionalny w Poznaniu, Zakład Linii Kolejowych Poznań
od 80,3 do 87,1 km: Oddział Regionalny w Szczecinie, Zakład Linii Kolejowych Zielona Góra
od 87,1 km do końca linii 213,5 km: Oddział Regionalny w Szczecinie, Zakład Linii Kolejowych Szczecin

Numery tabel w rozkładzie jazdy:

Tabela 360
Tabela 361 – rozkład szczegółowy od Stargardu do Szczecina Gł.

Podział linii według województw:

od Poznania Gł. do Krzyża – wielkopolskie
od Drawin do Dobiegniewa – lubuskie
od Bierzwnika do Szczecina Gł. – zachodniopomorskie

Ruch pociągów pasażerskich

Dane w tym dziale aktualne na rozkład jazdy 2016/2017

Połączenia dalekobieżne

Linia 351 to podstawowe połączenie kolejowe Szczecina z większością Polski, dlatego na sporej części linii dominuje ruch dalekobieżny. Całą trasę pokonują 3 pary pociągów kategorii Express InterCity, 8 par pociągów kategorii InterCity, oraz 7 par pociągów kategorii TLK^[8] – wszystkie obsługiwane przez spółkę PKP Intercity. Dodatkowo na odcinku Stargard – Szczecin Główny pojawia się 5 par pociągów jadących od strony Gdańska oraz Piły, oraz 3 pary pociągów na odcinku Poznań Główny – Poznań POD jadących w stronę Kołobrzegu. Jednakże ze względu na remont tej linii na odcinku Poznań - Wronki liczba pociągów każdej kategorii została ograniczona a większość pociągów została skierowana na inne linie np. na nadodrzankę lub skrócona.

Połączenia regionalne

Jedynym przewoźnikiem regionalnym na linii 351 są Przewozy Regionalne – zarówno w aglomeracji poznańskiej, jak i w szczecińskiej. Cała trasa jest pokonywana przez 4 pary pociągów Regio obsługiwanych jednostkami serii ED78 należącymi do województwa zachodniopomorskiego. Na krótszych odcinkach ofertę uzupełniają połączenia aglomeracyjne. Poza tym z linii 351 na pewnych odcinkach korzystają pociągi Regio m.in. relacji Poznań Główny – Kostrzyn, Poznań Główny – Kołobrzeg, Słupsk – Szczecin Główny, Szczecinek – Szczecin Główny czy Piła Główna – Szczecin Główny. Na odcinku p.odg Regalica – Szczecin Główny większość pociągów regionalnych zjeżdża na równoległy odcinek linii 855 i 273 przez stację Szczecin Port Centralny.

Liczba par pociągów Regio na poszczególnych odcinkach
Odcinek	Liczba par
Poznań Główny – p. odg. Poznań POD	29
p. odg. Poznań POD – Krzyż	19
Krzyż – Choszczno	6
Choszczno – Stargard	8
Stargard – Szczecin Dąbie	27
Szczecin Dąbie – p. odg. Regalica	45
p. odg. Regalica – Szczecin Główny	12

Wypadki

5 maja 1997 roku wydarzyła się jedna z najtragiczniejszych, katastrofa kolejowa na stacji w Reptowie koło Szczecina, w której zginęło 12 osób.

Najwięcej wykolejeń na trasie miało miejsce na stacji Miały – tylko od 1989 roku zdarzało się to trzykrotnie. 18 stycznia 1991 roku nastąpiło wykolejenie pociągu pospiesznego z Kielc do Szczecina Niebuszewa, 24 lutego 2001 roku wykoleił się pociąg towarowy jadący ze stacji Poznań Franowo do stacji Szczecin Port Centralny, a 4 stycznia 2004 roku około godziny 1:00 na szlaku przed stacją od strony Wronek doszło do wykolejenia 12 wagonów pociągu towarowego relacji Wrocław Brochów – Świnoujście, czego konsekwencją chwilę później było uderzenia w nie pociągu pospiesznego relacji Szczecin Główny – Terespol. W tych trzech katastrofach nikt nie zginął, ale 22 osoby (w tym 21 w ostatniej z nich) zostały ranne.

W sierpniu 1992 roku iskry z osi pociągu jadącego tą linią spowodowały pożar Puszczy Noteckiej – jeden z największych pożarów lasów w nowożytnej historii Polski.

Galeria zdjęć

Krzyż, peron 4
Stacja Wronki w czasie przebudowy linii (2021)
Stacja Szamotuły w czasie przebudowy linii (2021)
(c) Tola-102 at pl.wikipedia, CC BY-SA 3.0
Na odcinku Choszczno – Szczecin
(c) Tola-102 z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
Za stacją Choszczno w kierunku Szczecina
(c) Junx at pl.wikipedia, CC BY-SA 3.0
Odcinek Choszczno – Stary Klukom (widok w kierunku Poznania)
(c) Junx z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
Po lewej magistrala kolejowa 351, po prawej nieczynna już linia kolejowa 410 (wjazd przed stacją Choszczno)
(c) Junx z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
Odcinek tuż za stacją Szczecin Dąbie (widok w kierunku Poznania)
(c) Junx z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
Wyjazd pociągu pospiesznego ze stacji Szczecin Gł.